Chuyên gia chia sẻ phương pháp chọn cổ phiếu dựa vào dòng tiền của doanh nghiệp, lưu ý trong chiến lược 'mua xong để đấy'

Những lưu ý về báo cáo tài chính quý IV của các doanh nghiệp

Hết năm là thời điểm các doanh nghiệp công bố kết quả kinh doanh quý IV, nhà đầu tư cần cẩn trọng những yếu tố nào khi nhìn vào báo cáo của các doanh nghiệp này. Tiến sĩ Nguyễn Thị Thu Huyền chia sẻ có nhiều vấn đề cần cẩn trọng, trong đó nên có cái nhìn tập trung hơn về dòng tiền.

Do có những doanh nghiệp báo cáo có lợi nhuận nhưng dòng tiền lại không ổn. Hoặc dòng tiền dương nhưng cần biết dòng tiền này đến từ đâu, nếu từ vay nợ tăng lên thì nhà đầu tư cần cẩn trọng.

Bên cạnh đó, khi xem bảng cân đối kế toán cần chú ý hạng mục tiền mặt. Ví dụ có doanh nghiệp công bố dòng tiền và lợi nhuận rất tốt, khiến nhà đầu tư kỳ vọng những doanh nghiệp này sẽ tăng trưởng lợi nhuận trong tương lai và thu được mức lợi suất đầu tư nhất định.

Tuy nhiên, chỉ sau một quý, lượng tiền của doanh nghiệp sụt giảm nhanh chóng do đầu tư vào công ty khác, với tỷ lệ dưới 50% để không cần làm báo cáo hợp nhất.

Chia sẻ về vấn đề kết quả kinh doanh của doanh nghiệp, ông Phạm Lưu Hưng, Kinh tế trưởng Chứng khoán SSI cho biết vì là quý cuối năm nếu nhà đầu tư thử tìm từ khoá "Bất ngờ báo lỗ quý IV" thì sẽ có rất nhiều.

Góc nhìn từ vị chuyên gia của SSI, đối với doanh nghiệp, kết quả kinh doanh có thể được “xào nấu” trong ba quý đầu năm do việc kiểm toán không cần thực hiện kỹ lưỡng trong những thời gian này. Do đó, nếu các doanh nghiệp không làm báo cáo tài chính cẩn thận trong ba quý đầu năm, những "cái xấu" sẽ được thể hiện vào quý IV.

Nếu doanh nghiệp tiếp tục làm số liệu không chính xác trong quý cuối năm thì khi báo cáo kiểm toán quý IV được công bố sẽ không giống nhau, do vậy nhà đầu tư cần luôn chú ý đến báo cáo tài chính quý IV và kiểm tra liệu báo cáo kiểm toán có giống với báo cáo mà công ty tự lập hay không.

Nói rõ hơn về dòng tiền, ông Phạm Lưu Hưng chia sẻ không phải dòng tiền âm lúc nào cũng xấu do bản chất của nhiều doanh nghiệp có dòng tiền lệch giữa các pha với nhau, do đó có những quý nhất định dòng tiền của những doanh nghiệp này bị âm. Hoặc những doanh nghiệp đang trong quá trình phát triển nên dòng tiền bị âm trong một, hai năm là có thể chấp nhận được.

Nhưng nếu dòng tiền âm kéo dài quá lâu đến 5 năm hoặc nhiều hơn, đó là dấu hiệu nhà đầu tư cần hết sức để ý và có những phân tích thêm.

Lưu ý gì với chiến lược "mua xong để đấy"

Bên cạnh việc quan tâm đến tình hình tài chính của các doanh nghiệp, một bộ phận nhà đầu tư có chiến lược mua và nắm giữ với những cổ phiếu tốt. Một lý do khác đó là nhà đầu tư "kẹp hàng" với những cổ phiếu tại vùng giá cao và chưa thể cắt lỗ, những người còn tiền mặt chọn mua thêm cổ phiếu và nắm giữ thêm chờ hòa vốn.

Bàn luận về chiến thuật "mua xong để đấy", Tiến sĩ Nguyễn Thị Thu Huyền chia sẻ giống với thị trường bất động sản, trong dài hạn xu hướng của thị trường chứng khoán luôn là đi lên, vấn đề là thời gian nắm giữ và chi chí cơ hội bỏ ra khi nắm giữ với thời gian như vậy.

Còn theo ông Phạm Lưu Hưng, tuỳ vào phong cách đầu tư, nhà đầu tư có thể đi theo chiến thuật này nếu đầu tư tập trung vào một số mã cổ phiếu, hiểu về cổ phiếu đang nắm giữ và xác định thời gian đầu tư. Từ đó giúp nhà đầu tư theo chiến thuật này bỏ qua được những thông tin gây nhiễu áp dụng trong ngắn hạn.

Đối với phong cách đầu tư thông thường, nhà đầu tư cần xây dựng một danh mục được đa dạng hoá rủi ro và xác định trước mức độ rủi ro có thể chấp nhận được. Sau đó cần tái cấu trúc danh mục thường xuyên vì khi có những cổ phiếu tăng giá nhanh hơn các cổ phiếu còn lại sẽ làm mức độ rủi ro toàn danh mục chạy theo cổ phiếu đó.

Về những sai lầm nhà đầu tư thường mắc phải, TS. Nguyễn Thị Thu Huyền cho biết đó là vấn đề liên quan đến tâm lý đầu tư, đặc biệt là tâm lý bầy đàn.

Bên cạnh đó, khi tham gia các khoá đào tạo, tư vấn của các công ty chứng khoán, nhà đầu tư cần lưu ý rằng đó là học theo kinh nghiệm, học theo từng tình huống (by case), tuy nhiên có tất cả bao nhiêu tình huống thì không thể biết được. Do vậy, nhà đầu tư cần trang bị nền tảng để có thể đi sâu và đi xa hơn với thị trường.

Đồng thời, nhà đầu tư cần xem xét chất lượng các thông tin và chỉ nên mang tính tham khảo, quyết định đầu tư vẫn phụ thuộc hoàn toàn vào chính bản thân nhà đầu tư. 

Ông Phạm Lưu Hưng lại cho rằng sai lầm nhà đầu tư thường mắc phải là không phân biệt được giữa lợi nhuận đến từ việc ra quyết định đúng hay do may mắn, còn được biết với khái niệm "bị lừa bởi sự ngẫu nhiên" (Fooled by Randomness).

Thậm chí khi dùng phương pháp kỹ thuật để lựa chọn cổ phiếu và cổ phiếu này tăng, nhà đầu tư không thể phân biệt được đó là do phương pháp áp dụng đúng hay chỉ là sự ngẫu nhiên, khiến nhà đầu tư cho rằng đây là mô hình tốt và tiếp tục áp dụng cho đến khi thua lỗ sẽ đổ lỗi cho thị trường.