Kim ngạch xuất khẩu phân bón của Nga tăng mạnh trong năm 2022 nhờ giá tăng

Theo dữ liệu của Liên Hợp Quốc, trong 10 tháng năm 2022, kim ngạch xuất khẩu phân bón của Nga tăng 70% so với cùng kỳ năm 2021 lên 16,7 tỷ USD. 

Thống kê nhập khẩu từ các đối tác thương mại của Moscow cho thấy, xét về khối lượng xuất khẩu phân bón của Nga chỉ giảm 10% so với cùng kỳ năm ngoái.

Điều này trái ngược với dự báo của các nhà phân tích rằng căng thẳng chiến sự có thể gây thiệt hại lớn đối với mặt hàng phân bón của Nga khi các chuyến hàng không thể xuất đi. 

Thực phẩm và phân bón xuất khẩu từ Nga được miễn trừ khỏi lệnh trừng phạt của các nước phương Tây nhằm hỗ trợ an ninh lương thực, đặc biệt là cho các nước nghèo. Moscow đã và đang tăng cường xuất khẩu sang các nước như Ấn Độ, Thổ Nhĩ Kỳ và Việt Nam.

Ông Josef Schmidhuber, chuyên gia của Tổ chức Lượng thực và Nông nghiệp Liên hợp quốc (FAO) nhận định: “Rõ ràng, các quốc gia như Ấn Độ là những nước được hưởng lợi nhiều nhất về mặt nhập khẩu phân bón.”

Các quan chức của Nga và EU tỏ ra lo ngại khi một số công ty nhập khẩu, ngân hàng và công ty bảo hiểm của họ tự trừng phạt hoặc tránh mua hàng của Nga.

Cuối năm 2022, EU đã làm rõ việc miễn trừ các lệnh trừng phạt đối với xuất khẩu nông nghiệp của Nga sau khi các quốc gia thành viên EU khiếu nại rằng các chuyến hàng đôi khi bị đình trệ do lo ngại về khả năng có sự tham gia của các công ty hoặc cá nhân Nga bị trừng phạt. 

EU đã đưa ra các miễn trừ mới, cho phép các quốc gia thành viên EU riêng lẻ giải phóng tiền của các cá nhân bị trừng phạt có liên quan đến lĩnh vực nông nghiệp và phân bón của Nga. 

Giá phân bón thế giới bắt đàu tăng ngay cả trước khi Nga cắt giảm nguồn cung khí đốt tự nhiên, nguyên liệu chính để sản xuất phân bón. Giá phân kali, một loại phân bón quan trọng khác, tăng vọt sau khi chính phủ các nước phương Tây áp đặt các biện pháp trừng phạt với Belarus, một trong những nhà sản xuất phân bón hàng đầu thế giới. 

Giá khí đốt tăng mạnh dẫn đến việc đóng cửa một số nhà máy tại Châu Âu, làm giá phân bón càng tăng thêm. 

Tuy nhiên, Nga khó có thể tiếp tục hưởng lợi trong năm nay khi giá phân bón bắt đầu hạ nhiệt. Giá khí đốt ở Châu Âu gần đây giảm do thời tiết ấm hơn bình thường dẫn đến giá phân bón cũng giảm theo. Nguồn cung cũng lớn hơn khi các nhà sản xuất phân bón trong khu vực cũng tăng cường sản xuất. 

Ông Schmidhuber cho biết điều này có nghĩa là nhập khẩu của các nước EU sẽ giảm đáng kể và là tin tốt cho nông dân trên toàn thế giới. 

Giá khí đốt ở Châu Âu hiện đã giảm xuống mức chưa từng thấy kể từ trước khi căng thẳng Nga - Ukraine bùng nổ.

“Hoạt động sản xuất phân bón tại Châu Âu bắt đầu có lãi và sản lượng từ đó cũng tăng lên”, ông Chris Lawson, người đừng đầu phận phân tích mặt hàng phân bón tại công ty tư vấn CRU cho biết. 

“Sản xuất Châu Âu đang có lãi và các nhà sản xuất tiếp tục tăng sản lượng. Nguồn cung ni tơ toàn cầu rất dồi dào và chúng tôi cho rằng giá phốt phát và kali sẽ tiếp tục giảm”.

Hoạt động giao thương ngũ cốc cũng quay trở lại bằng với mức trước khi xung đột xảy ra. Khối lượng ngũ cốc bao gồm lúa mì và ngô được vận chuyển trong ba tháng qua đã tăng 21% so với cùng kỳ năm ngoái. 

Một mặt hàng khác chưa có sự phục hồi trong xuất khẩu là amoniac, nguyên liệu cho sản xuất phân bón ni tơ do đường ống dẫn khí qua Ukraine bị đóng. Nga chiếm khoảng 12% thị phần xuất khẩu amoniac trên toàn cầu và dữ liệu của FAO cho thấy xuất khẩu mặt hàng này của Nga đã giảm khoảng 75% về lượng trong 9 tháng năm 2022.