Quá trình nâng khống định giá dự án Mũi Đèn Đỏ

Theo bản kết luận điều tra vụ án xảy ra tại Tập đoàn Vạn Thịnh Phát và ngân hàng SCB, dự án Khu công viên Mũi Đèn Đỏ được dùng làm tài sản bảo đảm cho nhiều khoản vay và SCB đã nâng khống giá trị các khoản vay liên quan đến tài sản này.

Dự án Khu công viên Mũi Đèn Đỏ và Khu nhà ở đô thị quận 7, TP HCM có tổng quy mô gần 178 ha thuộc sở hữu của CTCP Tập đoàn Sài Gòn Peninsula - pháp nhân trong hệ sinh thái Vạn Thịnh Phát. Tập đoàn Sài Gòn Peninsula hoạt động trong lĩnh vực bất động sản với vốn điều lệ 18.000 tỷ đồng. Dự án này đến nay vẫn đang trong quá trình làm thủ tục đầu tư, chưa được phê duyệt dự án, chưa được giao đất.

Theo kết luận điều tra, bà Trương Mỹ Lan chỉ đạo Tổng Giám đốc và Phó Tổng Giám đốc Tập đoàn Sài Gòn Peninsula tạo lập hoặc sử dụng khách hàng vay vốn khống, thuê nhờ người đứng tên tài sản bảo đảm để phù hợp với yêu cầu rút vốn.

Đồng thời, bà Trương Mỹ Lan cùng các đồng phạm đã dùng tài sản bảo đảm chưa đủ điều kiện pháp lý, nâng khống giá trị lên nhiều lần sử dụng rút vốn vay của SCB, điển hình là dự án Mũi Đèn Đỏ.

Cụ thể, SCB đã giải ngân cho 100 khách hàng với 137 khoản vay được đảm bảo bằng dự án Mũi Đèn Đỏ. Đến 7/10/2022, dư nợ là 133.710 tỷ đồng (bao gồm nợ gốc 107.923 tỷ đồng và lãi 26.317 tỷ đồng), chiếm 22% tổng dư nợ gốc của nhóm bà Trương Mỹ Lan và Tập đoàn Vạn Thịnh Phát tại Ngân hàng SCB.

Giá trị sổ sách của các tài sản bảo đảm cho các khoản vay trên là 584.487 tỷ đồng, bao gồm phần vốn góp, cổ phần 433.473 tỷ đồng, quyền tài sản phát sinh từ dự án Mũi Đèn Đỏ 147.650 tỷ đồng, các bất động sản, quyền tài sản khác 3.363 tỷ đồng.

Còn theo định giá của Công ty Thẩm định giá Hoàng Quân, để thực hiện báo cáo rà soát cho mục đích đặc biệt khi tổ chức tín dụng nằm trong diện kiểm soát đặc biệt theo yêu cầu của Ngân hàng Nhà nước, các tài sản trên là 22.003 tỷ đồng.

Trong đó, tài sản bảo đảm là phần vốn góp, cổ phân không định giá được (vì cổ phần đã định giá trị vào quyền tài sản phát sinh từ dự án Mũi Đèn Đỏ là 18.317 tỷ đồng), quyền tài sản phát sinh từ dự án Mũi Đèn Đỏ là 18.317 tỷ đồng, các bất động sản khác là 3.686 tỷ đồng.

Còn SCB đánh giá về tài sản bảo đảm đủ căn cứ pháp lý để trích lập dự phòng rủi ro với giá trị là 17.597 tỷ đồng, gồm quyền tài sản phát sinh từ dự án Mũi Đèn Đỏ là 17.597 tỷ đồng, các bất động sản khác là 0 đồng.   

Như vậy, giá trị tài sản đảm bảo phân bổ để đảm bảo cho các khoản vay này theo định giá Công ty Thẩm định giá Hoàng Quân và đánh giá đủ điều kiện pháp lý của SCB hơn 17.320 tỷ đồng, gây thiệt hại cho SCB hơn 110.064 tỷ đồng. 

Theo lời khai của bị can Võ Văn Tường, nguyên Giám đốc Phòng Tái thẩm định SCB, bị can biết rõ những hồ sơ liên quan đến dự án Mũi Đèn Đỏ là các khoản vay liên quan đến bà Trương Mỹ Lan. Thực tế, Phòng Tái thẩm định không tiến hành thẩm định điều kiện vay vốn (năng lực của khách hàng vay vốn, nhu cầu vay vốn, phương án sử dụng vốn, khả năng trả nợ) vì đây là các hồ sơ vay tiền của Tập đoàn Vạn Thịnh Phát nhằm trả nợ, tái cơ cấu nợ xấu…

Bị can Mai Văn Sáu Nhở, nguyên Giám đốc Phòng Tái thẩm định SCB, khai đã làm việc tại SCB từ năm 2010 và được cho nghỉ việc vào năm 2020 do nhận thấy rủi ro và phản ứng lại khi Quyền Tổng Giám đốc Trương Khánh Hoàng và Phó Tổng Giám đốc Trần Thị Mỹ Dung chỉ đạo tổ chức triển khai chủ trương giải ngân liên quan đến tài sản bảo đảm là dự án Mũi Đèn Đỏ.

Vào thời điểm đó, dự án còn dư nợ hơn 30.000 tỷ đồng, được định giá nâng lên gần 150.000 tỷ đồng để SCB giải ngân ra hơn 100.000 tỷ đồng.

Bị can Trần Thị Kim Ngân, Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần Thẩm định giá Thiên Phú (Công ty Thiên Phú) thừa nhận trực tiếp tiếp nhận hồ sơ tài sản thẩm định giá theo yêu cầu của Ngân hàng SCB từ Trần Văn Nhị, Phó Giám đốc Công ty TNHH hãng kiểm toán ATC.

Khi gửi hồ sơ, ông Nhị gửi kèm file có sẵn yêu cầu về giá trị tài sản thẩm định giá cần đạt được và ngày phát hành chứng thư là lùi ngày so với thời điểm nhận hồ sơ thẩm định giá, một số hồ sơ tài sản thẩm định giá có gửi kèm chứng thư cũ.

Bà Ngân chỉ đạo Trần Tuấn Hải tiến hành thẩm định giá theo yêu cầu của Trần Văn Nhị, thực hiện kiểm tra, đồng ý với nội dung dự thảo chứng thư. Báo cáo thẩm định giá do Trần Tuấn Hải soạn thảo đã được nâng khống giá trị tài sản thẩm định giá gấp nhiều lần thực tế.

Cụ thể, đối với tài sản là Dự án Khu Công viên Mũi Đèn Đỏ thẩm định giá sai quy hoạch, tài sản thẩm định giá không đảm bảo pháp lý, không tiến hành khảo sát tài sản so sánh làm cơ sở đưa ra mức giá chỉ dẫn mà sử dụng kết quả báo cáo định giá của Công ty TNHH thẩm định giá SWN theo yêu cầu của Trần Văn Nhị.

Bị can Trần Tuấn Hải cũng thừa nhận việc việc tiến hành thẩm định giá thực hiện theo yêu cầu của Nhị là dựa vào thông số trong báo cáo định giá của Công ty TNHH thẩm định giá SWN Việt Nam, không tiến hành khảo sát thực tế tài sản so sánh để đưa ra mức giá chỉ dẫn.  

Từ tháng 8/2020 đến tháng 12/2020, bà Ngân đã ký đại diện pháp luật để Công ty Thiên Phú phát hành Chứng thư Thẩm định giá nâng khống giá trị tài sản và ghi lùi ngày phát hành chứng thư.

Kết luận điều tra cũng cho biết vào năm 2017, Cơ quan Thanh tra giám sát Ngân hàng Nhà nước đã tiến hành thanh tra SCB. Kết quả cho thấy có nhiều sai phạm, đặc biệt là sai phạm trong việc cấp tín dụng đối với các phương án, dự án theo kế hoạch tái cơ cấu, trong đó dự án Mũi Đèn Đỏ và SCB không chấp hành các văn bản của Ngân hàng Nhà nước về trích lập dự phòng rủi ro bổ sung, thoái lãi dự thu đối với các dự án này.

Theo Báo cáo Đoàn thanh tra ghi ngày 11/1/2018, phần kết quả thanh tra đối với ba dự án tái cơ cấu, trong đó có dự án Mũi Đèn Đỏ tại SCB chi nhánh Cống Quỳnh đã nêu rõ toàn bộ sai phạm của SCB trong hoạt động thẩm định, phê duyệt, giải ngân, kiểm tra, giám sát vốn vay và kiến nghị phải phân loại nợ xấu Nhóm 4, Nhóm 5 và trích lập dự phòng rủi ro.

Tuy nhiên, thành viên tổng hợp kết quả thanh tra phần đã bỏ ngoài toàn bộ số liệu đối với ba dự án tại phần kết luận phân loại nhóm nợ và trích lập dự phòng rủi ro. Dự thảo Kết luận thanh tra bỏ toàn bộ nội dung kiến nghị yêu cầu thu hồi ngay số tiền vay sử dụng sai mục đích dự án Mũi Đèn Đỏ với số tiền 10.364 tỷ đồng.