Trump và Fed bất đồng về tăng trưởng

Ảnh minh họa. Nguồn: New York Times.

Đối với tổng thống Trump và các chuyên gia tư vấn tài chính của ông, báo cáo việc làm trong tháng 2 là một điều đáng để chúc mừng, và cũng là bước đi đầu tiên để thực hiện lời hứa của ông là giúp nền kinh tế tăng trưởng nhanh hơn.

Và đối với Cục dự trữ liên bang Mỹ (Fed), báo cáo này giúp khẳng định việc tăng lãi suất trong thời gian tới để hạ nhiệt nền kinh tế của Mỹ.

Ông Trump và Bà Yellen, chủ tịch của Fed, đang ở trong trạng thái đối đầu với nhau. Trong khi, ông Trump vẫn luôn đề cập đến thúc đẩy nền kinh tế tăng trưởng nhanh hơn, Fed chỉ ra rằng sẽ tìm cách để kiềm chế bất cứ sự thái quá nào trong hoạt động kinh tế.

Vào thứ 4 này, Fed sẽ tiến hành bước đi đầu tiên. Ngân hàng trung ương được dự báo sẽ tăng lãi suất trong hai ngày cuối cùng của buổi họp thường niên.

Dù về lượng, mức tăng này không đáng kể. Lãi suất dự kiến vẫn duy trì dưới 1%, lãi suất cho vay với doanh nghiệp và cá nhân vẫn sẽ duy trì ở mức thấp. Dù vậy, động thái này của Fed vẫn sớm hơn đáng kể so với dự báo trước đó của thị trường, nguyên nhân là vì nền kinh tế xuất hiện hiện tượng nóng lên.

Cả quan chức của Fed và các chuyên gia kinh học nhanh chóng nhấn mạnh rằng ngân hàng trung ương không cố gây hấn với những chính sách của chính quyền mới. Và giải thích rằng việc nâng lãi suất của Fed là vì điều kiện của nền kinh tế đang được cải thiện. Và mùa đông đã không đóng băng nền kinh tế nước Mỹ năm nay. Theo đó, thị trường chứng khoáng duy trì đà tăng, việc làm và lương tăng lên, doanh nghiệp và người tiêu dùng đều rất khả quan.

Ông Jon Faust, cố vấn cũ của bà Yellen, cho biết “ý nghĩ rằng thay đổi lãi suất sẽ gửi gắm một lời nhắn chính sách nào đó thật là không bình thường, họ biết điều đó, và họ sẽ không làm như vậy”.

Điểm mấu chốt ở đây là Fed không muốn một sự tăng trưởng nhanh hơn. Các quan chức của Fed dự tính nền kinh tế đã tăng trưởng đến gần như mức ổn định tối đa. Họ cũng dự đoán trong tháng 12, nền kinh tế sẽ mở rộng 2,1%, nhiều hơn so với mức họ đánh giá là ổn định ở 1,8%. Fed sẽ công bố dự án vào thứ 4 này.

Tăng trưởng vượt qua mức ổn định sẽ dẫn đến lạm phát tăng lên. Và điều đó, có thể buộc Fed phải nâng lãi suất nhanh hơn, và kết quả có thể xảy ra là nền kinh tế rơi vào khủng hoảng.

Theo đó, bà Yellen cho biết Fed ổn với tình hình tăng trưởng nhanh hơn khi nó phản ánh sự cải thiện của những yếu tố cơ bản của nền kinh tế. Mặt khác, Fed sẽ cố gắng kiềm chế tăng trưởng nhanh hơn “nếu chúng tôi nghĩ rằng điều đó đe dọa đến lạm phát”, một cách diễn đạt cho điều sẽ xảy ra nếu Quốc hội cắt giảm thuế hoặc tăng chi tiêu.

Nhà Trắng và Fed đang có những cách nhìn rất khác nhau về nền kinh tế.

Ông Trump luôn nhắc lại răng chính sách ngân khố của ông là cần thiết để làm sống lại sự tăng trưởng và phục hồi sự giàu có của đất nước. Ông Gary Cohn, người đứng đầu Hội đồng kinh tế quốc gia Mỹ, trả lời CNBC hôm 10/3 rằng ông hy vọng việc làm sẽ tiếp tục tăng trong những tháng tới.

Ngược lại, các quan chức của Fed nhìn nhận việc tăng trưởng việc làm là không ổn định. Tỷ lệ thất nghiệp giảm xuống dưới 5% vào tháng 5/2016. Từ đó, việc làm vẫn luôn tăng lên mức trung bình 215.000 việc làm một tháng, tăng gấp đôi con số cần thiết so với tốc độ tăng trưởng của dân số. Việc tăng trưởng nhanh là tín hiệu tốt cho nền kinh tế, chỉ ra rằng những người từ bỏ công việc đang trở lại làm việc. Tuy nhiên, câu hỏi đặt ra là tình hình này sẽ được duy trì trong bao lâu.

Đã có những tín hiệu thắt chặt của thị trường lao động. Một báo cáo mới đây của ngân hàng dự trữ thành phố Dallas cho biết việc làm trong ngành xây dựng nhà ở của Texas đã gần ngang bằng trước khi khủng hoảng tài chính năm 2008 xảy ra, và những nhân công yêu cầu trình độ như người làm khung, thợ xây, thợ nề lại thiếu. Theo báo cáo của Fed Dallas, thu nhập trung bình một giờ, thay đổi theo lạm phát, của ngành xây dựng Texas tăng 20,3% từ năm 2011 đến 2016, so với mức 5,9% của khu vực việc làm tư nhân ở Texas. Hiệp hội xây dựng quốc gia cho biết 82% các nhà xây dựng quan tâm nhất đến chi phí và số lượng nhân công hiện có.

Việc Fed chậm tăng lãi suất sẽ làm tăng chi phí vay mượn cho kinh doanh và chi tiêu. Tỷ lệ trung bình cho vay thế chấp trong 30 năm là 4,21% vào cuối tuần trước, tăng 0,5% cho với cùng thời điểm năm ngoái. Lãi suất cho tín dụng và vay mua ô tô cũng tăng, dù chi phí cho vay duy trì ở mức dưới quy định.

Đối với lãi suất tiết kiệm, ngân hàng dự định sẽ tăng chậm hơn so với lãi suất cho vay. Nhưng vì Fed nâng lãi suất, lãi suất tiết kiệm cũng sẽ dần tăng lên.

Bà Yellen và những quan chức Fed khác đang rất cẩn thận để nhận định những vấn đề của nền kinh tế. Mức độ phân chia độ tuổi trong nguồn lao động là thấp, tăng trưởng sản xuất duy trì ở mức yếu, và thu nhập trung bình của hộ gia đình tăng nhẹ.

Tuy nhiên, theo cách quan sát của các quan chức Fed, những vấn đề này sẽ khổng ảnh hưởng tới việc tăng lãi suất của Fed. Trong bài phát biểu ở Chicago, bà Yellen đã nhận định “chính sách tiền tệ không thể tạo ra những bứt phá hay ảnh hưởng tới những nhân tố cá nhân có thể thúc đẩy tăng trưởng GDP trong thời gian dài. Và chính sách tiền tệ không thể cải thiện năng suất của nhân công Mỹ”.

Bà Yellen đã lưu ý rằng Nhà Trằng và Quốc hội có thể thực hiện các chính sách tài khóa để cải hiện những nhân tố cơ bản, dù việc đó sẽ cần nhiều thời gian.

Fed, cơ quan có nhiêm vụ trong việc tác động đến những nhà hoạch định chính sách không biết tận dụng thời gian, không tìm được lý do để thúc giục trong trường hợp này. Và trong giai đoạn này, Fed chỉ có thể chờ và xem các nhà hoạch định chính sách tài khóa sẽ làm gì.

Tổng thống Trump đã hứa rằng “cải cách các chính sách thuế lớn cho tầng lớp trung lưu”, và ông Steven Mnuchin đã nói vào tháng trước rằng ông muốn thấy chính sách thuế được thông qua trước Quốc hội vào tháng 8. Giới hạn thời gian thực hiện này rất tham vọng, vì chính sách chăm sóc sức khỏe cần phải thực hiện đầu tiên. Và dù có thực hiện được trong thời gian đặt ra, sẽ cần nhiều tháng nữa trước khi tiền đến được với doanh nghiệp và người tiêu dùng, cũng như khi tiền được sử dụng.

Cùng với đó, ông Trump vẫn chưa sử dụng cơ hội của mình để chỉ định người của ông vào ngân hàng trung ương. Hai vị trí trong ban điều hành 7 người của Fed đã bị bỏ trống trong suốt 3 năm vì thành viên đảng Cộng hòa đã từ chối những ứng viên được ông Obama đề cử.

Ông Mark Calabria, chuyên gia kinh tế học của phó tổng thống Mike Pence, nói rằng Nhà Trắng đã lên kế hoạch để lấp chỗ trống của Fed và những cơ quan luật pháp thực thi khác. Ông Trump cũng có cơ hội để thay thế bà Yellen khi nhiệm kỳ 4 năm của bà kết thúc vào tháng 2, dù bà vẫn đang nắm quyền.