TS. Cấn Văn Lực: Kinh tế Mỹ vẫn ngấm đòn lãi suất cao, lạm phát toàn cầu còn khá lâu mới giảm về 2%

Tại Diễn đàn Kịch bản Kinh tế Việt Nam thường niên do VnEconomy và Bộ Ngoại giao phối hợp tổ chức ngày 11/1, TS. Cấn Văn Lực, Thành viên Hội đồng Tư vấn Chính sách Tài chính Tiền tệ Quốc gia cho rằng kinh tế thế giới năm 2024 vẫn gặp rất nhiều khó khăn, tăng trưởng chậm hơn ít nhất là 0,2 đến 0,5 điểm % so với năm ngoái.  

"Năm 2023 kinh tế thế giới bất định, nhiều rủi ro. Theo ước tính của Ngân hàng Thế giới (WB) tăng trưởng khoảng 2,6%. Năm 2024, kinh tế thế giới được dự báo tiếp tục tăng trưởng chậm, khoảng 2,4%, chủ yếu do kinh tế Mỹ và Trung Quốc tăng trưởng chậm lại. Riêng khu vực EU được dự báo phục hồi tốt hơn so với năm ngoái", ông nói.   

Về lạm phát toàn cầu, đỉnh lạm phát cao đã qua lâu từ quý III/2022. Cuối năm 2023, lạm phát trở về mức 5%, dự báo tiếp tục giảm vào năm 2024 nhưng với tốc độ chậm hơn 2023 (khoảng 4%). Đến năm 2025, lạm phát được dự báo trở về mức 3%.

Ông Lực cho rằng lạm phát thế giới còn khá lâu nữa mới giảm về mục tiêu 2%, có thể đến năm 2025 -2026. Tuy nhiên thế giới dường như đang thay đổi quan điểm về lạm phát, không nhất thiết phải giảm về 2%, mà có thể chấp nhận mức cao hơn.

Kinh tế thế giới tiếp tục khó khăn, ưu điểm là lạm phát tiếp tục giảm, tuy nhiên ông cảnh báo các rủi ro chính gồm địa chính trị vô cùng phức tạp; rủi ro về tài chính tiền tệ, nợ công nợ tư thế giới đều cao và vấn đề an ninh năng lượng, an ninh lương thực.

"Lãi suất, lạm phát, giá cả đã và đang giảm nhưng vẫn ở mức cao. Ngoài ra, kinh tế Mỹ tiếp tục được dự báo tăng trưởng chậm lại do vẫn ngấm đòn lãi suất cao", ông nói thêm.  

Với Việt Nam, tăng trưởng kinh tế đạt 5,05% năm vừa qua, thấp so với kế hoạch, không phải cao nhất châu Á - Thái Bình Dương nhưng vẫn ở mức khá cao trong khu vực.

"Tăng trưởng GDP Việt Nam 2023 kém Ấn Độ (hơn 6%), Philippines (5,9%) nhưng tương đương Trung Quốc", ông Lực thông tin.

Năm nay các tổ chức đều cho rằng tăng trưởng kinh tế Việt Nam tốt lên như WB dự báo 5,5%. Ông Lực cùng nhóm chuyên gia của Viện Đào tạo và Nghiên cứu Ngân hàng BIDV dự báo cao hơn 0,5 điểm % so với dự báo của tổ chức quốc tế.

Về lạm phát, đây không phải vấn đề đáng lo trong năm nay. Theo ông, nếu muốn kìm lạm phát, cần tập trung kiểm soát hai mặt hàng lương thực thực phẩm và vật liệu xây dựng vốn chiếm tỷ trọng lớn trong rổ tính CPI. Ngoài ra cũng cần lưu ý đến nhóm hàng giao thông.

Theo vị chuyên gia, kinh tế Việt Nam năm 2023 có ba điểm tích cực là tăng trưởng mức khá trong khu vực, tín hiệu phục hồi rất rõ ràng từ cuối quý II/2023 cho đến nay ở các lĩnh vực. Ngoài ra, kinh tế vĩ mô ổn định, lạm phát tương đối thấp. Năm 2023 cũng là năm ngoại giao kinh tế rất thành công.

Tuy nhiên bên cạnh đó, nền kinh tế vẫn tồn tại một số khó khăn. Xuất khẩu giảm 4,4%, mức giảm chưa từng có trong ít nhất 11 năm vừa qua, cho thấy tác động bên ngoài với kinh tế Việt Nam rất lớn. Kéo theo đó là sản xuất công nghiệp gắn với xuất khẩu suy giảm, đến cuối năm mới phục hồi, cả năm chỉ tăng 1,5%, trong khi thông thường tăng 7-8%.

Một vấn đề nữa là khu vực tiêu dùng, mặc dù bán lẻ tăng 9,6% nhưng tiêu dùng cuối cùng tăng rất thấp (3,52%), chỉ bằng một nửa so với tốc độ tăng trưởng kinh tế thông thường hàng năm, cho thấy người dân đang tiêu dùng thông minh hơn và thận trọng hơn.

Đề xuất giải pháp cho năm 2024, ông cho rằng cần kích cầu đầu tư tư nhân và khu vực tiêu dùng.

"Đầu tư tư nhân chỉ tăng 2,7% trong năm 2023, là mức thấp chưa từng có trong 10 năm vừa qua và thấp hơn cả giai đoạn COVID (3%). Tăng trưởng đầu tư tư tư nhân phải đạt 6-7%, dưới 3% là mức rất thấp. Để kích cầu cần lấy lại niềm tin thông qua việc cải thiện mạnh môi trường đầu tư kinh doanh", ông nói.

Ngoài ra, khai thác các động lực tăng trưởng mới cũng sẽ tạo đà tăng trưởng cho năm 2024 như chuyển đổi số và ứng dụng khoa học công nghệ; cải thiện năng suất lao động và năng suất các yếu tố tổng hợp; đẩy mạnh cải cách thể chế kinh tế; tăng trưởng xanh và chủ động thích ứng biến đổi khí hậu.

Chuyên gia cũng đề cập đến đẩy mạnh liên kết vùng, thúc đẩy vai trò của các đầu tàu kinh tế - xã hội. Ông nêu vấn đề ba đầu tàu kinh tế tăng trưởng khiêm tốn năm 2023. Đà Nẵng tăng trưởng GRDP chỉ 2,58%, gần thấp nhất cả nước; TP HCM chỉ tăng rất thấp 5,81%, Hà Nội tăng trên 6% là mức chưa cao. 

"Năm 2023 do tăng trưởng GRDP thấp nên Hà Nội, TP HCM và Đà Nẵng đóng góp 32% GDP cả nước trong khi thông thường ba đầu tàu này đóng góp 36-37% GDP. Những địa phương này phải tăng trưởng gấp 1,3 -1,5 lần bình quân cả nước, nếu chưa đạt cho thấy vẫn còn nhiều vấn đề", ông nói thêm.