Dịch bệnh và cước vận tải biển có thể kìm hãm xuất khẩu gạo sang EU năm 2022

Theo Tổng cục Hải quan, 11 tháng năm 2021, xuất khẩu gạo sang thị trường châu Âu (EU) đạt 54 nghìn tấn, trị giá 38 triệu USD, không biến động về lượng nhưng tăng gần 22% so với cùng kỳ năm 2020.

Xuất khẩu gạo sang các thị trường trong khối EU như Đức, Hà Lan, Pháp, Thụy Điển, Bỉ… tăng trưởng khả quan.

Kết quả này cho thấy các doanh nghiệp Việt đã tận dụng hiệu quả một số lợi thế từ Hiệp định EVFTA để gia tăng giá trị xuất khẩu gạo sang EU, nhất là trong bối cảnh dịch bệnh COVID-19 diễn biến phức tạp, giá cước vận tải biển tăng mạnh và nhập khẩu gạo của EU giảm trong năm 2021.

Hiện, EU chỉ chiếm tỷ trọng nhỏ trong tổng xuất khẩu gạo của Việt Nam (chiếm 1% về lượng và 1,3% về kim ngạch) nhưng đây lại là thị trường tiềm năng về xuất khẩu các loại gạo có giá trị cao.

Cụ thể, 11 tháng năm 2021, lượng gạo thơm của Việt Nam xuất khẩu sang EU đạt 37 nghìn tấn, trị giá 27 triệu USD, tăng 9% về lượng và tăng 28,5% về trị giá so với cùng kỳ năm 2020.

Trong đó, một số giống gạo đặc sản của Việt Nam như ST24, ST25 lần đầu tiên được xuất khẩu vào các thị trường trong khối EU. Tỷ trọng gạo thơm trong tổng xuất khẩu gạo của Việt Nam sang EU cũng đã tăng lên 70% so với 64% của cùng kỳ năm 2020.

Bên cạnh đó, giá gạo xuất khẩu sang thị trường EU tăng mạnh so với cùng kỳ năm 2020 như gạo thơm tăng 17,5%, đạt bình quân 665 USD/tấn; gạo trắng tăng 42%; gạo giống Nhật tăng 7,5%, nhóm gạo lứt, gạo hữu cơ, gạo huyết rồng... tăng 38,5%.

Dù những kết quả năm 2021 khá khả quan song Bộ Công Thương nhận định dịch bệnh COVID-19 và giá cước vận tải biển tăng cao có thể kìm hãm tăng trưởng xuất khẩu gạo của Việt Nam sang EU trong năm 2022.

Ngoài ra, trong những năm qua, một trong những nguyên nhân cản trở đà tăng trưởng xuất khẩu gạo Việt Nam sang thị trường EU là thuế suất EU áp lên gạo nhập khẩu từ Việt Nam khá cao.

Đồng thời, Việt Nam chưa được EU dành hạn ngạch thuế quan nên rất khó cạnh tranh với gạo của các nước khác như Thái Lan, Mỹ, Australia, Ấn Độ, Pakistan được phân bổ lượng hạn ngạch thuế quan và các nước kém phát triển như Lào, Campuchia, Myanmar được miễn thuế và không bị áp dụng hạn ngạch.

Tuy nhiên, theo cam kết từ Hiệp định EVFTA, EU dành cho Việt Nam hạn ngạch 80.000 tấn gạo mỗi năm, bao gồm 30.000 tấn gạo xay xát, 20.000 tấn gạo chưa xay xát và 30.000 tấn gạo thơm.

Đặc biệt, EU sẽ tự do hóa hoàn toàn đối với gạo tấm. Cam kết này giúp Việt Nam có thể xuất khẩu ước khoảng 100.000 tấn vào EU hàng năm.

Đối với sản phẩm từ gạo, EU sẽ đưa thuế suất về 0% sau 3 - 5 năm. Điều này đã mở ra cơ hội để gạo Việt Nam có thể cạnh tranh với các nước khác khi xuất khẩu vào EU.

Với nhu cầu ổn định, đặc biệt là ở mức cao đối với các loại gạo đặc sản từ châu Á, trong thời gian tới EU sẽ tiếp tục là thị trường xuất khẩu gạo nhiều tiềm năng cho các doanh nghiệp Việt Nam.