Rùng mình nhìn sông Mekong cạn nước
Người câu cá trên sông Mekong ở Nakhon Phanom, Thái Lan ngày 24-7-2019 - Ảnh: REUTERS
Tờ Bangkok Post thông tin, tại tỉnh Nakhon Phanom, giáp biên giới với Lào, mực nước sông Mekong chỉ cao khoảng 1,5m, được xem là mức thấp nhất trong gần 100 năm qua.
Lo ĐBSCL khô hạn, mất lũ
Nói thêm về hiện trạng trên, ông Khương Lê Bình, giám đốc Đài khí tượng thủy văn tỉnh Đồng Tháp, cho hay mực nước sông Tiền tại khu vực đầu nguồn Tân Châu - Hồng Ngự hiện đang thấp hơn cùng kỳ gần 2m. "Khả năng rất cao là năm nay ĐBSCL sẽ hạn hán, mất lũ" - ông Bình nhận định.
Nếu điều này là đúng thì với hầu hết nông dân miền Tây sẽ là họa vô đơn chí. Bởi từ đầu năm đến nay, cả hai vụ lúa đông xuân và hè thu đều rơi vào cảnh không được mùa mà còn mất giá.
Nhiều người đang trông có nước rồi chờ lũ về để bù đắp sinh kế đặng kiếm con cá, con tôm.
Nếu khô hạn đến sớm, lũ không về, cá tôm không có, nông dân sẽ phải quay lại làm tiếp lúa vụ 3 và câu chuyện thừa lúa, giá giảm, đất đai ngày càng cằn cỗi vì khai thác quá mức sẽ càng kéo dài cái vòng luẩn quẩn.
Nỗi nguy hại của người trồng lúa khi không có lũ sẽ không dừng lại ở đây. Nếu năm nay lũ không về, chờ đón nông dân ở vụ lúa đông xuân 2019-2020 sẽ là sâu rầy, dịch hại, chuột bọ…, chi phí sản xuất vì vậy sẽ tăng cao.
Chưa kể, lũ không về, tôm cá trên đồng không có, mà tôm cá ở dưới ao nuôi cũng chậm lớn, hao hụt cao do thiếu nguồn nước sạch thay thế.
Lũ không về, môi trường sống cũng sẽ thêm phần ô nhiễm, dịch bệnh trên người và gia súc sẽ tăng cao hơn.
Nhận định về việc mực nước sông Mekong xuống quá thấp, thạc sĩ Nguyễn Hữu Thiện, chuyên gia độc lập về sinh thái Mekong, cho biết nước ở lưu vực Mekong ít chắc chắn sẽ khiến nước ở ĐBSCL ít đi, kéo theo đó đỉnh lũ thấp vào khoảng giữa tháng 10 năm nay và xâm nhập mặn sẽ rất khốc liệt. Nước mặn sẽ đi sâu vào nội đồng khoảng tháng 3 năm sau.
Không phải ngẫu nhiên mà người dân miền Tây từ trước tới giờ hay nói "Có nước là có tiền!". Do đó, nếu năm nay mất lũ, đời sống người miền Tây chắc chắn sẽ gặp nhiều khó khăn.
Sống chung với… không lũ
Các chuyên gia cho biết có ba nguyên nhân chính gây ra tình trạng suy giảm nguồn nước sông Mekong. Một là hạn hán.
Hai là việc giảm lượng nước xả ra từ đập thủy điện trên đầu nguồn sông Mekong. Ba là đập Xayaburi ở Lào đang tích nước để chạy thử máy phát điện.
Như vậy, lũ không về ĐBSCL vừa là do thiên tai, vừa là có nhân họa. Thiên tai thì lúc này lúc khác, chứ nhân họa thì mỗi năm lại thấy nhiều thêm.
Nhiều chỉ dấu cho thấy hạn mặn cả nước sắp tới sẽ khốc liệt hơn cả năm 2016.
Vì vậy, cùng với việc triển khai các giải pháp trung, dài hạn thì trước mắt ĐBSCL cần phải làm ngay việc trữ nước và sử dụng nước tiết kiệm từ nay cho đến mùa mưa năm sau.
Tại các tỉnh cuối nguồn, chính quyền địa phương cần phát động người dân tăng cường tận dụng thêm ao hồ hoặc lu, khạp, bể ximăng để trữ nước mưa.
Hồi năm 2016, do thiếu nước ngọt, người dân các tỉnh này đã phải mua nước sinh hoạt từ nơi khác chở về với giá 50.000-60.000 đồng/m3.
Song song đó, phải tính đến việc cơ cấu lại sản xuất nông nghiệp, nhất là giảm diện tích trồng lúa để tiết kiệm nước.
Các nghiên cứu cho thấy để sản xuất 1kg lúa phải tiêu tốn hơn 3.500 lít nước, gấp đôi so với đậu nành, gấp 4 lần so với bắp.
Do 90% lượng gạo xuất khẩu của cả nước được cung cấp từ ĐBSCL và trong bối cảnh nguồn cung đang dư thừa, giá giảm sâu như hiện nay, ĐBSCL có thể nghiên cứu giảm từ 1-2 triệu tấn lúa trong vụ thu đông 2019 và đông xuân 2020.
Khuyến khích nông dân chuyển sang các loại cây trồng khác như đậu, bắp, mè… ít tiêu tốn nước hơn.
Thạc sĩ Nguyễn Thị Ngọc Ánh, phụ trách kỹ thuật Tiểu dự án chống chịu khí hậu tổng hợp và sinh kế bền vững ĐBSCL (ICRSL) tại Đồng Tháp, cho biết bà đang đề xuất với phía dự án hỗ trợ thêm chi phí bơm nước vô ruộng cho những nông dân tham gia thực hiện thí điểm các mô hình sinh kế kết hợp lúa-cá, lúa-tôm.
Đây là những mô hình vừa giúp nông dân tận dụng lợi thế mùa lũ, vừa giúp ĐBSCL có thể trữ lũ, lấy nước dùng dần trong mùa khô hạn.
Nếu các mô hình này sớm được nhân rộng sẽ góp phần giảm thiểu thiệt hại do hạn, mặn gây ra ngay từ đầu năm 2020.
Diễn đàn Đầu tư Việt Nam 2025 (Vietnam Investment Forum 2025) với chủ đề “Khai thông & Bứt phá” do trang TTĐT tổng hợp VietnamBiz, Việt Nam Mới tổ chức sẽ diễn ra vào ngày 8/11/2024 tại GEM CENTER, TP HCM.
Sự kiện quy tụ giới chuyên gia cao cấp trong lĩnh vực đầu tư, tài chính là các nhà làm chính sách, CEO, CFO, CIO các ngân hàng, công ty chứng khoán, quỹ đầu tư, công ty bất động sản, các hãng xếp hạng, công ty cung cấp dữ liệu và hàng trăm nhà đầu tư có kinh nghiệm lâu năm trên thị trường chứng khoán và bất động sản.
Diễn đàn hứa hẹn mang lại không gian để các chuyên gia bàn luận về các xu hướng đầu tư mới, các góc nhìn chiến lược, mở ra nhiều ý tưởng đầu tư phù hợp cho giai đoạn mới. Đồng thời tạo cơ hội gặp gỡ, kết nối giữa nhà đầu tư và các đối tác tiềm năng trên thị trường.
Thông tin chi tiết chương trình: https://event.vietnambiz.vn/