Xử lí nợ xấu: Cần có thêm nguồn lực

TS. Đoàn Văn Thắng

Xin ông cho biết cụ thể hơn về những vướng mắc mà VAMC đang gặp phải trong tiến trình XLNX hiện nay?

Ở VAMC, chúng tôi không vấp phải nhiều vướng mắc về thuế, hay các trường hợp chây ỳ khi thu giữ tài sản. Thậm chí trên thực tế các trường hợp thu giữ của VAMC khá là thuận lợi. Tuy nhiên, vướng mắc nhất của VAMC trong thời điểm này chính là nguồn lực tài chính hạn chế nên chưa thể mạnh tay XLNX và mua nợ theo giá trị thị trường. Theo lộ trình quy định tại Quyết định 1058 của Thủ tướng Chính phủ đến năm 2018, vốn điều lệ của VAMC được nâng lên 5.000 tỷ đồng và đến năm 2020 con số này được nâng lên 10.000 tỷ đồng.

Tuy nhiên, đến thời điểm này, vốn điều lệ của VAMC vẫn chỉ vẻn vẹn có 2.000 tỷ đồng. Cuối tuần trước, NHNN đã trình Thủ tướng Chính phủ kiến nghị cấp bổ sung vốn điều lệ lên 5.000 tỷ đồng sau khi các bộ, ngành liên quan đã đồng ý với chủ trương này. Hy vọng, trong tháng 8 này, chúng tôi sẽ được tăng vốn điều lệ.

Ngoài ra, VAMC cũng đang vướng mắc về thủ tục chuyển nhượng sang tên tài sản bảo đảm (TSBĐ) của nợ xấu. Thậm chí khi VAMC đấu giá bán được rồi, khách hàng cũng đã bàn giao tài sản nhưng người mua vẫn gặp khó khăn do không được hỗ trợ thủ tục.

Chẳng hạn như ở Bà Rịa - Vũng Tàu, có trường hợp Công ty TNHH Đầu tư APG mua lại tài sản của CTCP Đầu tư xây dựng sản xuất Tân Thành với giá trị tài sản đấu giá là gần 153 tỷ đồng. Các bên hoàn thành nghĩa vụ tài chính theo hợp đồng mua bán và tiến hành bàn giao tài sản từ tháng 5/2018.

Sau đó, công ty này đã nộp hồ sơ để thực hiện thủ tục sang nhượng quyền sử dụng đất và tài sản gắn liền trên đất. Nhưng đến nay đã 14 tháng, đơn vị trên vẫn chưa thể sang tên được Giấy nhận quyền sử dụng đất, mặc dù VAMC cũng như DN này đã gửi rất nhiều văn bản đến các cơ quan liên quan nhưng không được giải quyết.

Gần đây nhất Sở Tài nguyên & Môi trường đã có văn bản phúc đáp và đưa ra một số lý do khiến cho đơn vị này chưa có căn cứ để giải quyết trường hợp trên. Cụ thể, theo cơ quan này, tại thời điểm đấu giá, Trung tâm Dịch vụ đấu giá tài sản tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu chỉ thực hiện thẩm định điều kiện tham gia đấu giá theo các quy định của pháp luật về đấu giá tài sản, chứ không thực hiện thẩm định theo điều kiện quy định tại Điều 58 Luật Đất đai vì không thuộc chức năng, nhiệm vụ của Trung tâm… dù cách vận dụng trên của tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu là sai.

Ông có thể giải thích cụ thể hơn vì sao cách vận dụng trên là sai?

Về giá trị pháp lý, Luật cao hơn Nghị quyết. Nhưng đối với NQ 42 lại có hiệu lực cao hơn văn bản Luật. Vì sao tôi lại nói vậy, bởi theo quy định tại Bộ luật Dân sự 2015, ngân hàng muốn thu giữ tài sản phải thông qua toà án. 

Nhưng NQ 42 đã cho phép các TCTD được thực hiện thu giữ TSBĐ khi đủ điều kiện chứ không phải qua tòa. Hay như đối với vấn đề chuyển nhượng tài sản, NQ 42 yêu cầu các cơ quan liên quan phải tạo điều kiện để TCTD, VAMC thực hiện.

Tóm lại, trong cùng một vấn đề được điều chỉnh bởi Luật và NQ 42 thì NQ 42 có hiệu lực cao hơn văn bản luật. Nên vận dụng Luật Đất đai của tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu đối với trường hợp chuyển nhượng tài sản là hiểu chưa đúng dẫn đến ra quyết định sai. 

Do chưa được sang tên nên các thủ tục pháp lý tiếp theo của dự án bị vướng mắc, không thể tiếp tục đầu tư xây dựng, gây thiệt hại rất lớn về kinh tế cho người mua. Điều này khiến các khách hàng ngày càng e ngại khi mua lại các khoản nợ xấu.

Cần có thêm nguồn lực tài chính và sự vào cuộc đồng bộ của các cấp, các ngành để đẩy nhanh tiến độ XLNX theo Nghị quyết 42

Theo ông vì sao vẫn còn nhiều khúc mắc trong triển khai NQ42?

Tôi cho rằng, do cách hiểu chưa đúng dẫn đến vận dụng tại các địa phương, bộ, ngành liên quan rất chậm, thậm chí là sai như trường hợp trên. Sự thiếu đồng bộ, nhất quán trong triển khai NQ 42 đã làm giảm hiệu lực, hiệu quả của chính sách lớn này, thậm chí đang có hiện tượng đi ngược lại chính sách. Đây là vướng mắc lớn nhất trong thực hiện NQ 42.

Vì vậy, bên cạnh đẩy mạnh tuyên truyền về mục tiêu, ý nghĩa cũng như nhiệm vụ được đặt ra tại NQ 42, theo tôi, cần phải tổng hợp lại những bất cập vướng mắc để trình tại kỳ họp Quốc hội sắp tới. Hy vọng, Quốc hội sẽ đưa ra quyết sách mạnh trong việc sửa đổi bổ sung cho NQ 42, nhất là về tính tuân thủ yêu cầu các đơn vị liên quan phải triển khai nghiêm túc nhiệm vụ được giao. 

Có như vậy, NQ 42 mới phát huy được hiệu quả cao đúng như mục tiêu mà Quốc hội đặt ra khi ban hành chính sách này.

Theo kế hoạch XLNX năm 2019, NHNN giao cho VAMC thu hồi 50 nghìn tỷ đồng dư nợ gốc. Từ đầu năm đến nay, VAMC xử lý được gần 30 nghìn tỷ đồng dư nợ gốc đạt gần 60% so với kế hoạch. Luỹ kế từ năm 2013 đến 8/8/2019, VAMC đã phối hợp với TCTD thu hồi được hơn 136 nghìn tỷ đồng nợ xấu. 

Tuy nhiên, như đã nói ở trên việc XLNX của VAMC không thể triệt để và hiệu quả nếu không có dòng tiền thực sự để hỗ trợ các TCTD, khách hàng. Hạn chế về vốn điều lệ hiện tại ảnh hưởng tương đối nhiều đến nhiệm vụ mà VAMC được giao.

Chẳng hạn theo kế hoạch đặt ra trong năm 2019 là VAMC mua 4.500 tỷ đồng nợ xấu theo giá thị trường, nhưng do vốn chưa được cấp, nên nợ mua theo giá trị thị trường chưa đạt yêu cầu. Hiện tại VAMC đang xúc tiến chuẩn bị ký kết các hợp đồng mua bán nợ theo giá thị trường. 

Đơn cử, VAMC chuẩn bị ký hợp đồng đối với 2 khách hàng của Sacombank và Agribank với giá mua dự kiến 450 tỷ đồng; đánh giá, hoàn thiện 6 khoản nợ từ Agribank và VietABank với tổng giá mua nợ dự kiến là 259,6 tỷ đồng…

Tuy nhiên, với tình hình năng lực tài chính hạn chế như hiện nay, có lẽ VAMC phải điều chỉnh kế hoạch kinh doanh. Giả sử như bước sang năm 2020, mục tiêu mua nợ xấu theo giá trị thị trường là 20 nghìn tỷ đồng theo như kế hoạch đặt ra trước đó thì điều này chỉ có thể đạt khi VAMC được cấp đủ vốn điều lệ là 10 nghìn tỷ đồng.

VAMC có đề xuất nào để giúp cho việc xử lý nợ xấu được suôn sẻ hơn?

Ngoài mong muốn lớn nhất được sớm bổ sung vốn điều lệ để VAMC có đủ nguồn lực tài chính thực hiện mục tiêu đẩy nhanh tiến độ XLNX trong năm 2019, VAMC kiến nghị Bộ Tài chính có hướng dẫn đến Tổng cục Thuế, các chi cục thuế liên quan đến nghĩa vụ tài chính khi xử lý TĐBĐ. 

Tháo gỡ khúc mắc liên quan đến chuyển nhượng TSBĐ, VAMC đề nghị Bộ Tài nguyên – Môi trường hướng dẫn các thủ tục nhận thế chấp, đăng ký thế chấp quyền sử dụng đất, tài sản gắn liền với đất, tài sản gắn liền với đất hình trong tương lai; thủ tục chuyển nhượng TSBĐ của khoản nợ xấu là dự án BĐS đang dở dang.

Về phía mình, để nâng cao hiệu quả trong hoạt động mua, bán và XLNX nhất là thúc đẩy sự phát triển thị trường mua, bán nợ, VAMC xúc tiến thành lập Câu lạc bộ AMC. Dự kiến trong tháng 9/2019 Câu lạc bộ này chính thức ra mắt. Đến thời điểm này đã có ít nhất 20 thành viên là các AMC đăng ký tham gia. Tôi hy vọng, đến khi Câu lạc bộ ra mắt sẽ có thêm thành viên mới.

Đặc biệt, VAMC đã hoàn thiện và trình NHNN Chiến lược phát triển của VAMC đến năm 2025, định hướng đến năm 2030. VAMC đang hoàn thiện và chuẩn bị trình NHNN đề án Sàn giao dịch nợ xấu. 

Quyết sách trên được kỳ vọng sẽ tạo bước đột phá trong hoạt động của VAMC.  Chẳng hạn như VAMC sẽ “cầm trịch” thị trường mua bán nợ xấu, trở thành trung tâm mua bán nợ xấu quốc gia.

Xin cảm ơn ông!