Cúm gia cầm lây lan ở Mỹ và nguy cơ xuất hiện một đại dịch mới ở người

Từ năm 2020, một chủng cúm gia cầm có độc lực cao tên là H5N1 đã gây thiệt hại nghiêm trọng cho đàn gia cầm tại Mỹ. Hiện tại, chủng này đang lây sang bò sữa và lây nhiễm cho những người tiếp xúc với gia súc và gia cầm bị bệnh.

Một người đàn ông ở Mexico đã tử vong vì chủng cúm gia cầm H5N2, chủng chưa từng thấy ở người trước đây.

Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Mỹ (CDC) và Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) cho biết rủi ro nói chung đối với công chúng vẫn ở mức thấp.

Song, các quan chức y tế cộng đồng vẫn cảnh giác về hậu quả đáng sợ nhất: cúm gia cầm lây truyền từ người sang người, từ đó gây ra một đại dịch mới.

Dưới đây là một số thông tin liên quan đến các chủng cúm gia cầm gần đây, theo tổng hợp của Bloomberg:

1. H5N1 bắt đầu lây lan khi nào?

Chủng H5N1 lần đầu được phát hiện vào năm 1996 ở loài ngỗng nuôi ở miền nam Trung Quốc. Chủng này từng lây lan đáng báo động giữa nhiều loài gia cầm và chim hoang dã trên toàn cầu. Chính phủ các nước đã ra lệnh tiêu huỷ hàng triệu con gia cầm để hạn chế sự lây lan.

Một biến thể xuất hiện vào năm 2020 (nhánh 2.3.4.4b). Biến thể này lây nhiễm bệnh cho các động vật có vú như chồn nuôi ở Tây Ban Nha và sư tử biển ở Peru.

Hiện tại, biến thể mới của H5N1 đang hoành hành trên các loài chim hoang dã và gia cầm ở Mỹ, đồng thời tấn công đàn bò sữa. Trong một số trường hợp, những người chăm sóc động vật bị bệnh cũng nhiễm cúm.

Mặc dù các ca bệnh gần đây khiến công chúng chú ý cao độ hơn, giai đoạn 2017 - 2024 là khoảng thời gian H5N1 ít gây ảnh hưởng đến con người nhất kể từ khi chủng virus này xuất hiện lần đầu, theo ông Michael Osterholm, Giám đốc Trung tâm nghiên cứu và chính sách về bệnh truyền nhiễm tại Đại học Minnesota.

2. Chúng ta biết gì về H5N2?

Hiện tại các nhà nghiên cứu vẫn chưa có nhiều thông tin. Chủng H5N2 có liên quan đến H5N1; cả hai đều thuộc họ virus cúm A. Tuy nhiên, không có nhiều nghiên cứu về H5N2.

Trong khi ca tử vong ở Mexico là trường hợp đầu tiên được xác nhận ở người, các nhà nghiên cứu xác định những người có kháng thể có thể báo hiệu nguy cơ nhiễm bệnh.

Ca tử vong gây bất ngờ vì bệnh nhân 59 tuổi (vốn có bệnh nền) không có lịch sử tiếp xúc với động vật có nhiều khả năng lây truyền virus.

3. Cúm gia cầm có hại đối với con người như thế nào?

Cúm gia cầm có thể gây tử vong. Từ đầu năm 2020 đến ngày 3/5/2024, 32 trường hợp mắc H5N1 đã được báo cáo với WHO, trong đó có 8 ca tử vong.

Tuy nhiên, tác động đến sức khoẻ trong các trường hợp nhiễm cúm gần đây tại Mỹ là không lớn. Tất cả bệnh nhân được chẩn đoán mắc cúm gia cầm cho đến tháng 7 đều có triệu chứng nhẹ, có thể điều trị bằng thuốc kháng virus. Không có trường hợp nào tử vong.

4. Các triệu chứng là gì?

Trong năm nay, 10 người có kết quả xét nghiệm dương tính với cúm gia cầm tại Mỹ. Tất cả đều là nông dân tiếp xúc gần với bò sữa hoặc gia cầm và toàn bộ đều báo cáo bị kích ứng mắt. Cơ quan y tế nhận định viêm kết mạc (hay đau mắt đỏ) là một dấu hiệu cho thấy một người đã nhiễm cúm gia cầm.

Các bệnh nhân gần đây ở Colorado và Michigan cũng bị nhiễm trùng đường hô hấp, làm dấy lên lo ngại về khả năng lây truyền virus.

CDC đang theo dõi virus để tìm đột biến gen có thể khiến virus trở nên nguy hiểm hơn. Hiện tại, các nhà nghiên cứu chưa tìm thấy bất kỳ dấu hiệu thay đổi đáng lo ngại nào.

5. Người bệnh được điều trị như thế nào?

Theo CDC, bất kỳ ai bị nghi ngờ hoặc đã xác định nhiễm bệnh đều phải được điều trị ngay lập tức bằng một trong những loại thuốc kháng virus có tên chất ức chế neuraminidase.

Cơ quan này cho biết bệnh nhân nên dùng thuốc bất kể mức độ nghiêm trọn của bệnh hay thời gian bắt đầu xuất hiện các triệu chứng.

6. Có vắc xin ngừa cúm gia cầm cho người chưa?

Chính phủ Mỹ đang tích trữ vắc xin ngừa cúm gia cầm. Washington đã yêu cầu hãng vắc xin CSL Seqirus sản xuất 4,8 triệu liều vào mùa hè này để bổ sung cho hàng trăm nghìn liều đã có sẵn.

Song, các chuyên gia cảnh báo nếu trong tương lai xuất hiện một chủng virus lây lan giữa người với người, Mỹ có thể cần một loại vắc xin khác.

CDC không khuyến nghị tiêm vắc xin cho những người làm việc trên nông trại vì tình trạng nhiễm bệnh tương đối nhẹ, Phó Giám đốc Nirav Shah cho hay vào đầu tháng 7.

Bộ Y tế và Dịch vụ Nhân sinh Mỹ đã rót cho Moderna 176 triệu USD để thử nghiệm vắc xin mRNA nhắm vào một số chủng cúm, bao gồm các loại virus cúm gia cầm hiện tại.

Trong khi đó, Bộ Nông nghiệp Mỹ đang nghiên cứu một loại vắc xin ngừa H5N1 tiềm năng cho bò, theo chia sẻ của cố vấn cấp cao tạm quyền Eric Deeble.

7. Có bao nhiêu gia cầm và bò ở Mỹ bị ảnh hưởng?

Tính đến ngày 24/7, 170 đàn bò ở 13 bang đã có kết quả xét nghiệm dương tính với cúm gia cầm. Trước đó, CDC cho biết họ tin rằng những con bò đang truyền bệnh cho nhau thông qua tiếp xúc với sữa bị nhiễm bệnh, có thể qua máy vắt sữa.

Ông Osterholm cho biết số trường hợp nhiễm bệnh trên thực tế có thể cao hơn do những thách thức trong quá trình xét nghiệm. Các quan chức Mỹ không khuyến nghị tiêu huỷ những con bò bị nhiễm bệnh vì chúng thường hồi phục.

Trong khi đó, Mỹ đã tiêu huỷ hàng triệu con gia cầm. Virus H5N1 đã được phát hiện trên đàn gia cầm ở 48 bang, ảnh hưởng đến 100 triệu con.