Giao dịch lô lẻ được nối lại có tác động thế nào trong mùa doanh nghiệp trả cổ tức bằng cổ phiếu?

Mới đây, Sở giao dịch chứng khoán TP. Hồ Chí Minh đã báo cáo Uỷ ban chứng khoán nhà nước về việc ấn định thời hạn ngày 12/9 để thực hiện giao dịch lô lẻ. Việc giao dịch lô lẻ trở lại sẽ giúp cho nhà đầu tư có thể giải quyết bất tiện trong giao dịch hiện nay như mua bán cổ phiếu lẻ, nhận từ các đợt chia cổ tức và cổ phiếu phát hành thêm.

Do đó, Bộ tài chính nhiều lần đã yêu cầu Uỷ ban chứng khoán xem xét báo cáo việc áp dụng giao dịch lô lẻ, tối thiểu là 10 cổ phiếu trước đây để đảm bảo quyền lợi cho nhà đầu tư. Rõ ràng đây là quyết định phù hợp với bối cảnh hiện nay khi đang trong thời điểm “mùa trả cổ tức” bằng cổ phiếu và phát hành thêm cổ phiếu của doanh nghiệp.

Chia sẻ trong chương trình Khớp lệnh của VTV Digital, ông Đỗ Bảo Ngọc, Nhà sáng lập Nền tảng hỗ trợ đầu tư Fstock cho rằng thực chất quy mô giao dịch lô lẻ là không lớn tuy nhiên lại là nhu cầu thanh khoản rất chính đáng của nhà đầu tư. Từ trước đến nay, nhiều nhà đầu tư đã gặp vấn đề khi phải thực hiện giao dịch lô lẻ hay các công ty chứng khoán trước đây cũng phải đáp ứng nhiều điều kiện rất ngặt nghèo để mua cổ phiếu lẻ từ nhà đầu tư.

Chẳng hạn như họ chỉ mua ở trong những thời điểm nhất định và trong phiên giao dịch ấy, mức giao dịch lô lẻ phải chạm sàn. Do đó, nhà đầu tư giao dịch lô lẻ chịu rất nhiều thiệt hại mặc dù quy mô cực kỳ nhỏ. Đây cũng là một lợi ích để nhà nước bảo vệ nhà đầu tư và khi áp dụng được hệ thống giao dịch lô lẻ thành công thì nó sẽ tương đương giao dịch lô chẵn.

Một khi nhu cầu gom nhiều lô lẻ thành các lô chẵn tăng cao, nhà đầu tư không nhất thiết phải bán giá sàn để có thể giao dịch. Mặc dù nhỏ nhưng tổng thanh khoản của lô lẻ sẽ góp phần vào thanh khoản của thị trường. Nhìn chung về lý thuyết, thanh khoản thị trường cũng tăng theo, lợi ích và quyền lợi của nhà đầu tư được đảm bảo dẫn đến thị trường phát triển.

Đơn cử hiện tại đang có 6 triệu tài khoản chứng khoán, chỉ cần 25% đến 30% số lượng tài khoản tham gia thị trường thì con số cũng cực kỳ lớn. Mỗi nhà đầu tư có một chút lô lẻ và khi “góp gió thành bão” cũng ra số lượng cổ phiếu lớn trên thị trường.

Còn theo quan điểm của ông Phạm Lưu Hưng, Kinh tế trưởng của CTCP Chứng khoán SSI, giao dịch lô lẻ có thể không tác động quá nhiều đến thị trường. Tuy nhiên, việc có thể giao dịch lô lẻ sẽ giúp nhà đầu tư được hưởng cổ tức bằng cổ phiếu hay chia tách có thể giao dịch cổ phiếu lẻ một cách dễ dàng hơn. Các nhà đầu tư nhỏ có khả năng xử lý phần thừa của giao dịch trong các giai đoạn trước.

Theo ước tính của công ty chứng khoán TP. Hồ Chí Minh - HSC, thời gian thanh toán được rút ngắn xuống T+2 thì có thể giúp cho thanh khoản thị trường tăng từ 10 - 15%. Còn về dài hạn, việc rút ngắn thời gian thanh toán sẽ giúp cải thiện kết quả đánh giá của FTSE với thị trường chứng khoán Việt Nam và góp phần đẩy nhanh quá trình nâng hạng của thị trường. Cơ chế giao dịch T+2 đang áp dụng tương đương với mô hình thanh toán tiên tiến trên thế giới.

Nhìn nhận thông tin này, ông Ngọc bổ sung thêm những tác động tích cực của việc rút ngắn thời gian thanh toán T+2 theo nhiều góc cạnh khác nhau. Dễ nhìn nhất theo kinh tế vĩ mô thì thị trường sẽ được phát triển về dài hạn. Còn ở góc độ vi mô, nhà đầu tư được giảm rủi ro khi giao dịch trên thị trường. Trước đây, họ mua cổ phiếu phải 3 ngày sau mới được giải ngân và trong 3 ngày này thị trường có thể biến động mạnh mà nhà đầu tư không kịp xử lý dẫn đến rủi ro trong 3 ngày chờ hàng về là rất lớn.

Đây cũng là động thái để khuyến khích nhà đầu tư giao dịch nhiều hơn trên thị trường. Họ sẽ có tâm lý tự tin hơn khi xuống tiền cổ phiếu đồng thời cải thiện thanh khoản trong dài hạn. Nếu sau này khi sự kiểm soát thị trường của Việt Nam ở đẳng cấp quốc tế thì đương nhiên câu chuyện đặt lệnh T+0 hay sản phẩm cho vay chứng khoán để thực hiện giao bán khống là cần phải có. Một khi thị trường sở hữu đầy đủ sản phẩm sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho nhà đầu tư chuyên nghiệp biết cách phối hợp các sản phẩm này để sinh lời tốt hơn rất nhiều.

Trong vài tháng trở lại đây khi thanh khoản thị trường vẫn còn tương đối yếu, thông tin này đã tác động tích cực đến thị trường. Từ đầu tháng 8, khi thông tin này mới được công bố và dự kiến sẽ được áp dụng vào cuối tháng này, nhóm ngành chứng khoán được hưởng lợi và hồi phục mạnh mẽ từ đáy. Sự cải thiện trong thanh khoản là một trong những yếu tố phản ứng tích cực với thông tin này.

Về vấn đề này, Kinh tế trưởng Chứng khoán SSI đánh giá việc chuyển sang giao dịch T+1,5 cũng mới diễn ra vài hôm nên rất khó để đánh giá. Như hôm 29/8 giao dịch có thể rất lớn vì cổ phiếu của cả 2 ngày giao dịch đều về cùng 1 ngày nên tổng giá trị giao dịch có thể rất cao. Tuy nhiên tới giai đoạn hiện tại mọi thứ đã khá ổn định trở lại chứ chưa có dấu hiệu tăng vọt nên diễn biến cần được theo dõi thêm.