Dịch do virus Corona và tác động kinh tế - Bài 1: Thử thách bản lĩnh

Ngay sau khi công bố dịch viêm đường hô hấp COVID-19 gây ra, Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo quyết liệt các cấp, ngành và địa phương tăng cường các biện pháp phòng, chống dịch bệnh với tinh thần “chống dịch như chống giặc”.

Đây được xem như, lần đầu tiên chưa có trong tiền lệ đối với việc công bố dịch bệnh, Việt Nam đã triển khai nhiều giải pháp ngăn chặn dịch COVID-19 một cách tích cực và đồng bộ, với liều lượng cao và “mạnh tay hơn” so với khuyến nghị của Tổ chức Y tế thế giới, cũng như so với thời điểm diễn ra dịch SARS năm 2003.

Bên cạnh đó, là sự chung tay vào cuộc của các bộ, ngành, địa phương, doanh nghiệp trong nỗ lực giảm thấp nhất thiệt hại kinh tế có thể xảy ra.

Thông tấn xã Việt Nam giới thiệu 3  bài viết ghi nhận những ảnh hưởng của dịch tới nền kinh tế, sự hỗ trợ của các bộ, ngành, chính quyền địa phương cũng như sự chủ động của doanh nghiệp - đối tượng chịu tác động trực tiếp từ dịch.

Bài 1: Thử thách bản lĩnh

Với quyết tâm không để dịch bệnh lây lan, thậm chí: “Chấp nhận thiệt thòi một phần lợi ích kinh tế để bảo vệ sức khỏe, tính mạng và cuộc sống bình yên của nhân dân”, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc đã yêu cầu cả hệ thống chính trị vào cuộc để phòng, chống dịch; nhận diện rõ các khó khăn, thách thức và dự báo những kịch bản, tình huống xấu có thể xảy ra; đồng thời, đề xuất các kiến nghị, giải pháp vừa phòng, chống dịch bệnh, vừa phát triển kinh tế để phấn đấu hoàn thành các mục tiêu của Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2020.

Theo báo cáo mới nhất của Bộ Kế hoạch và Đầu tư trước Chính phủ, trong trường hợp khống chế được dịch trong Quý I/2020 thì tăng trưởng GDP năm 2020 dự báo là 6,25%, giảm 0,55 điểm % so với Nghị quyết 01/NQ-CP của Chính phủ; trong đó, quý I tăng 4,52%; quý II tăng 6,08%; quý III tăng 6,92% và quý IV tăng 6,81%.

Trường hợp dịch được khống chế trong Quý II/2020 thì tăng trưởng được dự báo là 5,96%, giảm 0,84 điểm % so với Nghị quyết 01/NQ-CP của Chính phủ và giảm 0,29 điểm % so với kịch bản khống chế được dịch trong Quý I/2020; trong đó, Quý I tăng 4,52%; Quý II tăng 5,1%; Quý III tăng 6,70% và Quý IV tăng 6,81%.

Những thông tin này cùng diễn biến hiện nay của dịch bệnh đang khiến cộng đồng doanh nghiệp Việt Nam rất quan tâm và không khỏi lo lắng trước những tác động của dịch bệnh, cùng những ảnh hưởng tiêu cực đối với mọi hoạt động sản xuất kinh doanh thương mại và đầu tư trong nước.

Bộ Kế hoạch và Đầu tư dự báo những ngành ảnh hưởng trực tiếp do dịch gồm xuất nhập khẩu, du lịch, vận tải; những ngành, lĩnh vực bị ảnh hưởng gián tiếp gồm sản xuất nông, lâm nghiệp và thủy sản; sản xuất công nghiệp như: sản xuất, chế biến thực phẩm, công nghiệp điện- điện tử, da giày, dệt may, thương mại nội địa, đầu tư, thu chi ngân sách, phát triển doanh nghiệp...

Ông Vũ Tiến Lộc, Chủ tịch Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) cho biết, thời điểm này, VCCI đang tiến hành tổng hợp, ghi nhận ý kiến từ phía các doanh nghiệp ở hầu hết mọi lĩnh vực và các ngành kinh tế trước những tác động của dịch bệnh. Đây là đại dịch của toàn cầu, diễn biến ngày càng phức tạp và nguy hiểm, gây tổn hại tới sức khỏe, tính mạng con người và đương nhiên sẽ kéo theo những tác động về kinh tế.

Trước tình hình đó, song song với những nỗ lực phòng, chống dịch bệnh để bảo vệ sức khỏe con người, các doanh nghiệp cũng cần theo sát thông tin từ các cơ quan chức năng để chủ động kế hoạch sản xuất kinh doanh; linh hoạt xử lý các vấn đề phát sinh về hợp đồng và phía đối tác. 

Điều quan trọng nhất là cẩn trọng, cảnh giác để giảm thiểu tối đa những thiệt hại kinh tế trước những tác động trực tiếp hoặc gián tiếp do dịch bệnh COVID-19, trước khi có những hỗ trợ, giúp đỡ từ phía Chính phủ, các ban, ngành chức năng…

Dịch bệnh viêm đường hô hấp cấp do chủng virus Corona mới khởi phát tại thành phố Vũ Hán, thuộc tỉnh Hồ Bắc (Trung Quốc) gây ra vẫn đang tiếp tục lây nhiễm với tốc độ khó lường. 

Tại thời điểm 16h15 ngày 15/2, Việt Nam có 16 trường hợp nhiễm COVID-19 phải cách ly để điều trị; trong đó có 7 người chữa khỏi cùng nhiều người đang phải giám sát y tế để phòng tránh nguy cơ lây nhiễm.

Vào thời điểm đầu công bố dịch, các địa phương trên cả nước đã triển khai các biện pháp phòng, chống dịch bệnh, đồng loạt tạm dừng đón khách du lịch tham quan tại các điểm danh lam thắng cảnh, di tích lịch sử; đặc biệt, dừng việc tổ chức các hoạt động lễ hội đầu xuân Canh Tý nhằm tránh tập trung đông người, dễ gây nguy cơ phát tán mầm bệnh.

 Chính bởi nguyên nhân này, ngành dịch vụ du lịch đã phải chịu hậu quả đầu tiên, do những tác động của dịch bệnh COVID-19. Dự báo của Bộ Kế hoạch và Đầu tư cũng cho thấy, nếu dịch kéo dài hết quý I, thiệt hại về doanh thu từ khách quốc tế năm 2020 là khoảng 2,3 tỷ USD, nếu dịch kéo dài hết quý II, thiệt hại khoảng 5 tỷ USD.

Bà Nguyễn Thị Việt Loan, Chủ tịch HĐQT kiêm Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần Du lịch AST (AST Travel) cho biết: “Gay go nhất là các công ty du lịch bị hủy các booking đã đặt. Khách châu Âu dù đã đặt chỗ hay ký hợp đồng đều hủy hết các tour đến Việt Nam. 

Thiệt hại là không tính nổi bởi những đặt chỗ sát ngày thường đã có sự chuẩn bị để đón khách. Song với lý do bất khả kháng thì việc hủy booking không thể phạt được khách hàng. Cả chiều du lịch trong nước hay nước ngoài đều giống nhau. 

Ngành du lịch chịu ảnh hưởng nặng nề thì cũng kéo theo cả loạt các công ty khác như vận chuyển đi lại, dịch vụ ăn uống, khách sạn….cũng bị thiệt hại.

Chị Hạnh Mai ở Hà Nội, đại diện một công ty tổ chức sự kiện lớn của Thủ đô cho hay, ra Tết, thường là mùa lễ hội và du xuân của khách thập phương. 

Để đón khách, các địa phương và các công ty tổ chức sự kiện đều phải lên phương án chuẩn bị kỹ càng, đầu tư cơ sở vật chất chu đáo để đón khách du Xuân. Các chương trình biểu diễn văn hóa nghệ thuật với sự tham gia của hàng nghìn văn nghệ sỹ, diễn viên và người tham gia… đều “đình chỉ” do dịch bệnh COVID-19. 

Một phần là sự tuân thủ nghiêm túc chỉ đạo của Chính phủ và các ban, ngành chức năng, song lớn hơn là tâm lý lo ngại tham gia tụ tập ở những nơi đông người, dễ gia tăng nguy cơ lây nhiễm nếu có mầm bệnh.

Ra Tết, vấn đề thiếu hụt lao động luôn là mối lo của đa phần các doanh nghiệp sản xuất. Nhưng năm nay, khó khăn không phải vì Tết mà lại là vì dịch. 

Theo Bộ Kế hoạch và Đầu tư, riêng tại một số doanh nghiệp có lao động là người Trung Quốc có trên 11 nghìn người trong tổng số khoảng 40 nghìn lao động chưa quay trở lại làm việc do dịch cúm tại 56 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương. 

Ngoài ra, ước khoảng 3.000 lao động trong ngành du lịch, dịch vụ, ăn uống bị mất việc do lượng khách du lịch giảm hoặc hủy tour.

Ông Vũ Hoàng, đại diện Công Ty TNHH Wolkslift Việt Nam cho biết, là doanh nghiệp cung cấp trang thiết bị cho các công trình xây dựng, nên Wolkslift  nhận thầu nhiều hợp đồng lắp đặt thang máy cho các công trình lớn, nhỏ trên khắp cả nước như Nha Trang, Đà Nẵng, Thành phố Hồ Chí Minh và Hà Nội... 

Với diễn biến tình hình dịch bệnh, phía nhà sản xuất (Trung Quốc) đã thông báo tạm nghỉ 10 ngày vì không có công nhân đi làm. Như vậy, nhiều khả năng, doanh nghiệp sẽ bị chậm giao và lắp đặt sản phẩm cho khách hàng theo đúng cam kết về tiến độ đã ký hợp đồng.

Ông Hoàng bày tỏ lo ngại: “Sợ nhất là hiệu ứng domino kéo dài! Nguy cơ và tác động sẽ khó tính toán nổi…”.  Vì lẽ đó, nên chăng các cơ quan chức năng xem xét, tính toán các giải pháp hỗ trợ kịp thời cho doanh nghiệp. 

Cụ thể như về cơ chế tài chính là giãn nợ hoặc điều chỉnh lãi suất cho vay; hay tác động thêm về thị trường bằng cách tăng cường xúc tiến thương mại hàng hóa, khơi thông tình trạng ùn tắc tại các cửa khẩu biên giới…, ông Hoàng đề xuất.

Trên thực tế, với nỗ lực của cả 2 phía Việt Nam và Trung Quốc, từ ngày 8-12/2, tại cửa khẩu Lào Cai đã nhập tổng số 613 xe nông sản và xuất khẩu 363 xe; trong đó, mặt hàng thanh long xuất được 227 xe, tương đương gần 4.500 tấn. 

Tổng kim ngạch xuất nhập khẩu trong những ngày qua đạt trên 5,3 triệu USD và tổng lượng hàng hóa xuất nhập khẩu qua cửa khẩu Lào Cai là gần 13.000 tấn; riêng xuất khẩu các mặt hàng nông sản của Việt Nam sang Trung Quốc trên 6.500 tấn.

Hoạt động trong lĩnh vực bất động sản, bà Trần Phương Nga, CEO Công ty tư vấn Bất động sản Viko Housing cũng cho biết, thị trường thuê mua nhà ở và văn phòng ở Hà Nội của khách Hàn Quốc đang khá sôi động và đem lại nhiều nguồn thu. 

“Bỗng chốc dịch bệnh COVID-19 tới bất ngờ, khiến công ty hiện vắng hẳn khách Hàn Quốc. Họ rất cẩn thận vì sợ lây nhiễm nên tránh tiếp xúc. Giao dịch cũng vì thế giảm hẳn. Tình hình này chưa biết khi nào được cải thiện…?. Nên chăng, công tác truyền thông phải giúp trấn an dư luận", bà Nga đặt vấn đề.

Ở góc độ nghiên cứu, bà Nguyễn Thúy Hạnh, Chuyên gia về dịch bệnh, Viện Bảo vệ Thực vật (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn) bày tỏ lo lắng, tình hình dịch bệnh như hiện nay nếu không nhanh chóng kiểm soát hay khống chế sẽ kéo theo nhiều tác động xấu và hệ lụy tới các ngành sản xuất nói riêng và toàn nền kinh tế nói chung. 

Nông nghiệp vốn là ngành dễ chịu tổn thương và thường “lao đao” vì thời tiết. Nay vì dịch bệnh, nông dân và thương nhân buôn bán nông sản sẽ phải chịu tác động đầu tiên.

Bên cạnh khá nhiều doanh nghiệp đang gặp “rắc rối” vì dịch bệnh COVID-19, cũng có một số công ty khá “tỉnh táo” và may mắn hơn.

Ông Phạm Đức Toàn, ở Hà Nội, có công ty chuyên kinh doanh ngành thép hợp kim, thuộc lĩnh vực cơ khí, cho biết: “Nguồn hàng của công ty đến đúng từ trung tâm dịch là tỉnh Vũ Hán, Trung Quốc. 

Song rất may mắn là đợt hàng gần nhất đã về từ trung tuần tháng 12/2019 và đủ để tiêu thụ cho 6 tháng đầu năm 2020. Qua thời gian này, chúng tôi hy vọng mọi sự sẽ hanh thông trở lại. Mọi việc sau đó cũng mới tính tiếp”.

Trước diễn biến của dịch COVID-19, Chính phủ, các bộ ngành đã nỗ lực vào cuộc phòng, chống dịch, bảo vệ nhân dân, đồng thời có các đối sách để kịp thời hỗ trợ cộng đồng doanh nghiệp - lực lượng giữ vai trò nòng cốt cho nền kinh tế.

Theo đó, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã đề xuất Chính phủ giao Ngân hàng Nhà nước phối hợp với các cơ quan liên quan nghiên cứu ngay một số gói chính sách tín dụng hỗ trợ cho các doanh nghiệp nhỏ và vừa, hợp tác xã, nông dân chịu ảnh hưởng của dịch. 

Cụ thể, hỗ trợ thanh khoản, duy trì cho vay, miễn giảm lãi suất cho vay, khoanh nợ, giãn nợ, nới lỏng các điều khoản trả nợ, đẩy nhanh quá trình và thời gian xem xét các đơn xin vay và giải ngân các khoản vay, miễn lãi quá hạn các khoản vay….

Chính phủ cũng giao Bộ Tài chính nghiên cứu các giải pháp, chính sách thuế để hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa; logistics, bán lẻ, sản xuất, chế biến hàng nông, lâm, thủy sản, dịch vụ, du lịch; đồng thời miễn, giảm tiền thuê đất cho doanh nghiệp và người dân chịu ảnh hưởng của dịch trong thời gian diễn ra dịch; kéo dài thời gian, giãn tiến độ nộp tiền thuê đất sau khi dịch được kiểm soát; giảm giá thuê đất, mặt bằng cho các doanh nghiệp logistics, doanh nghiệp bán lẻ để kịp thời hỗ trợ các dịch vụ hậu cần, lưu thông, kho lạnh, bảo quản hàng hóa, tiêu thụ nông, lâm, thủy sản, thúc đẩy và tăng cầu nội địa trong thời gian chịu ảnh hưởng của dịch.

Bộ Kế hoạch và Đầu tư cũng đề xuất Chính phủ giao các Bộ: Công Thương, Tài chính, Nông nghiệp và Phát triển nông thôn với các đơn vị liên quan nghiên cứu trình Thủ tướng Chính phủ các giải pháp cụ thể để tiếp tục bảo đảm thông quan hàng hóa xuất nhập khẩu qua cửa khẩu, cắt giảm chi phí đầu vào thông qua việc hỗ trợ giảm mức phí điện, nước cho các doanh nghiệp đang phải tạm ngừng sản xuất, kinh doanh do dịch.

Cùng với việc kịp thời chấn chỉnh, xử lý nghiêm khắc các hành vi lạm dụng chính sách kiểm soát dịch để gây khó dễ cho doanh nghiệp trong hoạt động thông quan hàng hóa để loại bỏ chi phí không chính thức của doanh nghiệp, các ngành chức năng tăng cường truy xuất nguồn gốc cho các sản phẩm nông sản để xuất khẩu chính ngạch sang thị trường Trung Quốc và các nước khác.

Nền kinh tế nói chung và cộng đồng doanh nghiệp Việt Nam nói riêng đang trải qua giai đoạn khó khăn và chưa thể khẳng định diễn biến tiếp theo. Tuy nhiên, với sự chung tay có trách nhiệm của toàn xã hội và các quyết sách, cơ chế hỗ trợ kịp thời của Chính phủ sẽ giúp doanh nghiệp vượt qua khó khăn và duy trì phát triển.