Khởi đầu kỷ nguyên mới trong cạnh tranh sản xuất đất hiếm

Theo bài viết của tác giả Michael Auslin đăng trên tờ Wall Street Journal (WSJ), việc tập đoàn American Rare Earths của Mỹ công bố phát hiện 2,34 tỷ tấn đất hiếm gần khu vực Wheatland bang Wyoming hồi tuần trước đã báo hiệu sự khởi đầu một kỷ nguyên mới trong cuộc cạnh tranh sản xuất đất hiếm – nguồn động lực cho nền kinh tế toàn cầu.

Nếu được khai thác một cách khôn ngoan, mỏ đất hiếm mới được phát hiện, với chất lượng cao nhất thế giới, sẽ mang lại cho Mỹ lợi thế kinh tế và địa chính trị lớn trong tương lai gần.

Mỏ đất hiếm tại Halleck Creek có tiềm năng biến Mỹ trở thành nhà chế biến đất hiếm lớn nhất thế giới. Đây là khoáng chất được sử dụng để sản xuất chip máy tính, điện thoại thông minh và động cơ máy bay. Đất hiếm là nền tảng cho nền sản xuất tiên tiến. Những khoáng chất này cũng rất quan trọng trong tất cả các công nghệ quân sự và do đó đóng vai trò trung tâm của an ninh quốc gia.

Tuy nhiên, việc khai thác đất hiếm sẽ gây ra ô nhiễm. Quá trình sản xuất sẽ gây ra ô nhiễm nguồn nước nước, để lại bùn độc hại và các chất phóng xạ. Những lo ngại về môi trường đã khiến các công ty Mỹ hạn chế khai thác trong nước và kết quả là Trung Quốc trở thành nhà tinh chế đất hiếm lớn nhất thế giới, chiếm tới 95% sản lượng và nguồn cung toàn cầu vào năm 2023.

Bất chấp sự gia tăng gần đây của hoạt động khai thác đất hiếm bên ngoài Trung Quốc, Mỹ cùng với các quốc gia sản xuất hàng đầu khác vẫn phụ thuộc vào nguồn xuất khẩu đất hiếm của Trung Quốc. Sự phụ thuộc này đồng nghĩa với việc chuỗi cung ứng dễ bị tổn thương.

Mỏ đất hiếm Halleck Creek được cho là có hàm lượng hai loại đất hiếm có nhu cầu cao nhất là neodymium và praseodymium oxit, mà quá trình khai thác tạo ra lượng sản phẩm phụ phóng xạ thấp. Khai thác mỏ ở Wyoming, cùng với các mỏ khác ở Arizona và Nevada, có thể giúp tạo động lực cho một thế hệ sản xuất mới của Mỹ, đảm bảo nguồn cung cấp vật liệu quan trọng cho quân sự và giảm hơn nữa sự phụ thuộc của Mỹ vào thương mại với Trung Quốc.

Đất hiếm chỉ thể hiện một phần sự dồi dào nguồn tài nguyên thiên nhiên của lục địa Bắc Mỹ. Bất chấp những lời tuyên bố của chính quyền Tổng thống Mỹ Joe Biden về việc phản đối hoạt động khoan khai thác dầu, Mỹ vẫn là nước sản xuất dầu lớn nhất thế giới, với trữ lượng dầu thô là 44,4 tỷ thùng và xuất khẩu nhiều xăng dầu hơn nhập khẩu. Và trước khi Tổng thống Biden có động thái hạn chế vận chuyển khí thiên nhiên hóa lỏng (LNG), trong năm 2023, Mỹ là nước xuất khẩu LNG lớn nhất thế giới.

Tương tự, ngành khai thác than của Mỹ có quy mô lớn thứ tư trên thế giới, sản xuất gần 600 triệu tấn than vào năm 2022, sạch hơn và an toàn với môi trường hơn nhiều so với các nước sản xuất hàng đầu là Trung Quốc và Ấn Độ. Tài nguyên gỗ và nước của Mỹ hầu như không có đối thủ trên toàn cầu. Khả năng cung cấp phần lớn nhu cầu năng lượng trong nước mang lại cho Mỹ lợi thế rất lớn về kinh tế và địa chính trị.

Tuy nhiên, bức tranh tài nguyên thiên nhiên của Mỹ không hoàn toàn tích cực trên tất cả các lĩnh vực. Trong nhiều thế kỷ, chính sự trù phú của đất Mỹ đã thúc đẩy việc mở rộng định cư. Mỹ vẫn là nước sản xuất nông nghiệp lớn thứ tư thế giới, đồng thời là nước xuất khẩu ngô lớn nhất thế giới, xuất khẩu gạo lớn thứ năm. Tuy nhiên, kể từ những năm 1980, đất nông nghiệp ở Mỹ đã bị thu hẹp đáng kể do sự mở rộng đô thị và các quy định về bảo vệ môi trường. Các loại rau quả mặc dù có thể trồng ở tại Mỹ song hiện nay phải nhập khẩu từ Mexico, Canada và các nước khác.

Sáu triệu nông dân Mỹ - chiếm 2% dân số, vẫn bị áp lực nặng nề, vì khoảng 13 triệu mẫu đất nông nghiệp (1 mẫu Anh = 4.046,86 m2) đã biến mất trong giai đoạn từ năm 2014 đến năm 2021. Tại khu vực Central Valley giàu có của California, một triệu mẫu đất khác dự kiến sẽ bị bỏ hoang trong hai thập kỷ tới để tuân thủ các quy định mới về nước ngầm - ngay cả khi chính quyền bang California bơm hàng nghìn tỷ lít nước mưa vào Thái Bình Dương do các quy định tương tự.

Các quy định thông minh để quản lý nguồn tài nguyên thiên nhiên là cần thiết. Tuy nhiên, ngày nay chúng ta có nhiều kiến thức hơn bao giờ hết về cách bảo vệ môi trường đồng thời thúc đẩy nền kinh tế đa dạng. Nếu Mỹ từ chối phát huy lợi thế tự nhiên của mình, Mỹ sẽ nhường lại vai trò lãnh đạo toàn cầu cho Trung Quốc.

Khi các cuộc khủng hoảng bùng phát ở Ukraine và Trung Đông, Chính phủ Mỹ sẽ phải tăng cường mọi loại hình sản xuất phục vụ quốc phòng trong khi vẫn đảm bảo mức sống của người Mỹ. Địa danh Halleck Creek một ngày nào đó có thể trở nên quen thuộc với người Mỹ như Comstock Lode hay các mỏ dầu ở Vịnh Prudhoe. Sự quản lý khôn ngoan và khai thác táo bạo nguồn tài nguyên thiên nhiên dồi dào của Mỹ sẽ giúp đảm bảo sự thịnh vượng và an ninh của nước này trong thế kỷ tới.