Giảm thuế quan, tăng sức cạnh tranh, EVFTA vẫn không hoàn toàn là cơ hội

Hàng Việt sẽ có lợi thế hơn hàng Malaysia, Brunei

Báo cáo chuyên đề "Cơ hội cho nhiều ngành thế mạnh của Việt Nam khi EVFTA được kí kết và phê chuẩn" mới đây của CTCP Chứng khoán Bảo Việt (BVSC) nhận định khi EVFTA có hiệu lực, khả năng cạnh tranh của hàng Việt Nam sẽ tăng lên đáng kể so với các nhóm nước Malaysia, Brunei, Singapore, Indonesia, Thái lan và Philippines, đồng thời giảm chênh lệch với các nước kém phát triển.

Cụ thể, trong các sản phẩm nông nghiệp của Việt Nam xuất sang Liên minh châu Âu (EU), mật ong, thủy sản và các sản phẩm rau củ quả là những mặt hàng hiện bị đánh thuế nặng nhất với mức thuế trung bình lần lượt là 17,3%, 11,6% và 10,3%.

Còn với các sản phẩm công nghiệp của Việt Nam xuất sang EU, các mặt hàng chủ đạo như ô tô, xe máy, và dệt may với mức thuế trung bình lần lượt là 55,86%, 69,80%, 15,52% và 6,50%. Riêng ngành giày dép được hưởng mức thuế trung bình khoảng 3 - 4%.

Theo đó, khi hiệp định EVFTA chính thức có hiệu lực, 50% số sản phẩm thủy sản sẽ được lập tức giảm thuế nhập khẩu về 0%, 50% còn lại sẽ được giảm thuế về 0% theo lộ trình từ 3 – 7 năm.

Trong khi đó các sản phẩm như mật ong và rau củ quả được lập tức giảm thuế nhập khẩu về 0% ngay sau khi hiệp định này có hiệu lực.

Các sản phẩm như ô tô và xe máy sẽ được miễn thuế theo lộ trình 9 và 10 năm. Đối với các sản phẩm dệt may, hơn 42% dòng sản phẩm sẽ được miễn thuế ngay lập tức sau khi hiệp định có hiệu lực, các sản phẩm còn lại sẽ được miễn thuế theo lộ trình từ 3 – 7 năm.

Còn với các sản phẩm giày dép, khoảng 37% số sản phẩm sẽ được miễn thuế ngay lập, các dòng sản phẩm còn lại sẽ được miễn thuế theo lộ trình từ 3 – 7 năm.

Tóm tắt cam kết của EU dành cho một số sản phẩm xuất khẩu của Việt Nam. Nguồn: euroopean Commision/BVSC

Theo BVSC, nguyên nhân là hàng hóa của Việt Nam được hưởng hệ thống ưu đãi thuế quan phổ cập của EU (GSP). Theo đó các nước đang phát triển phải trả thuế thấp hơn đối với hàng hóa xuất khẩu sang EU, nhưng điều này được xem xét định kì. 

Đây là mức thuế thấp hơn so với biểu thuế xuất nhập khẩu tối huệ quốc (MFN) được áp dụng đối với Malaysia, Brunei, giúp hàng hóa của Việt Nam cạnh tranh hơn so với hàng xuất khẩu từ các nước này.

Tuy nhiên, tất cả loại hàng hóa (trừ vũ khí và chất nổ) từ các nước kém phát triển hơn như Lào, Campuchia và Myanmar được miễn thuế khi vào EU nhờ Hiệp ước mọi thứ trừ vũ khí (EBA).

Không ít ngành hàng đối mặt thách thức 

Báo cáo của BVSC cũng cho biết việc EVFTA có hiệu lực sẽ giúp cho tăng trưởng GDP của Việt Nam tăng thêm 0,48 điểm %. Trong đó, các ngành như dệt may và giày dép là ngành được hưởng lợi nhiều nhất với tăng trưởng xuất khẩu đến năm 2035 đạt thêm 13,49 tỉ euro. 

Tuy nhiên, dù được dự báo sẽ được hưởng lợi nếu hiệp định EVFTA có hiệu lực, ngành dệt may của Việt Nam sẽ phải có những thay đổi để có thể thỏa mãn điều kiện về xuất xứ, qua đó có thể tận dụng các ưu đãi về thuế quan mà hiệp định EVFTA mang lại.

Trong ngắn hạn, những ngành như dệt may, giày dép còn gặp mức thuế cao hơn do phải giảm theo lộ trình, nhưng sau khoảng 5 năm kể từ khi Hiệp định có hiệu lực hàng dệt may của Việt Nam sẽ có sức cạnh tranh lớn hơn trên thị trường châu Âu.

Dệt may là một trong những ngành hàng xuất khẩu của Việt Nam được đánh giá sẽ hưởng lợi lớn khi EVFTA được kí kết.

Tiếp theo là xuất khẩu các loại thực phẩm và dịch vụ kinh doanh, được dự kiến sẽ tăng thêm 794 triệu euro và 543 triệu euro. 

Ở chiều ngược lại, do cạnh tranh mạnh đến từ xuất khẩu các mặt hàng máy móc và thiết bị điện tử từ các nền kinh tế thuộc EU vào Việt Nam, xuất khẩu các sản phẩm thiết bị điện tử cùng với các loại máy móc khác và linh kiện được dự báo sẽ giảm nhẹ khoảng 196 triệu euro và 32 triệu euro.

Bên cạnh đó, ngành sữa của Việt Nam cũng được dự báo sẽ gặp phải cạnh tranh từ các sản phẩm sữa có xuất xứ từ EU với ưu thế về chất lượng và an toàn thực phẩm. Tuy nhiên, do phân khúc sản phẩm chính có phần lệch nhau, nên áp lực cạnh tranh đối với doanh nghiệp sữa của Việt Nam là không quá đáng kể. 

BVSC nhận định các ngành về rau quả, giày dép đang là thế mạnh của Việt Nam và nếu vượt qua được các tiêu chuẩn về kỹ thuật, đặc biệt là ngành rau quả thì EVFTA sẽ tạo ra cú huých về tăng trưởng cho nhiều doanh nghiệp đang theo đuổi nông nghiệp công nghệ cao hiện nay.

Ngoài các nhóm ngành được hưởng lợi trực tiếp từ lộ trình cam kết giảm thuế của Hiệp định, những ngành hàng khác cũng được hưởng lợi gián tiếp như: ngành logistics, các doanh nghiệp trong lĩnh vực xây dựng cơ sở hạ tầng, doanh nghiệp bất động sản khu công nghiệp. 

Bởi, để tận dụng được ưu thế của các Hiệp định thương mại, hệ thống luật pháp cùng cơ sở hạ tầng về đường xá, giao thông, logistics cần phát triển mạnh để thích ứng với điều kiện phát triển cao hơn.