Hợp pháp hóa bitcoin, El Salvador được gì và mất gì?

Vào ngày 7/9 vừa qua, El Salvador đã trở thành quốc gia đầu tiên trên thế giới công nhận bitcoin là tiền tệ thanh toán hợp pháp, một động thái mà Tổng thống Nayib Bukele cho biết sẽ tiết kiệm cho những người Salvador sống ở nước ngoài hàng triệu USD tiền hoa hồng từ số tiền họ gửi về nước. 

Theo Reuters, bất chấp sự tự tin của ngài Tổng thống, quyết định của chính phủ nước này đã vấp phải nhiều sự nghi ngờ, lo ngại từ người dân Salvador. Họ cho rằng, sự biến động liên tục của bitcoin sẽ khiến tiền tệ và nền tài chính quốc gia khủng hoảng.

Nhưng ưu điểm và nhược điểm khi El Salvador hợp pháp hóa bitcoin

1. Về lượng tiền gửi

Chỉ tính trong năm 2020, những người Salvador ở nước ngoài đã gửi về gần 6 tỷ USD, chủ yếu là từ Mỹ. Số tiền này tương đương với khoảng 23% tổng sản phẩm quốc nội của đất nước. Tổng thống Bukele cho biết hồi tháng 8 rằng theo phân tích thì bitcoin sẽ cho phép người dân Salvador tiết kiệm 400 triệu USD phí chuyển tiền.

Tuy nhiên, thực tế là phần lớn những người gửi tiền hoặc nhận tiền của El Salvador đều không tin tưởng vào bitcoin. Trong khi đó, dữ liệu của Ngân hàng Thế giới (World Bank) cho thấy chi phí chuyển tiền sang Mỹ của quốc gia Trung Mỹ bị USD hóa này vẫn luôn ở mức thấp nhất trên toàn thế giới.

Theo World Bank, chỉ 30% người dân Salvador có tài khoản ngân hàng vào năm 2017, đồng thời nuôi hy vọng bitcoin có thể thúc đẩy sự hòa nhập tài chính. Tuy nhiên, một nghiên cứu năm 2020 kết luận El Salvador có tỷ lệ sử dụng Internet thấp thứ hai ở Mỹ Latinh và Caribe, điều này có thể hạn chế việc sử dụng tiền tệ trực tuyến cũng như các tài sản kỹ thuật số như bitcoin.

2. Lượng khí thải carbon

Kế hoạch hợp pháp hóa bitcoin của El Salvador đã tạo ra mối lo ngại về những tác động tiêu cực của hoạt động khai thác tiền ảo với môi trường. Ngân hàng Thế giới cũng đã cảnh báo về các nguy cơ này. 

Việc trích xuất tiền kỹ thuật số từ không gian mạng đòi hỏi một lượng lớn năng lượng và lượng khí thải CO2 toàn cầu của ngành công nghiệp bitcoin đã tăng lên 60 triệu tấn, tương đương với lượng khí thải từ khoảng 9 triệu chiếc ô tô – nghiên cứu của Bank of America cho biết hồi tháng 3 năm nay.

Tổng thống El Salvador Bukele đã tìm cách phản ứng lại những lo ngại liên quan đến phát triển bền vững bằng cách nhấn mạnh, từ tháng 6, ông đã chỉ đạo công ty điện địa nhiệt thuộc sở hữu nhà nước LaGeo phát triển kế hoạch cung cấp các cơ sở khai thác bitcoin sử dụng năng lượng tái tạo từ núi lửa.

3. Áp lực từ việc triển khai và đảm bảo tuân thủ các quy định

Trong khi những người ủng hộ tin rằng bitcoin có thể mang đến thay đổi tích cực, tăng cường tính đổi mới, độc lập với các giới hạn của chính phủ thì ngược lại, những người phản đối lại cảnh báo rằng chính sách mới có thể làm tăng các mối nguy về quy định, tài chính. 

Nghiêm trọng hơn, nhiều người cho rằng hoạt động của các tổ chức tài chính, trong số đó có các quy tắc quốc tế về chống rửa tiền và tài trợ khủng bố cũng có thể xảy ra sau khi hợp pháp hóa bitcoin.

Vào tháng 6, cơ quan xếp hạng Fitch Ratings lưu ý "các khoản thu nhập từ vốn sẽ không bị đánh thuế và có thể nộp thuế bằng bitcoin, điều này sẽ thu hút dòng vốn bitcoin từ nước ngoài vào đất nước nhưng cũng có thể làm tăng rủi ro từ các hoạt động bất hợp pháp đi qua hệ thống tài chính El Salvador".

Quỹ Tiền tệ Quốc tế thì trích dẫn những lo ngại pháp lý về việc áp dụng bitcoin trong bối cảnh họ đang đàm phán với El Salvador về một thỏa thuận tài trợ gần 1 tỷ USD – hiện vẫn đang chờ xử lý.

Sau khi luật bitcoin của Tổng thống Bukele được thông qua, cơ quan xếp hạng Moody's đã hạ cấp El Salvador. Trái phiếu bằng đồng USD của nước này cũng chịu nhiều áp lực.

4. Ngoại hối

Đến nay, Tổng thống Bukele đã thành lập một quỹ trị giá 150 triệu USD để cho phép chuyển đổi bitcoin thành USD, nhưng những nghi ngờ vẫn tồn tại về cách quốc gia này sẽ vượt qua các rủi ro liên quan đến sự biến động mạnh của đồng tiền kỹ thuật số. Rõ ràng, giá bitcoin có thể chênh lệch hàng trăm USD chỉ trong một ngày.

Fitch lập luận rằng bitcoin sẽ là tín dụng tiêu cực đối với các công ty bảo hiểm ở Salvador tiếp xúc với đồng tiền này do rủi ro biến động thu nhập và ngoại hối cao hơn: "Các công ty bảo hiểm nắm giữ bitcoin trên bảng cân đối kế toán của họ trong thời gian dài sẽ phải đối mặt với sự biến động giá của nó, làm tăng rủi ro tài sản".

Tuy nhiên, đối với những người nắm giữ bitcoin thì miễn là không có khó khăn trong quá trình chuyển đổi, giao dịch, chính sách mới có thể thúc đẩy hy vọng đất nước có một nguồn thu ngoại tệ quan trọng.