Những phiên chợ Xuân độc đáo trên mọi miền đất nước

Đi chợ ngày đầu Xuân là một phong tục đẹp của người Việt từ thời xa xưa truyền lại để cầu một năm mới nhiều tài lộc, may mắn, bình an. Vào những ngày đầu Xuân mới, một số địa phương có tục mở những phiên chợ độc đáo, có một không hai, chỉ họp một lần vào mỗi dịp Tết đến.

Trong những phiên chợ ấy, người bán không quan trọng việc bán ít-nhiều, đắt-rẻ, họ muốn bán nhanh lấy may cho việc làm ăn quanh năm; còn người mua tới chợ chỉ mong được cái lộc đầu năm, sự may mắn, suôn sẻ cho một năm mới.

Có lẽ vì thế mà những phiên chợ Xuân thực sự trở thành một điểm hẹn văn hóa của người dân và khách thập phương mỗi dịp Tết đến, Xuân về.

* Chợ Đình Cả (Hải Dương)

Hàng năm, vào sáng mồng 2 Tết Nguyên đán, tại xã Tân Hương, huyện Ninh Giang, tỉnh Hải Dương, diễn ra phiên chợ đặc biệt họp duy nhất một lần trong năm trước khu vực Đình Cả, thu hút hàng nghìn người trong và ngoài xã. Đây cũng là phiên chợ tồn tại hàng trăm năm ở vùng đất xứ Đông.

Chợ có từ năm Thái Hoà (1676-1679) gắn liền với sự tích Đình Cả và sự tồn tại của làng Bói. Đặc biệt, tại phiên chợ này, người bán không bao giờ nói thách, và người mua cũng không mặc cả với ước vọng mua về sự may mắn cho một năm mới thịnh vượng.

Không chỉ bán những mặt hàng quen thuộc phục vụ đời sống hàng ngày, chợ còn bán muối và trầu cau để những nam thanh nữ tú có cơ hội tìm được duyên lành trong năm mới.

Chính vì vậy, đây còn được coi là phiên chợ cầu duyên đầu năm mới.

Sau khi đi chợ, mọi người thường vào Đình Cả dâng hương tưởng nhớ các anh hùng đã có công đánh đuổi giặc ngoại xâm, dựng làng lập ấp và mang lại ấm no cho dân làng.

* Chợ Âm Dương (Bắc Ninh)

Chợ Âm Dương hay còn gọi là chợ Gà của làng Ó (nay là làng Xuân Ổ, phường Võ Cường, thành phố Bắc Ninh) chỉ mở vào đêm ngày mồng 4 rạng ngày mồng 5 Tết. Chợ chỉ mua bán đồ vật tế lễ và những con gà đen tuyền.

Tương truyền giống gà đen tuyền có thể nhập được vào cõi âm dò xét tình hình về tâu bẩm với đấng Thành Hoàng, để Ngài liệu bề phù hộ cho dân làng được nhân khang, vật thịnh. Nhà nào có gà đen đem bán ở chợ để hiến tế Thành Hoàng sẽ được hưởng phúc lớn.

Chợ thường bắt đầu họp khi trời nhập nhoạng tối. Tương truyền, theo quan niệm tín ngưỡng của người dân ngày xưa, chợ họp buổi tối để người trần thế và âm phủ có thể cùng đi chợ mua may bán rủi.

Vì vậy, người đi chợ không nói cười ồn ào, không thắp đèn vì sợ gà cất tiếng gáy làm người âm hoảng sợ. Đặc biệt, đầu chợ Âm dương luôn đặt chậu nước để thử tiền cõi âm hay tiền cõi dương.

Đến sáng khi chợ Gà vừa tan thì ngay trên khu vực chợ, nhiều quán trầu cau của các bà, các cụ xuất hiện để cho các "liền anh", "liền chị" mời nhau xơi trầu và hát quan họ. Nếu quán chật trội thì họ lại trải thêm chiếu lên nền sân chợ, hoặc ngồi trên cánh đồng xung quanh mà hát.

* Chợ Viềng (Nam Định)

Chợ Viềng là phiên chợ cầu may nổi tiếng ở Nam Định. Ở Nam Định có đến 4 phiên chợ Viềng nhưng nổi tiếng nhất là chợ Viềng ở xã Kim Thái, huyện Vụ Bản, họp từ đêm mùng 7 đến hết ngày mùng 8 tháng Giêng âm lịch.

Tại chợ Viềng nhiều loại mặt hàng được bày bán, từ cây cảnh, cây giống, đến thịt trâu, thịt bò hay các vật dụng sản xuất của nhà nông như cái cày, cái cuốc, thúng mủng, quang gánh...

Hàng năm, chợ Viềng Nam Định tập trung người mua kẻ bán không chỉ trong tỉnh mà từ khắp tứ xứ gần xa... Có những người háo hức đi hàng chục, hàng trăm cây số để đến với chợ Viềng, người mua có khi chỉ mang về được một món đồ lấy may, người bán có thể chỉ thêm được vài chục nghìn đồng vào túi, nhưng tất cả đều vui vẻ.

Tuy nhiên, năm nay do ảnh hưởng của dịch COVID-19, lễ hội Chợ Viềng Xuân 2022 đã phải tạm dừng tổ chức để thực hiện nghiêm các biện pháp phòng, chống dịch.

* Chợ Chuộng (Thanh Hoá)

Chợ Chuộng mỗi năm chỉ họp duy nhất một phiên vào mùng 6 Tết Nguyên đán và có lai lịch từ thời Lê Lợi tập hợp nghĩa quân chống lại ách đô hộ của nhà Minh. Trải qua nhiều đời, đến nay chợ Chuộng vẫn họp tại xã Ðông Hoàng, huyện Ðông Sơn, Thanh Hóa thu hút hàng nghìn người tứ xứ, gần xa.

Nét độc đáo của chợ Chuộng đó là ai đến chợ bị nhiều cà chua ném vào người thì năm mới người đó sẽ gặp nhiều may mắn, có nhiều lộc nhiều tài. Cho nên tại phiên chợ thường bán rất nhiều cà chua chín đỏ, vì đây là "vũ khí may mắn" dùng để ném nhau trong phiên chợ độc đáo này.

Vì vậy, cứ đến mùng 6 Tết, dù bận trăm công ngàn việc, người ta vẫn tấp nập kéo nhau về đây họp chợ, chẳng thế mà có câu "bỏ con bỏ cháu, không bỏ mùng 6 chợ Chuộng".

* Chợ đình Bích La (Quảng Trị)

Chợ đình Bích La ở xã Triệu Đông, huyện Triệu Phong, tỉnh Quảng Trị, thường họp một đêm duy nhất từ khuya mùng 2 đến rạng sáng mùng 3 Tết. Từ hàng trăm năm nay, chợ đình Bích La được coi như lễ hội truyền thống thu hút hàng ngàn lượt người dân và du khách đến đây cầu mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu, dân làng làm ăn phát đạt…

Ở chợ đình Bích La, sản phẩm được bày bán đều do chính người nông dân làm ra… Ngoài ra, có các ông đồ khăn áo chỉnh tề ngồi mài mực cho chữ. Người dân tới xin chữ đầu năm, ông đồ chỉ cho không bán, đáp lại tình cảm đó, du khách có thể tặng may mắn cho người viết thư pháp bằng những bao lì xì.

Phần quan trọng nhất của lễ hội chợ đình Bích La là nghi lễ tôn nghiêm gọi thần Kim Quy - vị thần mang may mắn đến cho một năm thuận lợi, mùa màng bội thu, con cái, gia đình hạnh phúc, thuận hòa.

* Chợ Gia Lạc (Huế)

Chợ Gia Lạc có lịch sử từ rất lâu đời, cứ 3 ngày Tết là chợ lại họp một lần, với ý nghĩa để mua lộc đầu năm, mua sự may mắn, suôn sẻ.

Chợ Gia Lạc thu hút đông đảo người dân về tham gia mua sắm, giao lưu. Đến với chợ Gia Lạc, du khách có thể tìm thấy được rất nhiều mặt hàng từ hoa quả, trầu cau đến các đồ thực phẩm, các món đặc sản nổi tiếng của Huế hay đồ chơi con trẻ. Lệ thường người đi phiên chợ Gia Lạc mùng 1 Tết sẽ mua một trái cau, một ngọn trầu với mong muốn bình an trong năm mới, sau đó mới mua đặc sản của chợ theo sở thích.

Đầu xuân, đi chợ tết Gia Lạc đã trở thành truyền thống lâu đời của người dân Huế, họ đi chợ cốt mong được cái lộc đầu năm, sự may mắn suôn sẻ, sắm những vật dụng cần thiết cho gia đình, tham gia các trò chơi dân gian để thử vận đầu năm...

* Chợ Gò (Bình Định)

Phiên chợ Gò chỉ họp duy nhất vào mùng 1 Tết và mang đậm nét văn hóa miền "đất võ" Bình Định, có nguồn gốc từ thời anh em nhà Tây Sơn dựng cờ khởi nghĩa.

Khác với những phiên chợ họp thường ngày, chợ Gò như một lễ hội vui xuân. Khi giao thừa đến, người dân các vùng phụ cận mang đến đây những sản vật địa phương của mình như: gánh rau, các loại trái cây, thực phẩm, nhưng nhiều nhất vẫn là cau trầu. Ngoài ra, muối cũng là mặt hàng đắt khách trong chợ Gò, bởi "đầu năm mua muối, cuối năm mua vôi".

Có một điều thú vị nữa ở chợ Gò, đó là nhiều cặp trai gái đã nên vợ nên chồng từ phiên chợ này. Các đôi trai gái ở tuổi đôi mươi, họ khoác tay nhau đi chợ cùng mua vài quả cau, lá trầu và chút vôi để cho duyên thắm tình nồng lứa đôi.

Ngoài ra người dân còn đến chợ Gò để "thưởng thức" các trò chơi vui xuân mang màu sắc dân gian quy tụ nhiều "tài tử văn nhân" khắp vùng về đây thi thố…

Có thể thấy, mỗi phiên chợ đều có nét độc đáo riêng, nhưng tất cả cùng mang ý nghĩa cầu cho một năm mới nhiều tài lộc, may mắn, bình an và thịnh vượng./.