Bất cập đơn giá định mức, có nhà thầu chưa làm dự án cao tốc đã biết chắc lỗ 40%

Tại Hội thảo chuyên đề 3 với chủ đề “Đẩy nhanh tiến độ giải ngân và nâng cao hiệu quả đầu tư công tạo động lực tăng trưởng kinh tế năm 2023” thuộc khuôn khổ Diễn đàn Kinh tế Việt Nam lần thứ 5, ông Nguyễn Quốc Hiệp, Chủ tịch Hiệp hội Nhà thầu Xây dựng Việt Nam (VACC) nói về vấn đề chậm giải ngân đầu tư công từ góc độ nhà thầu.

Theo ông, có hai nguyên nhân “có tiền mà không tiêu được”.

Thứ nhất, ông cho rằng thủ tục đầu tư và thanh quyết toán của các dự án còn có một số vấn đề cần khắc phục, tháo gỡ.

“Có thể nói hiện nay chúng ta bước vào giai đoạn 2 của các gói thầu hạ tầng kỹ thuật với nhiều nét mới với sự chỉ đạo quyết liệt của Thủ tướng Chính phủ nên các cơ chế thủ tục đầu tư đã được cải thiện khá nhiều mặc dù đây đó vẫn còn những vướng mắc về giải phóng mặt bằng, mỏ vật liệu, thủ tục đầu tư”, ông nói.

Thông tin chi tiết thêm Chủ tịch VACC cho biết để rút ngắn thời gian và các thủ tục đấu thầu, Thủ tướng đã giao Bộ GTVT chủ trì cơ chế chỉ định thầu cho các gói thầu hạ tầng kỹ thuật với quy mô gói thầu khoảng 3.000 - 4.000 tỷ theo đề xuất của Hiệp hội nhà thầu.

Về công tác giải phóng mặt bằng và cơ chế thanh toán cũng đã có tiến bộ hơn trong thời gian gần đây nên cũng tiết kiệm được khá nhiều thời gian cho các nhà thầu.

Tuy nhiên, ông Hiệp cho rằng hiện việc chuẩn bị hồ sơ dự án: khảo sát, thiết kế dự toán,… còn sơ sài chưa đảm bảo tiến độ và chất lượng. Vấn đề này đang là một khó khăn cho việc triển khai.

“Từ chỗ hồ sơ khảo sát thiết kế chuẩn bị dự án còn sai lệch nên trong quá trình triển khai thực hiện sẽ có thay đổi, phát sinh. Mà đã có phát sinh thì thủ tục thanh toán lại trở lên phức tạp, mất thời gian, các Ban QLDA, chủ đầu tư đều ngần ngại xử lý”, ông nói.

Do đó, VACC cho rằng cần nâng cao chất lượng, đẩy nhanh hơn nữa khâu chuẩn bị dự án và có cơ chế rõ ràng về trách nhiệm, quyền hạn của các Ban QLDA, Chủ đầu tư trong việc ký thanh toán và xử lý phát sinh để tạo điều kiện cho các nhà thầu.

Vấn đề thứ hai, theo Chủ tịch VACC là liên quan trực tiếp đến các nhà thầu xây dựng – đây là lực lượng cuối cùng sử dụng vốn đầu tư công vì vậy nếu các nhà thầu thực hiện được khối lượng lớn tức giải ngân sẽ nhanh.

Tuy nhiên hiện các nhà thầu đang gặp nhiều khó khăn, vướng mắc liên quan vấn đề đơn giá, định mức.

Hệ thống đơn giá định mức của chúng ta đang áp dụng hiện nay vẫn còn nhiều bất cập không phù hợp thực tế khiến các nhà thầu quá thua thiệt.

Đối với các công tác đã có trong định mức của Bộ Xây dựng nhưng khi áp dụng đơn giá đầu vào, nhân công, máy của địa phương để lập dự toán công trình thì quá thấp so với thực tế doanh nghiệp phải chi trả.

Chủ tịch VACC nêu ví dụ công tác đắp nền đường đơn giá là 16.000đ/m3, thực tế phải thuê khoán là 30.000đ/m3; công tác đắp cấp phối đá dăm theo định mức dự toán là 35.000đ/m3, giá thực tế thi công là 120.000đ/m3; công tác đóng cọc bê công cốt thép theo định mức là 55.000đ/m3, giá thi công thực tế tế là 150.000đ/m3.

Đặc biệt đơn giá nhân công cũng hết sức bất hợp lý do các thông số thanh toán dựa trên hệ thống tiền lương cơ bản 2019 nên cho đến nay đơn giá nhân công sai lệch rất lớn so với thực tế.

Ví dụ đơn giá nhân công 3.5/7 nhóm 2 là 235.000đ/công trong khi đơn giá thuê khoán hiện nay khoảng 450.000-600.000đ/ngày hoặc đơn giá lương kỹ sư bậc 2 là 6 triệu đồng/tháng trong khi thực tế khoảng 20 triệu.

Ông cho rằng sắp tới nếu hệ thống tiền lương được cải tiến thì việc thay đổi đơn giá tiền lương cho công trường càng cần gấp rút hơn.

Ngoài ra, một số công tác chưa có trong định mức như công tác lắp đặt cáp treo cầu dây văng, cầu dây võng, công tác gia công lắp đặt vòm cầu thếp, khoan cọc qua hang động casteur, rút cừ ngầm trong nước,…Nguyên nhân do trước đây chúng ta còn lạc hậu trong công nghệ xây dựng nên chưa có các định mức này.

Ông cho biết từ việc thiếu hụt một số định mức, đơn giá, một số thì bất cập so với thực tế (do các địa phương công bố đơn giá) nên các nhà thầu đang rất khó khăn.

“Có nhà thầu như Vinaconex vừa bắt đầu triển khai gói thầu cao tốc Mai Sơn – Quế Lộ khi so sánh đơn giá gói thầu được duyệt và chi phí thực tế phải triển khai đã thấy chắc sẽ phải lỗ khoảng 40% nhưng không làm thì không có việc cho cán bộ nhân viên”, ông thông tin.

Hiện nay theo quy định chỉ định thầu, các gói thầu được chỉ định ở giai đoạn 2 đều phải tiết kiệm cắt giảm 5% so với dự toán gói thầu. Đại diện VACC nhấn mạnh đây cũng sẽ là một khó khăn nữa cho các nhà thầu trong việc tính toán chi phí vì bản thân các đơn giá định mức đã thấp và thiếu hụt như vậy nay lại tiết kiệm thêm 5% sẽ là khó chồng thêm khó.

“Chính vì những lý do trên nên một số công ty xây dựng xác định là không tham gia nhận thầu các công trình vốn đầu tư công vì tâm lý e ngại này mặc dù công việc giờ cũng rất khó khăn”.

Đề cập đến các giải pháp, ông Hiệp nhấn mạnh cần nhanh chóng điều chỉnh và bổ sung hệ thống đơn giá định mức hiện nay. Cụ thể cần có kế hoạch rà soát phân loại các đơn giá, định mức để có kế hoạch bổ sung ngay trong quý 1/2023 cho kịp triển khai các dự án hiện nay.

Bổ sung ngay các định mức chuyên ngành giao thông vào hệ thống định mức xây dựng làm cơ sở áp dụng cho các gói hạ tầng.

Thứ hai, cần có quy trình phân cấp, phân quyền cụ thể và quy định rõ ràng cho các Ban Quản lý dự án, Chủ đầu tư để xử lý việc điều chỉnh, giải quyết các việc phát sinh, điều chỉnh các gói thầu song song với việc tập trung cải thiện chất lượng hồ sơ khảo sát, thiết kế, dự toán của các gói thầu.

Ông cũng cho rằng cần nghiên cứu ban hành cơ chế tổng thầu, cơ chế liên danh, cơ chế xét thầu phù hợp cho các gói thầu xây dựng hạ tầng lớn sắp đến (Sân bay Long Thành) để tập hợp được sức mạnh của các nhà thầu Việt Nam.  

Diễn đàn Đầu tư Việt Nam 2025 (Vietnam Investment Forum 2025) với chủ đề “Khai thông & Bứt phá” do trang TTĐT tổng hợp VietnamBiz, Việt Nam Mới tổ chức sẽ diễn ra vào ngày 8/11/2024 tại GEM CENTER, TP HCM.

Sự kiện quy tụ giới chuyên gia cao cấp trong lĩnh vực đầu tư, tài chính là các nhà làm chính sách, CEO, CFO, CIO các ngân hàng, công ty chứng khoán, quỹ đầu tư, công ty bất động sản, các hãng xếp hạng, công ty cung cấp dữ liệu và hàng trăm nhà đầu tư có kinh nghiệm lâu năm trên thị trường chứng khoán và bất động sản.

Diễn đàn hứa hẹn mang lại không gian để các chuyên gia bàn luận về các xu hướng đầu tư mới, các góc nhìn chiến lược, mở ra nhiều ý tưởng đầu tư phù hợp cho giai đoạn mới. Đồng thời tạo cơ hội gặp gỡ, kết nối giữa nhà đầu tư và các đối tác tiềm năng trên thị trường.

Thông tin chi tiết chương trình: https://event.vietnambiz.vn/