Tuổi 20 'không tiệc tùng' của Facebook

Ngày 4/2 cách đây 20 năm, Mark Zuckerberg khi đó mới 19 tuổi đã ra mắt một website riêng có tên miền thefacebook.com. Ban đầu, trang này hướng đến người dùng là sinh viên Đại học Harvard và sau đó là sinh viên các trường khác trước khi có mặt đại trà.

Với logo chữ F màu xanh lam, Facebook đã trải qua một chặng đường dài đầy thăng trầm. Mạng xã hội nằm dưới sự quản lý của công ty mẹ Meta cùng với Instagram, WhatsApp, Threads. Meta vừa đạt đỉnh trên thị trường chứng khoán sau báo cáo tài chính cuối tuần trước: lợi nhuận 39 tỷ USD trong năm 2023, có 3,07 tỷ người dùng Facebook hàng tháng. Giá cổ phiếu tăng 20,3% và là một trong những công ty vượt mốc vốn hóa 1.000 tỷ USD.

Nhưng theo giới quan sát, đối với Facebook và Meta, sinh nhật lần thứ 20 diễn ra đúng "điểm rơi khó xử". Cách đây 5 ngày, Mark Zuckerberg đã phải ra điều trần trước Thượng viện và phải xin lỗi các phụ huynh vì nền tảng gồm Facebook và Instagram gây hại cho trẻ vị thành niên.

Trong phiên điều trần ngày 31/1, CEO Meta đối mặt với những câu hỏi gay gắt từ các nhà lập pháp về sự an toàn của trẻ em và liệu công ty có đầu tư đủ nguồn lực để bảo vệ thanh thiếu niên hay không. "Không ai đáng phải trải qua những nỗi đau mà các vị phải chịu đựng và chúng tôi đau lòng vì điều đó", Zuckerberg quay về phía các hàng ghế và nói.

Zuckerberg nói ông muốn tập trung mọi thứ trong dài hạn. "Bạn không bao giờ tốt như người ta nói khi bạn đang thăng hoa, hay tệ như họ nói khi bạn đang đi xuống. Chỉ cần tiếp tục xây dựng và làm tốt công việc trong thời gian dài sắp tới", ông viết trên Threads ngày 2/2.

Theo các chuyên gia, kể cả khi đạt thành tựu lớn về tài chính, việc bị giám sát không ngừng nghỉ từ các chính trị gia, nhà quản lý, truyền thông lẫn người dùng khiến Meta không có cơ hội để ăn mừng. Zuckerberg chỉ đánh dấu sinh nhật tuổi 20 của mạng xã hội bằng một bài đăng trên Facebook và Threads với những hình ảnh ông làm việc cách đây 20 năm và hiện tại.

Một thập kỷ trước, Zuckerberg đăng bài vào sinh nhật lần thứ 10 của Facebook, nói rằng bản thân ông đã rất ngạc nhiên trước thành công của nền tảng khi so với đối thủ. "Chúng tôi quan tâm đến việc kết nối thế giới hơn bất kỳ ai khác", ông viết khi đó.

Thông thường, sinh nhật lần thứ 20 của một công ty là lễ kỷ niệm lớn. Walmart từng tổ chức bữa tiệc đồng thời ở khoảng 500 cửa hàng của mình khi nhà bán lẻ này đạt mốc này vào tháng 10/1982. Microsoft mở bảo tàng công ty nhân dịp kỷ niệm 20 năm vào năm 1995. Apple cũng ra phiên bản Macintosh vào năm 1997.

Nhưng Meta chưa có dấu hiệu sẽ làm điều gì đó tương tự. Khi được CNBC hỏi, công ty từ chối bình luận.

Đầu tuần trước, trang Le Figaro của Pháp đã nhắc đến cột mốc quan trọng của Facebook bằng một cuộc thăm dò trên website rằng: "Mạng xã hội có mang lại sự tiến bộ cho xã hội không?". Tính đến cuối tuần qua, 86% trả lời "Không".

Facebook có 5 nhà đồng sáng lập, nhưng Zuckerberg đã chịu trách nhiệm chính ngay từ đầu. Trong nhiều năm, website Facebook luôn gắn dòng chữ "do Mark Zuckerberg tạo ra".

Thực tế, sóng gió đã ập đến với Zuckerberg kể từ ngày đầu lập Facebook. Ông từng phải xuất hiện trước hội đồng quản trị của Đại học Harvard và đối mặt với những lời chỉ trích về mạng xã hội facemash.com năm 2003, trước khi đổi thành thefacebook.com, do trang này có tính năng xếp hạng bạn học theo mức độ hấp dẫn cơ thể".

"Đó như là điềm báo cho tương lai Facebook", NBC News nhận xét. "Sự sáng tạo của Zuckerberg đã biến ông trở thành cột thu lôi".

Năm 2004, hai người bạn cùng lớp của Zuckerberg là cặp sinh đôi Cameron và Tyler Winklevoss, đã cáo buộc ông sao chép ý tưởng và đưa lên Facebook. Dù phủ nhận, "cha đẻ" của Facebook vẫn phải bồi thường 65 triệu USD cho hai anh em.

Những năm sau, Facebook đối mặt với nhiều sóng gió liên quan đến việc kiểm duyệt nội dung. Bê bối lớn nhất là vụ rò rỉ dữ liệu Cambridge Analytica, khiến công ty phải chi hàng tỷ USD cho các vụ kiện lẫn giải quyết hậu quả. Zuckerberg cũng đã tám lần phải ra làm chứng trước Quốc hội Mỹ, theo số liệu từ kho lưu trữ trực tuyến C-PAN vì các vấn đề rò rỉ dữ liệu, tác động tới bầu cử và tác hại từ nền tảng đối với sức khỏe tâm thần của thanh thiếu niên.

Meta của Mark Zuckerberg cũng vấp phải những lời tố cáo từ các cựu nhân viên, như Frances Haugen hay Arturo Bejar. Một số hệ thống trường học ở Mỹ đang yêu cầu Facebook và các nền tảng tương tự "hoàn trả chi phí gián tiếp" do học sinh nghiện mạng xã hội.

"Với những gì đang xảy ra, Meta và Mark Zuckerberg chưa thể ăn mừng", NBC News bình luận.