Cạn kiệt năng lượng vì mua sắm online

Khi nói đến mua sắm trực tuyến, bạn có thể nghĩ rằng việc có hàng ngàn lựa chọn sẽ mang lại sự tiện lợi. Nhưng thực tế không phải lúc nào cũng vậy. Như trường hợp của nhà báo Emilie Friedlander từ Business Insider, trải nghiệm mua một chiếc khung giường trên mạng đã biến thành cơn ác mộng vì sự quá tải thông tin và lựa chọn.

Trong một mùa Giáng sinh, Emilie và bạn đời được tặng một chiếc nệm cao cấp và chỉ cần chọn khung giường để hoàn thiện. Những tưởng đó là nhiệm vụ dễ dàng, nhưng việc tìm kiếm trên các trang thương mại điện tử như Wayfair và Amazon đã đưa họ vào mê cung với hàng ngàn sản phẩm khác nhau, từ kiểu dáng đến giá cả. Họ mất hàng giờ để so sánh nhưng vẫn không thể đưa ra quyết định.

Gần một năm sau, họ vẫn ngủ trên chiếc giường cũ kỹ, chen chúc cùng hai chú chó và một chú mèo. Câu chuyện này không chỉ dừng lại ở việc mua giường. Theo khảo sát của Accenture với 19.000 người tiêu dùng, 74% đã bỏ giỏ hàng trực tuyến ít nhất một lần trong ba tháng qua vì cảm thấy bị quá tải bởi số lượng thông tin và lựa chọn.

Tình trạng này xảy ra không chỉ với các mặt hàng lớn như đồ nội thất hay vé máy bay, mà còn với những sản phẩm đơn giản như quần áo hay đồ ăn nhẹ.

Barry Schwartz, Giáo sư tâm lý học, đã chỉ ra một hiện tượng gọi là "nghịch lý của sự lựa chọn". Theo ông, khi có quá nhiều lựa chọn, thay vì cảm thấy thoải mái, người tiêu dùng lại dễ dàng rơi vào trạng thái bối rối và kiệt sức. Schwartz lấy ví dụ từ một nghiên cứu về các loại mứt trong siêu thị" khi khách hàng chỉ được thử 6 loại mứt, họ có khả năng mua hàng cao gấp 10 lần so với khi được thử 24 loại.

Trong môi trường trực tuyến, nơi có hàng ngàn sản phẩm, vấn đề này càng trở nên nghiêm trọng. Những công cụ được kỳ vọng hỗ trợ người dùng như bộ lọc tìm kiếm hay đánh giá sản phẩm đôi khi lại phản tác dụng. Thay vì giảm bớt lựa chọn, chúng tạo ra thêm các yếu tố phức tạp để người tiêu dùng phải cân nhắc, dẫn đến sự tê liệt trong việc ra quyết định.

Các nghiên cứu cho thấy, hành vi so sánh là giai đoạn mệt mỏi nhất trong quá trình mua sắm. Người tiêu dùng cố gắng tìm kiếm sản phẩm tốt nhất, nhưng càng tìm kiếm, họ càng dễ rơi vào trạng thái kiệt sức. Raluca Ursu, một giáo sư marketing, cho biết rằng trong khi chi phí tìm kiếm (như thời gian hoặc công sức) giảm đi nhờ internet, thì sự mệt mỏi do tìm kiếm thông tin lại tăng lên vì số lượng dữ liệu quá lớn.

Một nghiên cứu tại Hà Lan cũng chỉ ra rằng, nếu giảm bớt sự mệt mỏi trong việc so sánh, các giao dịch mua sắm có thể tăng nhẹ. Nhưng điều này lại khó thực hiện đối với các nhà bán lẻ nhỏ, vì người tiêu dùng thường ưu tiên dành năng lượng cho các cửa hàng lớn như Amazon trước.

Các chuyên gia cho rằng, cách tốt nhất để giảm tải cho người tiêu dùng là đơn giản hóa trải nghiệm mua sắm.Điều này có thể được thực hiện qua việc thiết kế website dễ sử dụng hơn, giảm thông tin không cần thiết hoặc áp dụng công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI) để đưa ra gợi ý cá nhân hóa. Amazon đã thử nghiệm chatbot Rufus – công cụ trả lời câu hỏi và gợi ý sản phẩm.

Nhưng vẫn còn lo ngại rằng AI có thể làm người dùng bị quá tải bởi các thông tin không liên quan hoặc kém chất lượng. Ngoài ra, các dịch vụ như Stitch Fix, cung cấp quần áo theo phong cách cá nhân hóa dựa trên tư vấn stylist, cũng từng thành công khi loại bỏ giai đoạn tìm kiếm. Tuy nhiên, sự thay đổi mô hình kinh doanh đã khiến công ty này mất dần khách hàng, cho thấy rằng sự đơn giản hóa không phải lúc nào cũng mang lại thành công nếu không cân nhắc kỹ lưỡng.

Khi đứng trước quá nhiều lựa chọn, hãy tự đặt ra các tiêu chí rõ ràng trước khi bắt đầu tìm kiếm. Một số người còn nhờ đến các hướng dẫn tiêu dùng, bài đánh giá của chuyên gia hoặc trải nghiệm từ người đã sử dụng. 

Mua sắm trực tuyến không hẳn đã hoàn toàn tiện lợi như chúng ta nghĩ. Sự dư thừa thông tin và lựa chọn có thể gây ra cảm giác kiệt sức, căng thẳng và đôi khi còn khiến chúng ta trì hoãn các quyết định. Điều quan trọng là cần biết cách tiết chế, đơn giản hóa quy trình để giảm bớt áp lực không đáng có.