Chính quyền địa phương ở đâu khi Alibaba lộng hành?

Cơ quan công an vừa khởi tố vụ án lừa đảo chiếm đoạt tài sản xảy ra tại Công ty Địa ốc Alibaba, đồng thời bắt giam lãnh đạo của công ty này là Nguyễn Thái Luyện và Nguyễn Thái Lĩnh.

Người vi phạm sẽ bị cơ quan pháp luật xét xử, tuy nhiên hậu quả của nó rất nghiêm trọng khi có hàng ngàn người đang là bị hại của Alibaba.

Bãi đất trống hoang phế của Công ty Alibaba ở huyện Long Thành, Đồng Nai - Ảnh Lưu Sơn

Vụ việc xảy ra tại Công ty Cổ phần Địa ốc Alibaba đã được Công an TPHCM xác định, đó là hành vi lừa đảo chiếm đoạt tài sản. Tuy nhiên, vấn đề dư luận đặt ra, đó là vì sao sự việc tồn tại một cách công khai, dư luận phản ánh nhiều mà đến nay hành vi gian dối đó mới bị vạch mặt.

Vậy nếu, cơ quan chức năng, đặc biệt là chính quyền ở địa phương nơi Alibaba rao bán dự án “ma” ở Đồng Nai, Bà Rịa-Vũng Tàu, Bình Thuận vào cuộc sớm hơn thì liệu số người bị hại của Alibaba có lên đến hàng ngàn người?

Luật sư Trương Thanh Đức - Chủ tịch HĐTV Công ty Luật BASICO cho rằng: “Qua thông tin báo chí cho thấy, dấu hiệu vi phạm, dấu hiệu gian lận của Alibaba rất rõ. Thấy hiện tượng sai trái như vậy, đáng lẽ cơ quan chức năng phải có cảnh báo cho người dân, tiến hành kiểm tra, thanh tra và xử lý kịp thời thì vụ việc đã không kéo dài hàng năm trời, thách thức pháp luật như vậy. 

Cơ quan chức năng cần có trách nhiệm hơn, nêu cao vai trò quản lý nhà nước khi để xảy ra sai phạm trên địa bàn của mình”.

Nhiều chuyên gia cho rằng, hành vi của Công ty Alibaba là lách Luật Đất đai và Luật Kinh Doanh Bất động sản bằng cách triển khai khu dân cư, chứ không phải là khu dự án. Họ gom đất nền, đất nông nghiệp và phi nông nghiệp để phân lô, bán nển.

Alibaba đã bỏ qua rất nhiều thủ tục bắt buộc để triển khai dự án, trong đó có thủ tục quan trọng là quyết định giao đất của UBND tỉnh, thành phố khi công bố bán đất nền. 

Khi đó, cơ quan gần dân nhất là UBND xã, phường đáng lẽ phải giám sát và tham mưu cho UBND quận, huyện, thị xã để kịp thời xử lý, nhưng các đơn vị này không sâu sát, chính vì vậy tạo "lỗ hổng" để Alibaba vi phạm pháp luật.

Chuyên gia kinh tế Lê Bá Chí Nhân cho rằng, chính quyền địa phương cần rút kinh nghiệm trong giám sát các dự án bất động sản trên địa bàn, tránh tình trạng doanh nghiệp bán xong dự án rồi cơ quan chức năng mới vào cuộc mới phát hiện dự án có vấn đề, khi đó hậu quả sẽ rất nghiêm trọng.

“Phải rút kinh nghiệm qua vụ việc này xem trong quy trình đã sai sót khâu nào, cấp phép, thanh tra, kiểm tra… Thời gian tới, nên tăng cường đôn đốc kiểm tra, thấy công ty nào có biểu hiện mua bán bất động sản phải lập tức kiểm tra, nếu họ thiếu, chưa hoàn thiện thì hướng dẫn, chứ không phải xong hết rồi mới kiểm tra, thanh tra”, chuyên gia này đề nghị.

Một góc dự án Tân Thành Center City 3 xã Sông Xoài, TX Phú Mỹ tỉnh Bà Rịa Vũng Tàu - Ảnh Lưu Sơn

Theo các luật sư, để quản lý chặt chẽ việc kinh doanh bất động sản, tránh tình trạng dự án bất động sản “ma”, ngoài việc khách hàng cần tìm hiểu về dự án thì trách nhiệm của chính quyền địa phương là cung cấp đầy đủ thông tin về quy hoạch, tính pháp lý các dự án công khai trên website của UBND quận, huyện hoặc trên các phương tiện truyền thông đại chúng, kể cả trên mạng xã hội... để người dân tiếp cận thông tin dễ hơn.

Đồng thời, về mặt pháp lý thì cũng cần có quy định rõ ràng về việc khi doanh nghiệp công bố bán sản phẩm thì đơn vị nào có trách nhiệm kiểm tra, giám sát, phát hiện sai phạm, nếu có? Đặc biệt, chính quyền địa phương, cơ quan chức năng nơi doanh nghiệp có pháp nhân hay tại địa phương có dự án mở bán phải chịu trách nhiệm kiểm tra, giám sát?

Và quan trọng nhất là cần quy định chặt chẽ hơn việc tách thửa, nhằm tránh tình trạng doanh nghiệp gom đất nông nghiệp để tách thửa, phân lô bán nền trái pháp luật.

Luật sư Trần Tấn Tài kiến nghị: “Chúng ta phải quy trách nhiệm về quản lý đất đai, đô thị tại địa phương, phải định vào luật. Hiện nay, chúng ta có quy định này nhưng chưa nghiêm.

Trách nhiệm của địa phương về quản lý đất đai nếu có trường hợp sử dụng không đúng mục đích như đất nông nghiệp nhưng phân lô, xây dựng trái phép thì phải kiểm tra, ngăn chặn và xử lý. Tôi thấy Alibaba xây dựng trái phép về đường nhưng quản lý đô thị không quản lý hết”.

Để tránh tình trạng tương tự như Alibaba tiếp tục xảy ra trong thời gian tới, trước hết người mua nhà, đất cần tìm hiểu kỹ tính pháp lý của các dự án. Chính quyền địa phương và cơ quan chức năng cần tăng cường quản lý, kiểm tra chặt chẽ việc triển khai các dự án trên địa bàn, đặc biệt quy trách nhiệm những người liên quan. 

Bên cạnh đó, bộ, ngành chức năng cần quy  định chặt chẽ hơn trong việc tách thửa, phân lô, bán nền đối với đất nông nghiệp, phi nông nghiệp.