Cơ hội cho Việt Nam khi Apple, Google dịch chuyển sản xuất khỏi Trung Quốc

Trong những tuần tới, cả Apple và Google sẽ trình làng những dòng smartphone mới của mình. Tuy nhiên, có một chi tiết mà nhiều người không để ý: Một số sản phẩm không còn được sản xuất tại Trung Quốc, theo New York Times.

Các công ty công nghệ tìm cách dịch chuyển khỏi Trung Quốc

Một phần rất nhỏ trong số những chiếc iPhone mới nhất của Apple sẽ được sản xuất ở Ấn Độ, trong khi một phần của việc sản xuất dòng Pixel mới của Google sẽ được thực hiện tại Việt Nam, theo một số nguồn tin thân cận.

Sự thay đổi này là một phản ứng trước những lo ngại ngày càng tăng về căng thẳng địa chính trị và sự gián đoạn chuỗi cung ứng do đại dịch COVID-19 gây ra liên quan đến Trung Quốc trong vài năm qua. Trung Quốc từ lâu đã là công xưởng của thế giới về thiết bị điện tử công nghệ cao, có khả năng đảm bảo lực lượng lao động có tay nghề và năng lực sản xuất để đáp ứng nhu cầu về sản xuất thiết bị.

Tuy nhiên, các công ty Mỹ đang nhận thấy rủi ro ngày càng tăng tại Trung Quốc liên quan tới mối quan hệ căng thẳn giữa Mỹ và Trung Quốc. Cho đến nay, Trung Quốc vẫn là nhà sản xuất điện tử tiêu dùng thống trị nhất, nhưng một số nhà sản xuất đang đưa các hoạt động ra ngoài lãnh thổ nước này.

Chẳng hạn, Apple đang sản xuất iPad tại Việt Nam. Microsoft đã vận chuyển máy chơi game Xbox trong năm nay từ TP HCM. Amazon đã sản xuất thiết bị Fire TV ở Chennai, Ấn Độ. Vài năm trước, tất cả sản phẩm này đều được sản xuất tại Trung Quốc.

“Đế chế sản xuất ở Trung Quốc đang bị lung lay. Nguồn vốn ngày càng được đổ vào những thị trường bên cạnh Trung Quốc để tìm giải pháp thay thế”, Lior Susan, người sáng lập Eclipse Venture Capital, công ty đầu tư vào phần cứng và các công ty khởi nghiệp sản xuất, cho biết.

Chuỗi cung ứng đứt gãy đang lan rộng khắp châu Á, ảnh hưởng tới nhiều quốc gia như Việt Nam, Malaysia, Ấn Độ,… Đối với Trung Quốc, việc này đang khiến các hoạt động sản xuất sụt giảm khi thị trường tỷ dân đang quay cuồng với tốc độ tăng trưởng kinh tế chậm nhất trong nhiều thập kỷ.

Anna-Katrina Shedletsky, người sáng lập Instrumental, một công ty ở Bay Area chuyên giám sát dây chuyền lắp ráp cho các công ty điện tử cho biết: “Các doanh nghiệp đều nghĩ đến việc di chuyển, ngay cả khi họ chưa hành động”.

Khi đợt bùng phát đầu tiên của dịch COVID-19 khiến các nhà máy ở Trung Quốc phải đóng cừa vào năm 2020 đã tác động đến kế hoạch bán hàng của nhiều công ty, bao gồm cả Apple.

Nhóm hoạt động của công ty bắt đầu xem xét các địa điểm sản xuất thay thế để phòng ngừa việc ngừng hoạt động trong tương lai ở Trung Quốc, theo một số nguồn tin từ các cựu nhân viên.

Việt Nam, nơi Apple đã chuẩn bị cho việc sản xuất AirPods vào năm 2020, đã trở thành một lựa chọn tiềm năng và được bàn luận nhiều. Kể từ đó, Apple đã bắt đầu sản xuất Apple Watch tại Trung Quốc và chuyển một số công ty sản xuất iPad sang Việt Nam. Trong danh sách 200 nhà cung cấp hàng đầu mới được công bố gần đây của Apple, có 20 nhà máy đang hoạt động tại Việt Nam. Để so sánh, 155 trong số các công ty đang vận hành nhà máy ở Trung Quốc.

Apple có kế hoạch lần đầu tiên lắp ráp và đóng gói một phần nhỏ iPhone 14, thiết bị mới nhất sắp ra mắt của công ty, tại Ấn Độ. Trong khi hầu hết quá trình sản xuất cho thiết bị đó đang diễn ra ở Trung Quốc, Apple sẽ chuyển một số quá trình sản xuất iPhone tổng thể của mình sang Ấn Độ, chủ yếu là một cách để đánh giá khả năng sản xuất trong tương lai ở quốc gia này.

Ngay cả khi Apple đẩy mạnh các kế hoạch dịch chuyển, công ty vẫn cẩn thận để không gây ác cảm với Trung Quốc vì phần lớn các sản phẩm của họ vẫn được sản xuất ở đó.

Việt Nam là thị trường được hưởng lợi

Cho đến nay, quốc gia hưởng lợi lớn nhất trước sự lo lắng và cảnh giác của các công ty công nghệ tại Trung Quốc là Việt Nam.

Foxconn, nhà sản xuất theo hợp đồng lớn nhất của Apple, gần đây đã ký một thỏa thuận trị giá 300 triệu USD để mở rộng quy mô tại Việt Nam với một nhà máy mới dự kiến tạo ra 30.000 việc làm. Tại các tỉnh Bắc Giang và Bắc Ninh, Foxconn và các nhà sản xuất theo hợp đồng khác vận hành các nhà máy lớn. Giờ đây, người lao động từ khắp nơi đang đổ về các cơ sở này để tìm kiếm việc làm.

Một bảng quảng cáo bên ngoài một nhà máy Foxconn ở Bắc Ninh quảng cáo rằng công ty đang cần tuyển gấp 5.000 công nhân với mức lương khoảng 300 USD/tháng. Con số này chưa bằng một nửa số tiền lương hàng tháng, khoảng 650 USD, mà Foxconn đang trả cho các nhân viên mới tại các dây chuyền lắp ráp ở Thâm Quyến, Trung Quốc.

Sự chênh lệch về mức lương nhấn mạnh một lý do khác khiến các công ty đang tìm kiếm các phương án sản xuất mới. Trong thập kỷ qua, công nhân sản xuất ở Trung Quốc đã tăng gấp ba lần thu nhập hàng năm lên hơn 9.300 USD, theo Cục Thống kê của nước này.

Thuế quan cũng làm tăng chi phí sản xuất ở Trung Quốc. Vào năm 2019, Cựu Tổng thống Mỹ Donald J. Trump đã đánh thuế 15% đối với các sản phẩm công nghệ như loa thông minh, đồng hồ thông minh và tai nghe không dây.

Khi cuộc chiến thuế quan ngày càng gay gắt, Google đã xem xét các lựa chọn thay thế cho Trung Quốc. Năm nay, Google có kế hoạch chuyển hoạt động sản xuất từ ​​các cơ sở của Foxconn ở miền nam Trung Quốc sang Việt Nam, nơi họ sẽ bắt đầu lắp ráp mẫu Pixel 7 mới nhất của mình. Công ty hy vọng Việt Nam sẽ cung cấp tới một nửa số điện thoại Pixel cao cấp trong năm tới.

Tuy nhiên, Google sẽ rất khó để chuyển hoàn toàn khỏi Trung Quốc. Google đang khám phá một chiếc điện thoại có thể gập lại cho năm 2023, nhưng việc sản xuất một thiết bị như vậy, yêu cầu sử dụng công nghệ bản lề và màn hình mới hơn, có thể sẽ cần sản xuất gần với các nhà cung cấp chính ở Trung Quốc

Trong hơn hai thập kỷ qua, ngành công nghệ đã tạo lập một dây chuyền cung ứng đầy đủ. Sự tập trung của các nhà cung cấp giúp giảm chi phí vận chuyển và dễ dàng hơn trong việc sửa chữa các bộ phận bị lỗi.

Mehdi Hosseini, nhà phân tích tài chính tại Susquehanna International Group cho biết: “Chúng tôi còn một chặng đường dài phía trước để đa dạng hóa toàn bộ chuỗi cung ứng bên ngoài Trung Quốc”.

Vì vậy, đối với các lựa chọn thay thế cho Trung Quốc, vị trí địa lý là vấn đề quan trọng. Sự quan tâm từ Foxconn và các công ty khác đã khiến giá bất động sản công nghiệp ở Việt Nam tăng kể từ năm 2019 lên 105 USD/m2, trong khi chi phí nhà kho cũng tăng 20%, theo Cushman & Wakefield, một công ty bất động sản thương mại toàn cầu.