Forbes: Việt Nam tự sản xuất được smartphone nhưng sao không bán được?

Khách hàng thanh toán tiền mua điện thoại tại một cửa hàng Thế giới Di động. Ảnh: Bloomberg.

Những chiếc điện thoại sản xuất tại Việt Nam (Made-in-Vietnam) nghe có vẻ rất hợp lí về mặt kinh tế. Trong 30 năm qua, kinh tế Việt Nam dựa nhiều vào ngành sản xuất trong các nhà máy nhưng giờ đây đang dần tiến lên những bậc thang trong chuỗi giá trị thông qua các sản phẩm điện tử.

Chẳng hạn, Tập đoàn Samsung Electronics của Hàn Quốc đã đầu tư 17,3 tỉ USD vào các nhà máy tại Việt Nam. Các trường học công lập nhấn mạnh các môn khoa học. Sinh viên tốt nghiệp làm việc cho các hãng công nghệ nước ngoài đều nắm được cách thức làm ra điện thoại.

Theo Forbes, các doanh nghiệp Việt Nam đã tung ra thị trường không ít điện thoại do chính mình sản xuất, phần lớn là dòng chạy hệ điều hành Android giá thấp, trong đó có QPhone và BPhone. Giờ đây, VinSmart - công ty con của Tập đoàn Vingroup - cũng đang bán một dòng điện thoại có giá khoảng 100 USD/chiếc.

Vấn đề là đa phần người tiêu dùng Việt Nam không mua điện thoại được phát triển trong nước bởi với cùng khoảng giá, họ có thể mua được sản phẩm của các thương hiệu nước ngoài có tiếng hơn.

Ông Maxfield Brown, chuyên gia cao cấp của hãng tư vấn Dezan Shira & Associates ở TP HCM cũng cho rằng các thương hiệu nước ngoài được đánh giá cao hơn so với các tên tuổi nội.

"Nhu cầu hàng điện tử tiêu dùng Việt Nam hiện nay đang đi theo xu hướng 'sính ngoại' và tôi cho rằng xu hướng này sẽ ngày càng trở nên mạnh mẽ khi chi tiêu tiêu dùng tăng lên", ông Maxfield Brown nói.

Một trong những chiếc điện thoại Made-in-Vietnam đầu tiên là do công ty BKAV phát triển năm 2017. Forbes dẫn thông tin từ báo VietNamNet cho biết hai dòng điện thoại Bphone và Bphone 2 của BKAV đều bị chê nhiều hơn khen, bán được tổng cộng chỉ 12.000 chiếc.

Tổng Giám đốc BKAV Nguyễn Tử Quảng thừa nhận thua lỗ nhưng khẳng định mục tiêu của công ty là vươn tới tầm cỡ "Apple hoặc Samsung của Việt Nam".

Chiếc Bphone 3 được ra mắt năm 2018 có giá khoảng 314 USD và được đánh giá cao hơn so với các phiên bản trước nhờ tốc độ xử lí nhanh và khả năng chống nước.

Tuy nhiên theo Forbes, các cửa hàng điện tử ở khu vực trung tâm sầm uất của TP Hồ Chí Minh hầu như không bày bán chiếc Bphone nào. Các doanh nghiệp Việt khác như Masstel và Mobiistar cũng cho ra mắt điện thoại của mình nhưng các dòng smartphone ngoại như Oppo, Samsung và Sony vẫn chiếm ưu thế tuyệt đối ở các cửa hàng điện tử trung tâm thành phố.

Ông Võ Lê Tâm Thanh, chuyên gia phân tích thị trường tại hãng nghiên cứu IDC cho rằng các dòng smartphone nội chiếm chưa tới 1% doanh số tại Việt Nam trong quí III. Trong 15 tháng qua, thị phần của các hãng điện thoại nội là khoảng 5%. Trong khi đó, Samsung chiếm 42,8%, Oppo 23,2% và Xiaomi 6,5%.

Thương hiệu VinSmart của Tập đoàn Vingroup đang đặt mục tiêu xoay chuyển hoàn toàn tình thế nói trên. Từ năm 2017, hãng này đã bán được khoảng 300.000 điện thoại Vsmart từ 5.200 cửa hàng.

Trao đổi với Forbes, đại diện Vingroup cho biết nhà máy hiện tại của tập đoàn có thể sản xuất 25 triệu chiếc điện thoại mỗi năm và Vingroup còn đang xây một nhà máy mới để nâng công suất lên 100 triệu chiếc. Tập đoàn này không chỉ sản xuất cho thị trường trong nước mà còn hướng đến xuất khẩu.

Tháng 7/2018, Vsmart đã kí thỏa thuận hợp tác chiến lược với công ty BQ của Tây Ban Nha để bắt đầu bán 4 dòng smartphone ở quốc gia châu Âu.

Vingroup cho biết: "Vsmart đang theo đuổi chiến lược đa dạng hóa dòng sản phẩm cho các phân khúc thị trường khác nhau, tập trung vào các sản phẩm có chất lượng cao hơn đối thủ ở cùng phân khúc".

Năm 2018, Vingroup đạt doanh thu gần 122.000 tỉ đồng và lợi nhuận sau thuế xấp xỉ 6.200 tỉ dồng. Trong 9 tháng đầu năm nay, doanh thu và lãi sau thuế của tập đoàn đạt lần lượt 84.148 tỉ đồng và 2.908 tỉ đồng. Ông Phạm Nhật Vượng - Chủ tịch tập đoàn - cũng là người giàu nhất Việt Nam.

Ông Michael Lynch, Giám đốc Khối Dịch vụ Chứng khoán – Khách hàng tổ chức của Chứng khoán SSI nhận định: "Vingroup là một doanh nghiệp rất thú vị. Nếu họ muốn làm gì, họ sẽ đi sâu vào việc đó. Tôi sẽ không ngần ngại mua một chiếc điện thoại của Vingroup".

Một cửa hàng bán smartphone ngoại tại Việt Nam. Ảnh: Kiên Dương.

Mới giàu lên, người tiêu dùng thích hàng ngoại trước

Các nhà phân tích so sánh tư tưởng "sính ngoại" đối với smartphone của người tiêu dùng Việt Nam giống với người tiêu dùng Trung Quốc khi thu nhập tại đất nước tỉ dân bắt đầu tăng nhanh khoảng 20 năm về trước.

Ông Maxfield Brown nhận xét: Đầu tiên người tiêu dùng sẽ chuộng rượu ngoại, thức ăn ngoại, đồ điện tử ngoại nhưng sau đó quay trở lại với các thương hiệu trong nước.

Người tiêu dùng Trung Quốc ngày nay vẫn sẽ chọn các nhãn hàng nước ngoài nếu chúng có chất lượng cao hơn hẳn. Tuy nhiên khi chất lượng tương đồng nhau, người dân sẽ thể hiện tinh thần yêu nước bằng cách mua đồ nội. Các thương hiệu điện thoại Trung Quốc như Huawei, Oppo và Xiaomi tiêu thụ trong nước là chủ yếu.

"Tôi có thể thấy tình hình tương tự đang diễn ra ở Việt Nam", ông Brown nói. "Tôi kì vọng trong tương lai sẽ xuất hiện xu hướng quay lại sử dụng hàng nội khi người tiêu dùng bắt đầu ý thức rõ hơn về tinh thần dân tộc trong mua sắm".

Các thương hiệu smartphone nước ngoài cũng bán với giá đủ thấp để thu hút những người tiêu dùng tằn tiện của Việt Nam.

Theo nhà phân tích Võ Lê Tâm Thanh của hãng nghiên cứ IDC, người tiêu dùng "quan trọng giá cả hơn là thương hiệu xuất xứ. Điều này có nghĩa là thương hiệu nào đưa ra giá thấp nhất cho cùng chất lượng sẽ được mua nhiều nhất".

Người tiêu dùng mong muốn sản phẩm đạt chất lượng cao cả về pin, camera, màn hình và hệ điều hành, ông Thanh nói thêm.