Thách thức của AI, ESG đến thành viên HĐQT ra sao?

Trí tuệ nhân tạo (AI) đang là trào lưu mới trên toàn cầu, đang tạo ra những cơ hội cũng như thách thức cho các doanh nghiệp; tuy nhiên việc ứng dụng vào các hoạt động sản xuất kinh doanh là vấn đề nan giải ở cấp chiến lược mà HĐQT phải tìm lời giải. 

Ông Nguyễn Hữu Hiệu, Tổng Giám đốc FiinGroup, cho biết theo khảo sát các doanh nghiệp niêm yết lớn trên sàn chứng khoán thì tuổi đời bình quân của các thành viên Hội đồng quản trị khoảng 45 tuổi.  

Trong khi AI là câu chuyện rất mới và đa số những người nói nhiều về AI có tuổi đời tương đối trẻ. Do đó vấn đề lớn cho thành viên HĐQT là phải nắm bắt được xu thế, hiểu AI là như thế nào và tác động ra sao đối với doanh nghiệp. 

CEO FiinGroup nhấn mạnh các thành viên HĐQT cũng cần phải cập nhật kiến thức và hiểu được tác động của AI đối với hoạt động của doanh nghiệp và thị trường, với đối thủ cạnh tranh hay với sản phẩm dịch vụ…  

"Điều này đòi hỏi kiến thức rất rộng lớn, thành viên HĐQT phải được học hỏi và bồi dưỡng, thậm chí thuê tư vấn", ông Hiệu nói. 

Không chỉ nắm bắt và thay dõi được, các thành viên cấp chiến lược còn phải cân bằng sự sáng tạo AI nên đi đến mức nào, bởi AI có những rủi ro nhất định. Câu hỏi đặt ra là làm sao để cân bằng giữa sáng tạo và rủi ro, cân bằng giữa chi phí đầu tư và lợi ích do AI mang lại, có ngân sách tương ứng để không thất thoát trong đầu tư hoặc đi sai định hướng.

Đại diện Fiin Group còn cho rằng đây không chỉ là vấn đề công nghệ mà còn là về chiến lược, làm thế nào để bộ máy nhân sự có kỹ năng ứng dụng AI bởi sẽ có những thay đổi rất lớn cách thức doanh nghiệp vận hành. 

Bà Trịnh Quỳnh Giao, Tổng giám đốc PVI Asset Management, đồng tình khi cho rằng thành viên HĐQT phải nhìn nhận được lợi ích từ AI để có thể đưa được chương trình hành động.  

Theo bà Giao, áp dựng cái mới thường rất khó, công ty nên lập bộ phận nhỏ nghiên cứu những lợi ích và rủi ro nếu có, xác định kế hoạch cụ thể để báo cáo ủy ban chiến lược, sau đó ủy ban sẽ quyết định về lộ trình triển khai lên ban điều hành.  

"Còn ngay lập tức triển khai hoặc dùng quá nhiều nguồn lực cho vấn đề này thì có thể không thuyết phục", đại diễn công ty quản lý tài sản chia sẻ. 

Câu chuyện về ESG (bộ tiêu chuẩn đo lường phát triển bền vững về Môi trường, Xã hội và Quản trị doanh nghiệp) cũng là một thách thức mới trên toàn cầu, nhất là khi Việt Nam cam kết mục tiêu Net Zero vào năm 2050. 

Ông Hoàng Đức Hùng, Chủ tịch Phân viện Kiểm toán Nội bộ Quốc tế tại Việt Nam (IIA Việt Nam) cho rằng thành viên trong ban quản trị cần phải xác định được tầm quan trọng và giá trị mang lại cho từng doanh nghiệp, tuân thủ ESG hay chỉ dẫn dắt câu chuyện, đáp ứng các tiêu chuẩn về vay vốn...

Vị này nhấn mạnh HĐQT cũng cần có những thảo luận về quyết định liệu có đầu tư hoặc làm tới đâu, cần có KPI để thực hiện và đo lường hiệu quả, phân công nhiệm vụ để ESG thực sự đi vào hệ thống. 

CEO Fiin Group nêu góc nhìn ở đơn vị xếp hạng tín dụng rằng ESG chỉ xuất hiện phần nhiều ở doanh nghiệp lớn, còn đối với các doanh nghiệp vừa và nhỏ (SME) vẫn là một câu chuyện tương đối xa vời. 

"Những người nói nhiều nhất về ESG lại là các đơn vị nước ngoài, tức là các doanh nghiệp FDI. Còn cộng đồng doanh nghiệp SME Việt Nam đến 90% chưa thể thực hiện ESG được, còn quá xa vời và chưa thiết thực", theo ông Hiệu.

Do vậy, các doanh nghiệp phải xem lại động cơ để áp dụng ESG bởi điều này chưa phải bắt buộc theo pháp luật; doanh nghiệp triển khai vấn đề này vì pháp lý hay tuân thủ, rủi ro hay động cơ tài chính, hay chỉ làm hình ảnh...

Trong khi đó, Bà Trịnh Quỳnh Giao cho rằng áp dụng ESG là câu chuyện thiết thực và nên được HĐQT quan tâm. Danh sách đầu tư của PVI, nhất là các đơn vị trong ngành năng lượng chịu sức ép rất lớn thay vì nghĩ rằng còn xa vời.

Hay với doanh nghiệp xuất khẩu, nếu không đáp ứng được các yêu cầu về ESG từ các nước như châu Âu, Mỹ, Nhật Bản thì khó xuất khẩu hàng hóa dịch vụ, chịu sự cạnh tranh và áp thuế cao hơn, nên đây là vấn đề sống còn.

Việc xem xét đầu tư cho ESG ở khối doanh nghiệp cũng đang căng thẳng. Theo cam kết Net zero vào 2050, các tập đoàn cũng đang xây dựng lộ trình đưa phát thải ròng về 0; các nhà máy nhiệt điện hay nhà máy dầu phải chịu sức ép rõ ràng.

Theo bà Giao, thách thức cho các thành viên HĐQT là nhìn thấy câu chuyện ESG đang đến gần nhưng gặp vấn đề về năng lực thực hiện, thiếu mảng kiến thức rất lớn, cần có đơn vị tư vẫn và sự hỗ trợ chính sách từ Chính phủ.