Giá cá tra giảm do tác động của đại dịch COVID-19 kéo dài

Một năm đầy khó khăn với ngành cá tra do COVID-19

Tại Việt Nam, tác động của đại dịch đối với các nhà sản xuất cá tra được giảm nhẹ phần nào nhờ Chính phủ kiểm soát khá tốt dịch COVID-19 và thị trường nhập khẩu ở Mỹ đang dần phục hồi. 

Việt Nam, nước cung cấp cá tra hàng đầu của thế giới, hoạt động sản xuất vẫn được duy trì bởi tác động của COVID-19 đến sức khỏe cộng đồng không nặng nề như các nước khác.

Tuy nhiên, ngành công nghiệp này vẫn không tránh khỏi ảnh hưởng của đại dịch do nhu cầu tiêu thụ yếu ở các thị trường nhập khẩu chính như Mỹ, Châu Âu và Trung Quốc.

Người nuôi cá tra ở ĐBSCL đã bắt đầu thả nuôi thận trọng hơn vào cuối năm 2019 để đối phó với việc giá nguyên liệu giảm. 

Sự điều chỉnh giá cả nguồn cung vẫn đang tiếp tục diễn ra một cách mạnh mẽ, gây ra áp lực tài chính với các hộ nuôi.

Theo báo cáo từ đầu năm 2020 đến nay, người nuôi lỗ khoảng 3.500 đồng/kg (0,15 USD/kg) đến 5.000 đồng/kg (0,22 USD/kg). 

Việc đầu tư mạnh vào cơ sở hạ tầng và mở rộng công suất diễn ra trước năm 2019 hiện đã chậm lại khi các hộ nuôi chuyển sang tăng giá trị gia tăng dọc theo chuỗi cung ứng để tăng lợi nhuận. 

Người nuôi cũng đang giảm cho ăn để cá tăng trưởng chậm lại cho đến khi điều kiện thị trường được cải thiện. 

Nước mặn xâm nhập vào các sông ở vùng Cửu Long cũng đã ảnh hưởng tiêu cực đến hoạt động canh tác. Theo Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam, sản lượng cá tra trong nửa đầu năm 2020 giảm khoảng 6% so với năm 2019, chỉ còn hơn 500 nghìn tấn. 

Tại Trung Quốc, ngành nuôi cá tra mới nổi đang tìm cách mở rộng thị phần của mình tại thị trường nội địa màu mỡ, vốn đang được cung cấp chủ yếu bởi Việt Nam. 

Tuy nhiên, đại dịch COVID-19 và sự phục hồi chậm chạp ở Trung Quốc cũng ảnh hưởng không nhỏ đến ngành này.

Cá bố mẹ và cá giống chất lượng thấp, điều kiện chăn nuôi không thuận lợi, sản phẩm cuối cùng không nhất quán và thiếu kinh nghiệm chung là những vấn đề khiến cho ngành cá tra ở Trung Quốc chưa thể vượt qua được Việt Nam.

Từ đầu năm 2020 cho đến nay, các nhà sản xuất cá tra ở Trung Quốc đang phải vật lộn để duy trì lợi nhuận, tương tự như các doanh nghiệp cung ứng khác.

Nhu cầu tiêu thụ tại các thị trường xuất khẩu cá tra chính của Việt Nam là Mỹ và Trung Quốc vẫn thấp mặc dù có một số dấu hiệu cho thấy sự phục hồi đang diễn ra khi hàng tồn kho của hai nước này bắt đầu giảm.

Mặc dù Trung Quốc đã quay trở lại mức tăng trưởng thấp trong quý II/2020, nhưng sự suy giảm kinh tế mạnh mẽ đã xảy ra ở cả hai nước trong nửa đầu năm 2020 đã tác động tiêu cực đến thương mại cá tra. 

Nhu cầu người mua giảm đột ngột khiến các doanh nghiệp Việt Nam gặp khó khăn khi phải tồn kho sản phẩm không thể xuất khẩu trong bối cảnh giá cả lao dốc và nợ nần chồng chất.

Trong nửa cuối năm 2020, người tiêu dùng vẫn e ngại với việc ra ngoài ăn uống mặc dù các hạn chế được nới lỏng và điều này đang khiến tỉ lệ thực khách tới các nhà hàng ở mức thấp. 

Tại Anh, các cửa hàng bán cá và khoai tây chiên, một trong những nguồn tiêu thụ cá tra quan trọng nhất ở châu Âu, đã giảm lượng mua. 

Đồng thời, nấu ăn tại nhà đã trở nên phổ biến hơn, thúc đẩy nhu cầu bán lẻ đối với các sản phẩm nấu sẵn tiện lợi và giao hàng tận nhà. 

Thương mại điện tử cũng trở nên quan trọng hơn như một kênh tiếp thị và phân phối thủy sản, đặc biệt là ở châu Á. 

Đối với ngành cá tra Việt Nam, vốn bị ảnh hưởng bởi giá thấp và biên lợi nhuận thắt chặt, các sản phẩm giá trị gia tăng đang được quan tâm trở lại. 

Các nhà tiếp thị cũng tăng cường tập trung vào thị trường nội địa Việt Nam do triển vọng của các thị trường xuất khẩu chính không mấy khả quan. 

Xuất khẩu cá tra của Việt Nam sang tất cả 10 thị trường hàng đầu đã giảm đáng kể về mặt giá trị trong nửa đầu năm 2020. 

Giá trị các lô hàng đến Trung Quốc, Mỹ và châu Âu lần lượt giảm 15,5%, 24,4% và 36,6% so với cùng kì năm 2019. 

Xuất khẩu sang Mỹ tăng nhanh trong quý III/2020 nhưng việc hoãn các kế hoạch mở cửa trở lại ở nhiều bang đã làm chậm lại sự phục hồi này một lần nữa.

Giá philê cá tra đông lạnh xuất khẩu trong nửa đầu năm 2020 không có dấu hiệu phục hồi từ mức thấp là 2 USD/kg (FOB). 

Giá cá tra giao tại cửa cũng giảm mạnh, dao động từ 17,5 nghìn VND/kg (0,76 USD/kg) đến 19 nghìn VND/kg (0,82 USD/kg).

Triển vọng ngành cá tra không chắc chắn do dịch COVID-19

Ngành cá tra hiện đang tập trung vào các chiến lược giảm thiểu thiệt hại, bao gồm đa dạng hóa thị trường và sản phẩm, cũng như các mục tiêu tăng trưởng và thả nuôi thận trọng. 

Đầu tư sẽ tiếp tục được chuyển hướng từ việc mở rộng năng lực sang nghiên cứu và phát triển (R&D), cơ sở hạ tầng gia tăng giá trị và hiệu quả chi phí. 

Dự báo nhu cầu không chắc chắn bởi đại dịch COVID-19 hiện đang bùng phát trở lại ở nhiều quốc gia. 

Ngành bán lẻ và nấu ăn tại nhà sẽ là xu hướng mới ngay cả khi nhu cầu dịch vụ ăn uống tăng lên và nhu cầu nhập khẩu từ các thị trường hồi phục, góp phần đẩy mạnh giá cả.