Chính quyền Trump úp mở sẽ 'phớt lờ' WTO

Chính quyền Trump có thể sẽ không tuân thủ phán quyết WTO nếu chúng bất lợi cho Mỹ.

Trong thông cáo báo chí mới tung ra tối thứ Tư, chính quyền mới ngụ ý rằng nước Mỹ sẽ không nhất thiết phải gắn chặt với các phán quyết của WTO trong tranh chấp thương mại. Chính sách này có thể là bước ngoặt lớn so với các đời tổng thống trước đây.

"Khi một ban hội thẩm chuyên dàn xếp tranh chấp của WTO đưa ra phán quyết bất lợi cho Mỹ, phán quyết đó sẽ không tự động dẫn đến việc nước Mỹ sẽ thay đổi hành động hoặc quy định của mình", thông cáo báo chí viết. "Chính quyền Trump sẽ quyết liệt bảo vệ lợi ích của Mỹ trong chính sách thương mại". 

Hàng chục năm qua, 164 quốc gia thành viên của WTO, bao gồm cả Trung Quốc, đều đã thống nhất sẽ nhờ đến hội đồng WTO khi giải quyết tranh chấp. Chính quyền Obama đã nhiều lần nộp đơn kiện Trung Quốc, một trong số đó dẫn đến việc Mỹ áp thuế với thép Trung Quốc hồi năm ngoái. 

Trong bài phát biểu lần đầu trước Quốc hội hôm thứ Ba, Tổng thống Trump liên hệ sự kiện Trung Quốc gia nhập WTO năm 2001 với việc nước Mỹ mất nhiều nhà máy. 

Chính quyền Trump cho rằng nước Mỹ có thể né tránh WTO. Hành động này có thể làm Tổ chức Thương mại Thế giới sụt giảm uy tín, gây nguy cơ các nước sẽ tự mình giải quyết tranh chấp và từ đó ngày càng trở nên bảo hộ hơn. 

Thông cáo thừa nhận rằng sẽ có cái giá phải trả nếu không chơi theo luật WTO. Nhưng nếu thua trong các vụ kiện lên tổ chức này, Mỹ từ chối thay đổi hành động hoặc quy định. Khi đó, theo luật WTO, nước gửi đơn kiện có quyền áp đặt lệnh trừng phạt thương mại với Mỹ. 

Thông cáo nói trên phát đi từ Cơ quan Đại diện thương mại Mỹ, một cánh tay đắc lực của bộ máy chính quyền Trump. Người được Trump chọn để điều hành cơ quan này là Robert Lighthizer, cho đến nay vẫn chưa được Thượng viện thông qua. 

Bản thông cáo báo chí thừa nhận có hai điều mâu thuẫn so với lập trường về thương mại của Trump. Donald Trump từng nói rằng các thỏa thuận thương mại bất lợi là lý do chính khiến nước Mỹ mất hàng triệu việc làm trong ngành sản xuất, và thâm hụt thương mại gây hậu quả xấu lên nền kinh tế. 

Nhưng trong văn bản này viết: "Tất nhiên, thâm hụt thương mại gia tăng có thể đi liền với một nền kinh tế ngày càng mạnh mẽ". 

Còn khi nói về hiện tượng mất việc làm trong lĩnh vực sản xuất, về tăng trưởng kinh tế chậm chạp, thông cáo viết: "Nhiều yếu tố góp phần tạo nên điều này, tiêu biểu là cuộc khủng hoảng tài chính 2008-2009 và sự áp dụng rộng rãi công nghệ tự động hóa". 

Một số nghiên cứu trước đó về ngành sản xuất đã chỉ ra rằng robot, công nghệ mới còn lấy đi nhiều việc làm hơn so với thương mại.