Italy có nên phát hành một loại tiền tệ song song?

Các quan điểm trái chiều

CNBC đưa tin Chính phủ Italy đang xem xét đề xuất cho phép Kho bạc phát hành một loại chứng khoán, gọi là BOT mini (tín phiếu kho bạc ngắn hạn), trong đó người nắm giữ được sử dụng để nộp thuế hoặc mua hàng hóa, dịch vụ từ các công ty nhà nước.

Những người ủng hộ ý tưởng này có cả một trong những đảng cầm quyền ở Italy là Đảng Liên đoàn phương Bắc (Lega). Họ tin rằng chứng khoán ngắn hạn sẽ giúp Chính phủ giảm thiểu các nghĩa vụ trả nợ của mình. 

Tuy nhiên, những người phản đối lại cho rằng việc làm này sẽ dẫn đến nợ công cao hơn ở Italy - quốc gia đang gánh những khoản nợ lớn thứ hai trong Khu vực dùng đồng Euro.

Trang Reuters đưa tin, một số doanh nghiệp cho rằng mối lo ngại về các BOT mini là lí do cho việc lợi suất trái phiếu Chính phủ nước này tăng trong các phiên gần đây.

Thị trường tỏ ra thận trọng

Trong một bài chia sẻ với CNBC, ông Jacob Kirkegaard thuộc Viện Nghiên cứu Kinh tế quốc tế Peterson đã cho rằng đó sẽ là một thảm họa cho Italy nếu Italy quyết định thực hiện điều này  "Bạn sẽ mất niềm tin với mọi khoản nợ của Italy trên thị trường", ông nói thêm.

Những tranh cãi về BOT mini đang làm dấy lên nỗi lo ngại về cam kết của Italy đối với đồng tiền chung châu Âu. Trước cuộc tổng tuyển cử năm 2018, cả hai đảng thuộc liên minh cầm quyền hiện nay là Phong trào Năm sao cánh tả và Lega cánh hữu đều tỏ ra nghi ngờ vị thế thành viên Khu vực dùng đồng Euro của Italia. 

Dù sau đó, cả hai đảng đã bớt hoài nghi về đồng euro, nhưng một trong những "bộ óc" kinh tế chính của đảng Lega, ông Claudio Borghi vẫn công khai phản đối sử dụng đồng tiền chung.

Ông Erik Nielsen - Trưởng nhóm các nhà kinh tế tại UniCredit cho biết một số nhà kinh tế, bao gồm cả những người có tầm ảnh hưởng đến Chính phủ Italy, tin rằng đồng Euro là lí do chính dẫn đến sự yếu kém của Italy hiện nay, và các nhà lãnh đạo của liên minh cầm quyền chưa bao giờ nghĩ tới ý tưởng này.

Tuy nhiên, ông Nielsen cho biết thêm vệc giới thiệu một loại tiền tệ có thể được phát hành và sau đó được sử dụng hợp pháp như một loại tiền song song với đồng tiền chung đã khiến cho mọi người gán nó vào ý tưởng giải quyết nợ công bằng cách chứng khoán hóa.

ECB và IMF nghĩ gì?

Mario Draghi - Chủ tịch của Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) đã đưa ra ý kiến về vấn đề này trong một cuộc họp báo hồi đầu tháng rằng nếu BOT-mini có thể được xem là một loại tiền tệ thì chúng là bất hợp pháp, còn nếu là nợ thì đống nợ của Italy sẽ tăng lên.

Không những vậy, bà Christine Lagarde - Giám đốc điều hành Quỹ Tiền tệ quốc tế (IMF) cũng không ủng hộ ý tưởng này. Chia sẻ với CNBC, bà cho rằng đó là một công cụ tài chính "kì lạ" và thực ra vẫn có nhiều cách tốt hơn để đối phó với việc thanh toán nợ đọng, như dùng trái phiếu, thay vì tạo ra các công cụ như vậy.

Đồng tiền song song có trở thành hiện thực?

Các chuyên gia cho rằng BOT mini không có khả năng được phát hành sớm. Thứ nhất, như ông Draghi nói, nếu chúng là một loại tiền tệ thì sẽ bị coi là bất hợp pháp.

Hay như ông Nielsen cũng cho biết tiền tệ song song là do Nhà nước phát hành chứ không phải bởi một Ngân hàng Trung ương, và nó sẽ được giao dịch với mức chiết khấu tương đối lớn so với đồng Euro, khiến nó sẽ càng trở nên kém hấp dẫn hơn đối với các nhà đầu tư.

Thực tế, những người tham gia thị trường đều đã cảnh giác với diễn biến ở Rome kể từ khi liên minh dân túy lên nắm quyền vào tháng 6/2018 và tuyên bố sẽ tăng chi tiêu công. Các kế hoạch của Chính phủ cho việc chi tiêu cao hơn cũng đã vấp phải nhiều phản ứng từ phía EU, do họ lo ngại về sự ổn định của nền kinh tế Italy với đống nợ 2,3 nghìn tỉ Euro treo trên đầu.