Có chuyện khu vực tư là nơi rửa tiền, sân sau của tham nhũng

Các đại biểu thảo luận dự thảo Luật Phòng, chống tham nhũng (sửa đổi)

ĐBQH Mai Thị Phương Hoa

Quốc hội (QH) dành trọn ngày 13/6 để thảo luận ở hội trường về Dự án Luật Phòng, chống tham nhũng (PCTN) sửa đổi.

“Sân sau, gửi giá, lại quả” ngày càng nhiều

Theo Ủy viên Thường trực Ủy ban Tư pháp Nguyễn Thị Thủy (ĐBQH đoàn Bắc Kạn), thời gian qua, các hiện tượng “sân sau, gửi giá, lại quả” xuất hiện ngày càng nhiều trong các tổ chức kinh tế ngoài Nhà nước.

“Đến lúc cần mở rộng phạm vi PCTN sang khu vực tư”, bà Thủy bày tỏ quan điểm đồng tình với Ban soạn thảo, bước đầu chỉ áp dụng với loại hình công ty đại chúng, tổ chức tín dụng và một số tổ chức xã hội.

Đi vào các quy định cụ thể, ĐB đoàn Bắc Kạn cho rằng, còn những quy định chưa khả thi, có những quy định sẽ gây khó khăn như doanh nghiệp phải tự căn cứ vào quy định PCTN trong khu vực Nhà nước để ban hành quy định áp dụng cho mình.

“Quy định nào chỉ áp dụng cho khu vực công, quy định nào áp dụng cho cả khu vực công và khu vực tư”, bà Thủy băn khoăn, liệu doanh nghiệp có phải định kỳ tổ chức họp báo như cơ quan Nhà nước hay không?

Một vấn đề nữa, theo bà Thủy sẽ gây khó cho doanh nghiệp là việc kê khai tài sản và giải trình tài sản.

“Tham khảo kinh nghiệm quốc tế cho thấy, các nước cũng quy định PCTN trong khu vực tư nhưng cho đến nay chưa có pháp luật của nước nào quy định người quản lý doanh nghiệp tư phải kê khai tài sản và bị xử lý tài sản, nếu kê khai không trung thực”, Ủy viên Thường trực Ủy ban Tư pháp nói và đề nghị, đánh giá kỹ tác động của từng chính sách sẽ áp dụng lên khu vực này.

Đồng tình mở rộng phạm vi, theo ĐBQH Mai Thị Phương Hoa (đoàn Nam Định), tham nhũng trong khu vực tư diễn ra nghiêm trọng, phức tạp làm méo mó môi trường kinh doanh, làm suy yếu sự cạnh tranh lành mạnh giữa các doanh nghiệp.

“Trong một số trường hợp khu vực tư chính là nơi trú ẩn, rửa tiền, sân sau của những hành vi tham nhũng trong khu vực công. Do đó, PCTN sẽ không đạt hiệu quả nếu chúng ta bỏ qua khu vực tư”.

Chung quan điểm không nên áp toàn bộ các chế định của Luật PCTN với khu vực tư, ĐBQH đoàn Nam Định lưu ý thêm, dù mở rộng thì PCTN khu vực công vẫn phải là chủ đạo.

“Cần tránh nguy cơ chuyển định hướng của các cơ quan chuyên trách PCTN từ khu vực công sang khu vực tư. Bởi PCTN trong khu vực công thường khó khăn và động chạm nên các cơ quan này có thể ưu tiên PCTN trong khu vực tư hơn”, bà Hoa nói.

Ngoài ra, theo nữ ĐB, cần tránh nguy cơ lạm dụng quyền lực, gây khó khăn cho tổ chức, doanh nghiệp, tránh hình sự hóa các quan hệ dân sự kinh tế.

Tránh để doanh nghiệp thấy, Nhà nước đang đánh lạc hướng

Giơ biển tranh luận, ĐB Lưu Bình Nhưỡng (đoàn Bến Tre) cho rằng, cần cân nhắc mở rộng PCTN sang khu vực tư.

“Khu vực công Nhà nước không thể chống được, bây giờ mở ra khu vực ngoài thì lấy đâu sức, lấy đâu nguồn lực để làm. Liệu chúng ta có thể làm được không hay ghi vào luật chỉ làm thêm rắc rối. Từ bất lực một đến bất lực hai dẫn đến chỗ Nhà nước ta có lỗi hơn với người dân”, ông Nhưỡng cho biết băn khoăn của cử tri.

Theo ĐB, cần tập trung mọi nguồn lực, mọi trí tuệ, quyết liệt PCTN ở khu vực công. “Luật PCTN không phải là con dao duy nhất để PCTN. Chúng ta có rất nhiều luật để PCTN như Bộ luật Hình sự, Luật Tố tụng hình sự…. Nếu chỉ trông vào một luật này thì không hiệu lực”, ông Nhưỡng nói thêm.

ĐBQH giơ biển tranh luận

“Chúng ta chỉ bước đầu tiến tới mở rộng phạm vi khu vực tư”, ĐBQH Trần Hoàng Ngân (đoàn TP Hồ Chí Minh) tranh luận lại, dự thảo chỉ giới hạn ở công ty đại chúng, các tổ chức tín dụng.

“Nói không khéo, doanh nghiệp, nhân dân, cử tri cảm thấy hình như mình đang đánh lạc hướng, trong khi khu vực công là khu vực chúng ta cần PCTN một cách triệt để và hữu hiệu”, ông Ngân nhấn mạnh.

Trung thành với quan điểm tiến tới phải kiểm soát, PCTN khu vực tư nhưng phải có những bước đi, theo ĐB đoàn TP Hồ Chí Minh, cần quy định rõ “người đại diện phần vốn nhà nước tại doanh nghiệp, người giữ chức danh quản lý trong doanh nghiệp” để tránh, doanh nghiệp tư nhân 1-2 tỷ cũng cảm thấy nằm trong phạm vi quản lý.

Điều 37 dự thảo luật quy định, “người giữ chức vụ tương đương Phó trưởng phòng trở lên tại các đơn vị sự nghiệp công lập, doanh nghiệp Nhà nước, người được cử làm đại diện phần vốn Nhà nước, phần vốn của doanh nghiệp Nhà nước và giữ chức danh quản lý từ Phó trưởng phòng trở lên trong doanh nghiệp có vốn Nhà nước, doanh nghiệp có vốn của doanh nghiệp Nhà nước” cũng thuộc diện đối tượng kê khai tài sản, thu nhập.

ĐBQH Trần Hoàng Ngân chú ý, có những doanh nghiệp, vốn Nhà nước rất nhỏ, có thể “chuyển nhượng vào buổi sáng, buổi chiều, ngày mai qua lại nhanh ở trên thị trường”.

Cho nên, cần quy định giới hạn vốn Nhà nước. “Tôi nghĩ bước đầu nên quản lý các doanh nghiệp có vốn Nhà nước trên 35%, vì theo luật, những doanh nghiệp có vốn Nhà nước 35%, cổ đông đó có quyền phủ quyết các quyết định của hội đồng quản trị”, ĐBQH đoàn TP Hồ Chí Minh nhấn mạnh.