Công ty niêm yết bắt buộc phải có kiểm toán nội bộ
Dự thảo Nghị định về kiểm toán nội bộ đang được Bộ Tài chính trình Chính phủ xem xét ban hành. Theo đó, kiểm toán nội bộ sẽ là một bộ phận bắt buộc đối với các công ty niêm yết và một số loại hình doanh nghiệp.
- Bà có đánh giá quy định mang tính bắt buộc này?
Kiểm toán nội bộ là một trong những thông lệ tốt của quốc tế nhưng tại Việt Nam, hầu hết doanh nghiệp Việt chưa “mặn mà”.
Nghị định số 05/2019/NÐ-CP về kiểm toán nội bộ quy định các doanh nghiệp là công ty niêm yết; doanh nghiệp mà nhà nước sở hữu trên 50% vốn điều lệ là công ty mẹ, hoạt động theo mô hình công ty mẹ - công ty con; doanh nghiệp nhà nước là công ty mẹ, hoạt động theo mô hình công ty mẹ - công ty con là đối tượng bắt buộc phải thực hiện công tác kiểm toán nội bộ, bên cạnh đối tượng là đơn vị nhà nước, đơn vị sự nghiệp công lập.
Quy định này đặt ra những thách thức không nhỏ cho doanh nghiệp.
Với Dự thảo Nghị định về kiểm toán nội bộ đang được Bộ Tài chính trình Chính phủ xem xét ban hành, kiểm toán nội bộ sẽ là một bộ phận bắt buộc đối với các công ty niêm yết và một số loại hình doanh nghiệp.
- Cụ thể, đó là những thách thức nào, thưa bà?
Việc Nghị định 05/2019/NP-CP được ban hành, các doanh nghiệp thuộc đối tượng áp dụng của Nghị định sẽ phải đối mặt với thách thức về vấn đề cơ cấu tổ chức trong nội bộ doanh nghiệp. Theo đó, các doanh nghiệp sẽ cần đầu tư vào chức năng kiểm toán nội bộ một cách nghiêm túc hơn, để kiểm toán nội bộ có thể thực hiện đúng vai trò rà soát và đánh giá độc lập các quy trình quản trị, quản lý rủi ro và kiểm soát nội bộ của doanh nghiệp.
Một thách thức nữa với các doanh nghiệp khi triển khai thực hiện Nghị định 05 là văn bản này vẫn còn thiếu các hướng dẫn chi tiết. Các quy định trong Nghị định 05 thực chất mới chỉ là các định hướng, quy tắc hoạt động đối với kiểm toán nội bộ.
Thêm vào đó, nguồn nhân lực làm kiểm toán nội bộ còn thiếu và chưa được đào tạo, bồi dường một cách bài bản.
Hơn nữa, doanh nghiệp nếu không có sự chuẩn bị kỹ lưỡng, không có nhận thức rõ ràng chính xác về chức năng, vai trò của kiểm toán nội bộ, hoạt động này sẽ không đạt được sự hiệu quả cần phải có. Theo đó, tính minh bạch trong hoạt động kinh doanh cũng như quản trị nội bộ của doanh nghiệp cũng không được đảm bảo, dẫn đến rủi ro về trách nhiệm pháp lý của doanh nghiệp cũng có thể phát sinh.
- Vậy theo bà, làm thế nào để kiểm toán nội bộ hoạt động hiệu quả?
Để hoạt động kiểm toán nội bộ hoạt động hiệu quả, trước hết lãnh đạo doanh nghiệp cần có những nhận thức rõ ràng về khái niệm, vai trò, chức năng, đặc biệt là sự quan trọng của kiểm toán nội bộ.
Tiếp theo đó, doanh nghiệp cần đầu tư thêm vào hoạt động kiểm toán nội bộ, thực hiện kiểm toán một cách nghiêm túc. Có vậy, hoạt động kiểm toán nội bộ mới đạt được hiệu quả cao.
- Thông lệ quốc tế về vấn đề này như thế nào, Việt Nam có thể học gì từ thông lệ quốc tế, thưa bà?
Về hoạt động kiểm toán nội bộ trên thế giới, kiểm toán nội bộ được ghi nhận là công cụ đắc lực của nhà quản trị, đảm bảo các nhà lãnh đạo của doanh nghiệp nhận diện những rủi ro ảnh hưởng đến khả năng hoàn thành mục tiêu của đơn vị, xác định mức rủi ro để từ đó chủ động đề xuất các biện pháp đối phó, giảm thiểu rủi ro.
Thực tế, mỗi nước khác nhau sẽ có những quy định và yêu cầu khác nhau. Tại nhiều thị trường phát triển, việc thực hiện chức năng kiểm toán nội bộ ở doanh nghiệp là “quy định mở”. Chẳng hạn, tại Úc, Singapore hay Hồng Kông, không có quy định bắt buộc doanh nghiệp phải có kiểm toán nội bộ, nhưng dưới áp lực từ nhu cầu của nhà đầu tư, bản thân các doanh nghiệp đều có ý thức tự xây dựng một hệ thống kiểm toán nội bộ để tăng cường giám sát hoạt động, hạn chế rủi ro có thể xảy ra.
Ở Việt Nam để có thể nâng cao hiệu quả hoạt động kiểm toán nội bộ, chúng ta cần:
Thứ nhất, đối với các cơ quan chức năng: Cần hoàn thiện sớm hành lang pháp lý tạo điều kiện cho thực hiện kiểm toán nội bộ.
Thứ hai, đối với các doanh nghiệp: Cần xây dựng bộ máy tổ chức kiểm toán nội bộ phù hợp với quy mô, tổ chức của đơn vị để đảm bảo vị thế, đặc biệt là tính độc lập khách quan của kiểm toán nội bộ.
Thứ ba, về công tác đào tạo kiểm toán viên, các trường đại học cần mở rộng ngành nghề đào tạo theo hướng đào tạo nghề kiểm toán nội bộ chuyên nghiệp kết hợp đan xen chuyên môn kiểm toán nội bộ trong các ngành đào tạo kinh tế khác. Bên cạnh đó, các trường đại học và các cơ sở đào tạo cần thường xuyên mở các khóa đào tạo chuyên sâu, cấp chứng chỉ kiểm toán nội bộ tạo điều kiện cho việc nâng cao trình độ chuyên môn, kỹ năng cho các kiểm toán nội bộ. Trong quá trình đào tạo, cần nắm được các yêu cầu về chuyên môn và kỹ năng cần thiết đối với kiểm toán nội bộ, từ đó có cơ sở để xây dựng chương trình đào tạo phù hợp với nhu cầu xã hội.
- Xin cảm ơn bà!
