Thỏa thuận NAFTA mới lại rơi vào bế tắc vì thuế quan, bầu cử

Ba quốc gia đã đạt được thỏa thuận Mỹ - Mexico - Canada (USMCA) vào ngày 30/9/2018, kết thúc một năm đàm phán khó khăn sau khi Tổng thống Mỹ Donald Trump yêu cầu thỏa thuận trước đó, được biết đến là Hiệp định Thương mại Tự do Bắc Mỹ (NAFTA), phải được đàm phán lại hoặc hủy bỏ. 

Tuy nhiên, thỏa thuận vẫn chưa chấm dứt căng thẳng thương mại tại Bắc Mỹ. Nếu việc thông qua bị trì hoãn lâu hơn, nó có thể trở thành vấn đề đối với các nhà chính trị tham gia tranh cử.

Mỹ có cuộc bầu cử tổng thống tiếp theo vào năm 2020, và Canada tổ chức bầu cử liên bang vào tháng 10. 

Việc trì hoãn nghĩa là các doanh nghiệp vẫn chưa chắc chán về khung qui định điều hành đầu tư trong tương lai tại khu vực. 

"USMCA đang gặp rắc rối", theo Andres Rozental, cựu Thứ trưởng Ngoại giao Mexico tại Bắc Mỹ.

Mặc dù tin thỏa thuận cuối cùng sẽ được thông qua, ông Rozental cho hay sự phản đối từ đảng Dân chủ Mỹ và các liên đoàn về điều khoản lao động trong thỏa thuận, cũng như tranh cãi về thuế quan, đã khiến đường đi trong vài tháng tới trở nên không chắc chắn. 

Quốc hội Canada cũng phải thông qua hiệp định và các quan chức cho rằng thời gian quá cấp bách. Hiện tại, các nhà lập pháp chỉ còn vài tuần làm việc trước khi bắt đầu kì nghỉ mùa hè vào tháng 6, và các thành viên trong quốc hội mới ít có cơ hội để phê duyệt cho tới 2020.

Ông Trump, một thành viên của đảng Cộng hòa, đã bày tỏ bức xúc với Hạ viện vì không kí thông qua USMCA. Ông đe dọa sẽ rút khỏi thỏa thuận cũ, NAFTA, nếu quốc hội Mỹ không tăng tốc. 

Nếu ông Trump thực sự rút khỏi NAFTA, ba quốc gia sẽ quay trở lại với luật thương mại tồn tại trước khi hiệp định có liệu lực vào năm 1994.

Quốc kì của Mỹ, Canada và Mexico.

Thuế quan

Canada và Mexico đang tìm cách để được miễn trừ khỏi thuế quan Mỹ đánh lên kim loại nhập khẩu toàn cầu trong năm ngoái. 

Thuế quan kim loại đã không nằm trong USMCA và Mexico, Canada đang mất kiên nhẫn để giải quyết vấn đề này. Mexico liên tục đe dọa sẽ nhắm tới các sản phẩm mới của Mỹ vào cuối tháng 4 để đáp trả nếu vẫn bị áp thuế quan. 

Trong khi đó, hôm 4/4, ông Trump đe dọa đánh thuế lên ô tô xuất khẩu của Mexico, trừ khi Mexico làm nhiều hơn để ngăn chặn tình trạng buôn lậu thuốc phiện và nhập cư trái phép. 

Chính phủ Mexico đang trong những giai đoạn cuối cùng của việc hoàn thiện danh sách hàng nhập khẩu Mỹ mục tiêu mới, Thứ trưởng Kinh tế Mexico Luz Maria de la Mora cho hay. 

Bà Luz Maria de la Mora không trả lời liệu Mexico có từ chối phê duyệt USMCA nếu thuế quan thép không được gỡ bỏ hay không, bà chỉ cho biết: "Mọi lựa chọn đều được xem xét".

Tại Ottawa, Bộ trưởng Ngoại giao Canada Chrystia Freeland trong tuần trước cho biết chính phủ của bà tập trung vào danh sách trả đũa của mình, lưu ý rằng thuế quan của ông Trump tạo ra khoảng trống trị giá hơn 16 tỉ đô la Canada để đáp trả. 

Hôm 4/4, Thủ tướng Canada Justin Trudeau, người đang đối mặt với cuộc chiến tái bầu cử khó khăn, đã từ chối áp dụng hạn ngạch đối với thép, nhôm Canada để đổi lấy việc gỡ bỏ thuế quan từ Mỹ. 

Ông Trudeau đã bị chỉ trích trong các cuộc đàm phán USMCA vì mở cửa cho Mỹ tiếp cận ngành sữa Canada. 

Việc làm

Đảng Dân chủ Mỹ đã đe dọa chặn USMCA trừ khi Mexico thông qua luật cải thiện quyền của người lao động, một yêu cầu được chính phủ Canada đồng tình. 

Một dự thảo đã được trình lên quốc hội Mexico nhằm củng cố liên đoàn nên được thông qua trong tháng này, theo Reuters.

Ông Trump đổ lỗi cho NAFTA đã cướp đi hàng triệu việc làm tại Mỹ vì các công ty chuyển tới phía nam để thuê nhân công giá rẻ của Mexico. Ông Trump đang chạy đua trong cuộc tái tranh cử trong 2020, và chính sách "nước Mỹ đầu tiên" của ông có thể là nét đặc trưng nổi bật trong chiến dịch tranh cử. 

Buộc Mexico và Canada xem xét lại NAFTA là một trong những cam kết của ong Trump trong chiến thắng bất ngờ năm 2016.

Canada có thể hưởng lợi từ thỏa thuận NAFTA mới?

Mỹ sẽ sớm kết thúc NAFTA và thông qua thỏa thuận mới USMCA

NAFTA có tên gọi mới là Hiệp định Mỹ-Canada-Mexico