Thủ tướng Liz Truss từ chức, ai có thể thay thế bà chèo lái nước Anh?

Thủ tướng Anh Liz Truss đã từ chức hôm 20/10, kết thúc nhiệm kỳ 44 ngày ngắn ngủi với nhiều hỗn loạn từ “gói ngân sách nhỏ”, bất ổn kinh tế và đấu đá chính trị.

Phát biểu bên ngoài Phố Downing, bà Truss cho biết mình đã chuyển đơn từ chức tới Vua Charles sau cuộc gặp với ông Graham Brady - lãnh đạo Uỷ ban 1922 của Đảng Bảo thủ vào đầu ngày 20/10.

“Với tình hình này, tôi không thể hoàn thành nhiệm vụ mà Đảng Bảo thủ đã giao cho”, bà Truss bày tỏ.

Sự ra đi của nữ thủ tướng diễn ra vài ngày sau khi nhiều lãnh đạo cấp cao trong chính phủ từ chức và ngày càng nhiều nghị sĩ Đảng Bảo thủ công khai kêu gọi bà từ chức.

Bà Truss cho biết bản thân sẽ tiếp tục giữ vị trí thủ tướng cho đến khi người kế nhiệm được lựa chọn. Một cuộc bỏ phiếu để tìm kiếm nhà lãnh đạo mới cho nước Anh dự kiến sẽ diễn ra trong tuần tới.

Dưới đây là một vài ứng cử viên nổi bật, theo tổng hợp của CNBC:

Rishi Sunak

Ông Rishi Sunak - cựu Bộ trưởng Bộ Tài chính và là đối thủ chính của bà Truss trong cuộc đua giành ghế lãnh đạo đất nước năm nay, hiện là người mà công chúng muốn chọn để thay thế nữ thủ tướng.

Mặc dù thua bà Truss trong vòng bỏ phiếu cuối cùng của các thành viên Đảng Bảo thủ, ông vẫn là sự lựa chọn hàng đầu giữa các nghị sĩ của đảng và được coi là có năng lực điều hành tài khoá tốt.

Trên thực tế, ông Sunak từng lên tiếng chỉ trích kế hoạch cắt giảm thuế của chính quyền bà Truss. Giờ đây, công chúng có lẽ đã hiểu tại sao ông không đồng tình với đề xuất đó, CNBC nhận xét.

Nhiều người cho rằng ông Sunak (42 tuổi) đã giúp dẫn dắt nền kinh tế Anh vượt qua khó khăn trong đại dịch COVID-19. Hiện, những người ủng hộ tin ông có đủ năng lực để lãnh đạo đất nước vượt qua cuộc khủng hoảng chi phí sinh hoạt ngày càng trầm trọng.

Tuy nhiên, một số người đã nghi ngờ rằng liệu ông Sunak có thể hàn gắn Đảng Bảo thủ đang bị chia rẽ sâu sắc hay không. Cựu Bộ trưởng Bộ Tài chính là người đóng vai trò quan trọng trong việc lật đổ cựu Thủ tướng Boris Johnson và có dính dáng đến tranh cãi về hồ sơ thuế của vợ ông.

Do đó, một số nghị sĩ không tham gia vào chính phủ (backbencher) đề xuất rằng phương án hợp lý hơn là để ông Sunak kết hợp với ứng cử viên Penny Mordaunt trên một phiếu bầu chung, nhờ đó cặp đôi có thể thu hút đủ sự ủng hộ của Đảng Bảo thủ mà không cần các cuộc bỏ phiếu dài dòng trong đảng.

Penny Mordaunt

Cựu Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Penny Mordaunt đã gây được tiếng vang trong cuộc đua vào Phố Downing đầu mùa hè năm nay, sau đó về đích ở vị trí thứ ba sau bà Truss và ông Sunak.

Là ứng viên được nhiều người ủng hộ, bà Mordaunt vốn xếp thứ hai sau ông Sunak trong cuộc bỏ phiếu của các nghị sĩ Đảng Bảo thủ. Tuy nhiên, đến vòng cuối cùng thì bà đành lùi về hạng ba. Kể từ đó, bà đã duy trì mối quan hệ với các nghị sĩ Đảng Bảo thủ trong vai trò hiện tại là lãnh đạo Hạ viện.

Người phụ nữ 49 tuổi này không bị ảnh hưởng nhiều bởi cuộc tranh cãi xung quanh sự ra đi của ông Johnson. Trong những tuần đầu hỗn loạn của bà Truss với cương vị thủ tướng, bà Mordaunt đã chứng tỏ được năng lực lãnh đạo của bản thân.

Đầu tuần này, thay mặt Thủ tướng Truss, bà Mordaunt đã trao đổi cùng Hạ viện về việc sa thải cựu Bộ trưởng Bộ Tài chính Kwasi Kwarteng. Tuy nhiên, về mặt kinh tế, bà Mordaunt dường như không đồng tình với các chính sách của bà Truss. Vị cựu bộ trưởng từng chỉ trích lập trường của nữ thủ tướng về trợ cấp phúc lợi.

Boris Johnson

Dù ông Johnson vừa bị buộc rời khỏi Phố Downing chỉ ba tháng trước, một số nghị sĩ Đảng Bảo thủ đã gợi ý rằng cựu Thủ tướng Anh có thể quay trở lại vị trí cũ.

Ông Nadine Dorries - cựu Bộ trưởng Bộ Văn hoá và là đồng minh thân cận của ông Johnson, đã đăng một đoạn tweet hôm 20/10. Vị này cho rằng ông Johnson là nghị sĩ duy nhất có được “sự uỷ nhiệm từ các đảng viên và công chúng Anh” sau khi giành chiến thắng trong cuộc tổng tuyển cử năm 2019.

Cựu Thủ tướng Boris Johnson từng nhận được tỷ lệ tín nhiệm cao, nhưng sau đó đã mất uy tín rõ rệt trong những tháng cuối cùng của nhiệm kỳ do bê bối chính trị xoay quanh việc không tuân thủ quy định chống COVID và mối liên hệ của ông với nghị sĩ Chris Pincher tai tiếng.

Gần đây, ông Johnson không hề bày tỏ ý định sẽ ra tranh cử vị trí thủ tướng lần nữa. Tuy nhiên, trong bài phát biểu chia tay của mình, ông đã ám chỉ đến khả năng trở lại văn phòng thủ tướng bằng các cụm từ như “hẹn gặp lại sau”.

Ben Wallace

Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Ben Wallace không gây tranh chấp trong nội bộ Đảng Bảo thủ và hiện đang được công chúng ghi nhận vì vai trò dẫn dắt của ông trong nỗ lực giúp đỡ Ukraine của nước Anh.

Được các nghị sĩ ủng hộ, ông Wallace là một ứng viên tiềm năng để thay thế cựu Thủ tướng Johnson. Song, ông đã tự rút lui khỏi cuộc đua vào mùa hè này sau các cân nhắc cùng “đồng nghiệp và gia đình”.

Không rõ liệu ông Wallace có tham gia tranh cử lần này hay không. Trong một cuộc phỏng vấn cùng The Times hồi đầu tuần, ông cho biết mình muốn tiếp tục đảm nhận công việc hiện tại.

Song, ông cũng báo hiệu rằng bản thân có thể sẽ nghỉ việc nếu chính phủ không cam kết với các mục tiêu chi tiêu quốc phòng của mình.

Jeremy Hunt

Tân Bộ trưởng Bộ Tài chính Jeremy Hunt là người thay thế cho ông Kwasi Kwarteng. Vị này được coi là nhân vật quyền lực nhất trong chính phủ sau khi ông tham gia sửa chữa kế hoạch kinh tế của bà Truss và xoa dịu hỗn loạn trên thị trường.

Người đàn ông 55 tuổi được coi là một sự lựa chọn ổn định. Trước đó, ông từng đảm nhiệm một số vị trí cấp cao trong chính phủ như Bộ trưởng Bộ Ngoại giao, Bộ trưởng Bộ Y tế và Bộ trưởng Bộ Văn hoá.

Tuy nhiên, trước đó ông Hunt từng không thành công trong nhiều cuộc chạy đua chính trị. Hôm 20/10, ông được cho là đã tự rút lui khỏi các cuộc tranh cử trong tương lai.

Liệu có xảy ra một cuộc tổng tuyển cử?

Đảng Bảo thủ có lẽ không muốn tổ chức một cuộc tổng tuyển cử trước hạn chót năm 2025. Các cuộc thăm dò ý kiến mới nhất cho thấy đảng này có thể sẽ phải chịu thất bại nặng nề nếu tổng tuyển cử diễn ra.

Tuy nhiên, nếu các nghị sĩ Đảng Bảo thủ không thể tìm tiếng nói chung trong cuộc bỏ phiếu bầu thủ tướng tương lai, người dân Anh có thể sẽ phải tham gia tổng tuyển cử.

Cùng ngày 20/10, lãnh đạo Đảng Lao động đối lập - Keir Starmer đã lần nữa kêu gọi ngay lập tức triển khai tổng tuyển cử. Ông nói chính phủ đã quá sa lầy trong “các cuộc tranh cãi chính trị”.

Theo cuộc thăm dò do Opinium công bố hồi cuối tuần trước, nếu tổng tuyển cử diễn ra ngay bây giờ, Đảng Lao động sẽ giành được 411 ghế trong Quốc hội, trong khi Đảng Bảo thủ chỉ đảm bảo 137 ghế. Đây sẽ là thất bại lớn chưa từng thấy của Đảng Bảo thủ kể từ năm 1997.