Chính phủ Nhật Bản thay đổi thái độ, mở cửa với xe điện: Tesla lập tức tăng tốc nhưng cần 'dè chừng' các đối thủ trong nước

Tatsuya Arai, một doanh nhân 36 tuổi ở Tokyo, chưa bao giờ có ý định mua ô tô cho tới khi anh nhìn thấy một video trên YouTube về chiếc Tesla Model 3. "Nó giống như một thiết bị công nghệ thay vì một chiếc ô tô", anh chia sẻ, theo Bloomberg.

Ông Arai là một trong số ít người sở hữu xe điện tại Nhật Bản. Mặc dù xe điện chỉ chiếm 1% tổng doanh số bán ô tô, đứng sau Trung Quốc và các khu vực khác của châu Âu, nhưng cuối cùng Nhật Bản đã bắt nhịp với cuộc đua. 

Năm 2021, lượng đăng ký xe điện mới nhập khẩu tại Nhật Bản tăng gần gấp ba lần lên 8.610 chiếc. Đây là một sự thay đổi nhỏ, nhưng đáng chú ý ở một quốc gia nơi doanh số bán ô tô nói chung bị đình trệ.

Chính phủ Nhật Bản bất ngờ mở cửa với xe điện

Với thu nhập bình quân đầu người cao và sự ủng hộ dành cho các dòng xe cao cấp của châu Âu như Mercedes-Benz, Nhật Bản có thể là thị trường phù hợp đối với gã khổng lồ trong ngành xe điện - Tesla. Năm 2010, tỷ phú Elon Musk từng dự đoán Nhật Bản sẽ là thị trường lớn thứ hai của Tesla, chỉ sau Mỹ.

Tuy nhiên, quốc gia này vẫn cảnh giác với thị trường xe điện ngay cả khi Nissan Motor Co. đã mở đường cho xe điện giá cả phải chăng với chiếc Leaf của mình hơn một thập kỷ trước. 

Thay vào đó, các nhà sản xuất ô tô và chính phủ Nhật Bản đã ưu tiên quảng cáo xe hybrid, một dạng xe mà Toyota Motor Corp đã đi tiên phong với chiếc Prius khoảng 25 năm trước, như một mẫu xe hợp lý hơn về mặt kinh tế.

Hiện tại, cục diện dường như đã có sự xoay chuyển. Toyota, Nissan và Honda Motor Co. đều đã triển khai các chiến lược về xe điện mới khi các đại gia nước ngoài từ General Motors Co. đến Volkswagen AG cam kết từ bỏ hoàn toàn xe động cơ đốt trong tương lai không xa.

Chính phủ Nhật Bản, những người đã cam kết về việc đạt tính trung hòa carbon vào năm 2050, dường như cũng đã chuyển từ trọng tâm trước đó là bảo vệ ngành công nghiệp ô tô trong nước sang xe điện. Hiện họ đặt mục tiêu giảm gần một nửa lượng khí thải vào năm 2030 so với mức từng ghi nhận năm 2013 và đang tìm cách cấm bán ô tô chạy bằng nhiên liệu hóa thạch vào năm 2030.

Đồng thời, việc chuyển dịch của chính phủ Nhật Bản giúp xe điện có giá cả phải chăng hơn đối với người tiêu dùng. Chẳng hạn, họ đã tăng gấp đôi số tiền trợ cấp lên tối đa 800.000 yên (7.000 USD) vào tháng 11/2021.

Đó là điều đáng khích lệ đối với các nhà sản xuất xe điện nước ngoài, những người từ lâu đã nhường thị trường Nhật Bản cho các mẫu xe hybrid của Toyota và Nissan's Leaf, chiếc xe điện dành cho thị trường đại chúng đầu tiên trên thế giới.

Cơ hội cho Tesla tăng tốc

Matthias Shapers, chủ tịch Volkswagen Nhật Bản, cho biết: "Việc chuyển đổi sang xe điện vẫn chưa xảy ra, nhưng một khi nó xảy ra, chúng ta sẽ thấy nó phát triển một cách nhanh chóng". Đồng thời, ông Matthias Shapers cũng chỉ ra Tesla hiện đang bán rất chạy ở một số quốc gia láng giềng với Nhật Bản là Đài Loan và Trung Quốc.

Các nhà phân tích cho biết ô tô Tesla đặc biệt phổ biến đối với giới trẻ giàu có Nhật Bản, những người sống ở các khu vực thành thị, nơi có sẵn các trạm sạc điện. Trên toàn cầu, Tesla đã giao hơn 936.000 xe vào năm 2021, tăng 87% so với năm 2020, bất chấp cuộc khủng hoảng chip toàn cầu buộc các nhà sản xuất ô tô phải cắt giảm sản lượng.

Seiji Sugiura, một nhà phân tích tại Tokyo Tokai Research cho biết: "Thực tế, giá cổ phiếu của Tesla đã vượt qua Toyota từ lâu. Tesla giờ đây là biểu tượng của địa vị".

IHS Markit ước tính Tesla đã bán được hơn 5.200 xe tại Nhật Bản vào năm ngoái, tăng so với khoảng 1.900 chiếc vào năm 2020. Năm nay, IHS Markit dự báo doanh số bán hàng Tesla sẽ chững lại một thời gian ngắn khi người mua được cho là sẽ chờ đợi sự ra mắt của chiếc Model Y vào cuối năm.

Việc giảm giá cũng có thể đưa các mẫu xe Tesla đến được với nhiều người hơn. Tháng 2/2021, Tesla Nhật Bản đã giảm giá 24% phiên bản chạy tầm xa của Model 3 xuống còn khoảng 5 triệu yên, tương tự như những gì diễn ra ở Trung Quốc.

Các đối thủ trong nước nắm ưu thế hơn so với Tesla

Tuy nhiên, có một số cảnh báo rằng Tesla sẽ khó mở rộng theo bất kỳ cách nào, đặc biệt là khi các nhà sản xuất ô tô Nhật Bản dồn nhiều nguồn lực hơn vào xe điện. Ngay cả với lượng người hâm mộ ngày càng tăng, am hiểu công nghệ, Tesla vẫn phải đối mặt với khả năng nhận diện thương hiệu kém. 

Ngoài ra, mô hình kinh doanh trực tiếp đến người tiêu dùng cũng khiến hầu hết những người mua sắm quen với cách truyền thống gặp bối rối.

Takeshi Miyao, nhà phân tích tại Carnorama, một công ty tư vấn dịch vụ ô tô cho biết: "Đó sẽ là một trận chiến gay cấn. Các nhà sản xuất ô tô Nhật Bản vốn đã mạnh trên toàn cầu, thậm chí còn mạnh nhiều hơn ở sân nhà. Đó là một thị trường rất khó khăn đối với các nhà sản xuất ô tô nước ngoài như Tesla".

Ông Miyao dự đoán sẽ có sự cạnh tranh đặc biệt mạnh mẽ từ dòng xe bZ của Toyota, một dòng xe thể thao đa dụng chỉ chạy bằng điện được ra mắt vào năm ngoái. Toyota đang có kế hoạch chi 35 tỷ USD để tăng tốc trong cuộc đua xe điện.

Nissan và các đối tác liên minh Renault SA và Mitsubishi Motors Corp. đang chi tổng cộng 23 tỷ euro (26 tỷ USD) trong 5 năm để cố gắng tung ra 35 chiếc ô tô chạy bằng điện mới vào cuối thập kỷ này.

Các nhà sản xuất ô tô Nhật Bản cũng sẽ có ưu thế hơn khi cung cấp các trạm sạc nhờ mạng lưới đại lý hiện có của họ trên khắp cả nước, kể cả ở các vùng nông thôn. Nissan đã có một mạng lưới các trạm sạc và đang có kế hoạch xây dựng thêm như một phần của dự án toàn cầu trị giá 20 tỷ yên. Trong khi đó, Toyota cho biết sẽ trang bị bộ sạc xe điện tại tất cả các đại lý của mình trên toàn quốc vào khoảng năm 2025.

Trong khi đó, các trạm sạc của Tesla lại tập trung ở các khu vực đô thị. Họ chưa tiết lộ sẽ sản xuất bao nhiêu trạm sạc tại Nhật Bản trong năm nay, nhưng hiện đang tìm kiếm người quản lý triển khai dự án các trạm sạc.

Volkswagen Nhật Bản cho biết họ sẽ xây dựng mạng lưới sạc nhanh lớn nhất đất nước, trang bị bộ sạc nhanh 90-150 kilowatt tại khoảng 200 điểm vào cuối năm nay. Việc lắp đặt chúng có thể tốn chi phí khoảng 25 triệu yên mỗi chiếc.

Stellantis NV cũng đã bắt đầu nói chuyện với các nhà cung cấp năng lượng để mở rộng mạng lưới trạm sạc của mình. Pontus Haggstrom, CEO Stellantis Nhật Bản cho biết ông muốn thấy chính phủ có vai trò tích cực hơn trên thị trường xe điện. "Về cơ sở hạ tầng, các nhà sản xuất không phải bắt tay vào làm. Đó là những gì chính phủ cần phải làm việc", ông nói.