Những điểm nhấn khoa học công nghệ quốc tế 2025

Làn sóng robot hình người

Ngày 29/1, trong Gala Tết Nguyên đán 2025 của Trung Quốc, trên sân khấu bất ngờ xuất hiện 16 robot hình người H1 của công ty Unitree. Với tên gọi Yangge Bot, tiết mục thể hiện điệu múa Yangko sống động thông qua chuyển động chính xác của robot, thu hút khán giả khắp thế giới. Dù robot hình người đã xuất hiện từ trước đó, đây được xem là cột mốc đầu tiên cho thấy loại robot này bắt đầu có ứng dụng vào đời sống.

Thực tế, 2025 là năm bùng nổ của làn sóng robot hình người bên cạnh AI kể từ sau màn múa này. Các hãng sản xuất Mỹ như Tesla, Boston Dynamics, FigureAI cho đến hàng loạt cái tên Trung Quốc như Unitree, Agibot, UBTech, XPeng... đều cho ra sản phẩm với các điểm nhấn riêng biệt cùng nâng cấp mạnh mẽ chỉ sau vài tháng.

Tốc độ phát triển còn thể hiện ở sự nâng cấp trong bước đi của robot hình người. Các video do CEO Tesla Elon Musk chia sẻ, Optimus hồi đầu năm chỉ có dáng đi vụng về, nhưng giữa năm đã có thể xuất hiện trước công chúng và cuối năm có khả năng di chuyển giống con người; hay robot G1 của Unitree liên tục phô diễn các kỹ năng theo thời gian, như múa võ, đi bộ, đấu đối kháng với con người. Một số model khác bắt đầu ứng dụng trong các nhà máy sản xuất, chẳng hạn Walker S của UBTech có trong nhà máy của BYD, NIO, Geely; hay Figure 02 của Figure AI trong nhà máy BMW Spartanburg (Mỹ) nhưng nghỉ hưu sau 11 tháng.

Năm nay còn chứng kiến các cuộc thi sôi động và đầu tiên dành cho robot hình người. Hội nghị Trí tuệ Nhân tạo Thế giới (WAIC) diễn ra tháng 7 quy tụ 800 công ty, 60 mẫu robot hình người phô diễn các kỹ năng mới. World Humanoid Robot Games tại Bắc Kinh - được ví như "thế vận hội" robot hình người đầu tiên trên thế giới, diễn ra tháng 8 quy tụ 280 đội từ 16 quốc gia, 500 robot tranh tài 26 môn như chạy, boxing, bóng đá. RoboCup Humanoid League tiếp tục với robot thi đấu bóng đá, trong khi IEEE-RAS Humanoids 2025 diễn ra tháng 9 tập trung nghiên cứu. Dù còn có những sai sót, các sự kiện bắt đầu chứng minh tiến bộ ở lĩnh vực này.

Trong năm 2025, Trung Quốc được đánh giá mạnh hơn về phần cứng nhờ giữ lợi thế quan trọng về mặt chi phí và hiệu quả chuỗi cung ứng, do đó việc sản xuất thuận lợi hơn. Thống kê đến hết tháng 11 của Ủy ban Cải cách và Phát triển Quốc gia Trung Quốc (NDRC), nước này có hơn 150 doanh nghiệp trong nước đang sản xuất robot hình người. Trong khi đó, phía các công ty Mỹ vẫn mạnh hơn về công nghệ AI - bộ não của robot. Tuy vậy, các doanh nghiệp robot hình người ở cả hai quốc gia đều đang chạy đua để khắc phục các điểm yếu của mình.

Loạt sự cố sập dịch vụ Internet kéo dài

Nửa đầu năm, không nhiều dịch vụ Internet gặp vấn đề đáng chú ý, ngoài sự cố Facebook vào tháng 2 khiến người dùng không thể truy cập phiên bản web, hay hàng loạt nhóm Facebook ngừng hoạt động trong thời gian ngắn. Tuy nhiên, đến nửa sau năm 2025, hàng loạt dịch vụ gặp vấn đề khiến hàng tỷ người dùng bị ảnh hưởng.

Ngày 13/6, Google Cloud Platform (GCP) gặp trục trặc kéo dài khiến loạt dịch vụ của OpenAI, Discord, Snapchat, Shopify chập chờn hoặc gián đoạn hoạt động. Theo CNBC, sự cố ngừng hoạt động của GCP kéo theo hiệu ứng domino với các dịch vụ khác, tạo nên mối lo lớn cho các doanh nghiệp khi phụ thuộc vào một dịch vụ. Nó cũng gây lo ngại cho Google khi công ty đang cố gắng theo kịp tốc độ phát triển cơ sở hạ tầng đám mây với các đối thủ lớn Amazon Web Services, Microsoft Azure. Google sau đó cũng lên tiếng xin lỗi người dùng.

Tuy nhiên, Cloudflare - công ty cung cấp hạ tầng Internet và dịch vụ tăng tốc, ổn định và bảo mật website, được đánh giá "người gác cổng Internet" - mới là cái tên được nhắc đến nhiều nhất năm. Từ tháng 6, trục trặc lớn tại nhà cung cấp lưu trữ đã ảnh hưởng đến Workers KV - thành phần quan trọng bên trong nhiều dịch vụ của Cloudflare. Đến tháng 7, Cloudflare ghi nhận một lỗi cấu hình nội bộ ảnh hưởng đến DNS Resolver công cộng khiến dịch vụ tê liệt. Vào tháng 11, Cloudflare gặp lỗi cấu hình nghiêm trọng, khiến người dùng không thể truy cập các nền tảng lớn như ChatGPT, Spotify, Canva hay X. Gần nhất là đầu tháng này, Cloudflare tiếp tục sập do lỗi trong logic xử lý dữ liệu, khiến một lượng lớn traffic HTTP toàn cầu bị tê liệt khoảng nửa tiếng.

Xen kẽ giữa các sự cố liên quan đến Cloudflare là các dịch vụ web Microsoft và Amazon gặp vấn đề trong tháng 10. Ngày 9/10 và 20/10, Amazon Web Services (AWS) liên tiếp gặp trục trặc làm tê liệt Internet diện rộng, với hàng chục dịch vụ trực tuyến như Alexa, Snapchat, Netflix, Disney+, Tinder, Roku, game Fortnite, League of Legends, công cụ AI Perplexity... không thể truy cập hoặc rất chậm. Đến ngày 29/10, Azure của Microsoft lại gặp sự cố, ảnh hưởng đến hàng loạt dịch vụ phổ biến của hãng như Microsoft 365, Xbox, trò chơi Minecraft và nhiều dịch vụ bên ngoài như của Starbucks, Costco, ngân hàng Capital One. Microsoft sau đó xác nhận một sự thay đổi cấu hình ngoài ý muốn đã dẫn đến sự cố kéo dài hơn 8 tiếng.

Theo The Verge, việc hàng loạt dịch vụ hàng đầu năm nay gặp sự cố đã làm nổi bật sự bất ổn và "mong manh" khi Internet được xây dựng chủ yếu dựa vào cơ sở hạ tầng do một số ít hãng công nghệ vận hành. Các nhà cung cấp dịch vụ đám mây lớn, thường gọi là "siêu quy mô", mang đến sự chuẩn hóa, độ tin cậy và thường xuyên cải tiến bảo mật. Tuy nhiên, mỗi khi sự cố xảy ra, họ trở thành điểm "tử thần" của hàng loạt dịch vụ với hàng trăm triệu người dùng.

Làn sóng AI Agent

Năm 2025 chứng kiến làn sóng AI Agent bùng nổ, khi các hệ thống trí tuệ nhân tạo không chỉ trả lời câu hỏi mà còn tự lập kế hoạch, phân công tác vụ và hành động liên tục thay con người. Dựa trên các mô hình ngôn ngữ lớn từ OpenAI, Microsoft hay hệ sinh thái tác nhân mã nguồn mở như Auto-GPT, AI Agent nhanh chóng được doanh nghiệp ứng dụng vào chăm sóc khách hàng, phân tích dữ liệu, viết mã, vận hành chuỗi cung ứng và thậm chí hỗ trợ ra quyết định quản trị.

Ưu điểm lớn nhất của AI Agent là tăng năng suất theo cấp số nhân, giảm chi phí nhân sự cho các công việc lặp lại, đồng thời mở ra mô hình "doanh nghiệp tinh gọn", nơi một nhóm nhỏ có thể vận hành khối lượng công việc lớn. Riêng trong lập trình, "kỹ sư phần mềm ảo" và công cụ Vibe Coding đang thay đổi cách viết code. Từ điển Collins cũng chọn "vibe coding" là từ tiêu biểu của năm.

Tuy nhiên, sự bùng nổ của AI Agent cũng gây ra nhiều hệ lụy về việc làm, khi được cho là có một phần tác động đến các đợt sa thải công nghệ. Trong 10 tháng của năm 2025, nhiều công ty công nghệ gọi tên AI khi tuyên bố điều chỉnh nhân sự, như Amazon cắt giảm 14.000 người nhằm tinh gọn bộ máy vì "trí tuệ nhân tạo hỗ trợ công ty đổi mới nhanh hơn", Microsoft thông báo sa thải 6.000 người với tỷ lệ lớn lập trình viên, hay Salesforce giảm 4.000 việc làm vào tháng 9 sau khi đẩy mạnh triển khai giải pháp AI. Báo cáo do công ty tư vấn việc làm Challenger, Gray & Christmas (Mỹ) hồi tháng 11 cho thấy AI được đề cập trong hơn 30.000 lượt sa thải.

Ngoài ra, một số báo cáo cũng cho thấy AI Agent phụ thuộc mạnh vào dữ liệu và chỉ dẫn ban đầu. Do đó, nếu mục tiêu sai hoặc dữ liệu lệch, hệ thống có thể tự động khuếch đại sai sót. Cùng với đó, rủi ro bảo mật, quyền riêng tư và kiểm soát trách nhiệm pháp lý trở nên phức tạp hơn khi tác nhân được trao quyền hành động.

Bước tiến của máy tính lượng tử

Máy tính lượng tử sử dụng định luật cơ học lượng tử để giải quyết những vấn đề quá phức tạp với máy tính truyền thống, vốn dựa vào bit với chỉ hai trạng thái 0 hoặc 1. Máy tính lượng tử dùng qubit, có thể tồn tại ở trạng thái 0, 1 hoặc cả hai cùng lúc. Chúng có thể xử lý khối lượng dữ liệu lớn hơn rất nhiều, hứa hẹn thúc đẩy đột phá trong các lĩnh vực như y học, khoa học, tài chính. Tuy nhiên, qubit đòi hỏi mức nhiệt dưới 0 độ C và cực nhạy với "nhiễu" môi trường nên dễ xảy ra lỗi tính toán.

Năm nay, máy tính lượng tử đạt nhiều bước tiến đáng chú ý. Tháng 2, các kỹ sư Nhật Bản khởi động siêu máy tính lượng tử lai đầu tiên trên thế giới, gồm máy tính lượng tử 20 qubit Reimei tích hợp với Fugaku, siêu máy tính nhanh thứ 6 trên thế giới. Cùng tháng, Microsoft công bố Majorana 1, chip lượng tử mới được khẳng định giúp máy tính lượng tử tiến ra đời thực trong vài năm thay vì nhiều thập kỷ, trong khi Amazon tung nguyên mẫu chip Ocelot với lời giới thiệu "là đại diện cho bước đột phá ở khả năng sửa lỗi và mở rộng".

Tháng 4, Đại học Công nghệ Delft cùng các nhà nghiên cứu quốc tế phát triển QNodeOS, hệ điều hành đầu tiên trên thế giới giúp kết nối các loại máy tính lượng tử khác nhau, mở đường cho Internet lượng tử.

Tháng 6, IBM thông báo đang phát triển máy tính lượng tử quy mô lớn đầu tiên trên thế giới có thể hoạt động không lỗi, dự kiến ra mắt năm 2029. Cùng tháng, máy tính lượng tử đầu tiên trên thế giới phóng lên không gian. Được phát triển bởi nhóm nghiên cứu quốc tế do Philip Walther tại Đại học Vienna dẫn đầu, máy tính này có thể thực hiện "điện toán biên" - xử lý tại chỗ dữ liệu vệ tinh, ví dụ thông tin cháy rừng, mà không cần gửi về Trái Đất, giúp giảm năng lượng tiêu thụ và thời gian phản hồi.

Jensen Huang, CEO Nvidia nhận xét "điện toán lượng tử đang tiến đến điểm ngoặt". Ông cho rằng điện toán lượng tử sẽ đủ mạnh trong những năm tới để giúp giải quyết một số vấn đề thú vị trên toàn cầu.

Tháng 10 đánh dấu cột mốc rực rỡ của công nghệ lượng tử khi ba nhà khoa học John Clarke, Michel H. Devoret và John M. Martinis được trao giải Nobel Vật lý 2025 bởi "phát hiện đường hầm cơ học lượng tử vĩ mô và lượng tử hóa năng lượng trong mạch điện". Nghiên cứu của họ mang đến cơ hội phát triển công nghệ lượng tử thế hệ tiếp theo, bao gồm mã hóa, cảm biến và máy tính.

Cuộc đua phát triển tên lửa tái sử dụng

Các công ty và cơ quan vũ trụ đang đẩy mạnh phát triển tên lửa tái sử dụng nhằm giảm chi phí, tăng tần suất phóng. SpaceX là công ty tiên phong khi lần đầu tiên đưa một tầng tên lửa quay về Trái Đất và hạ cánh thành công trong một vụ phóng quỹ đạo từ 10 năm trước.

Năm nay, SpaceX tiếp tục dẫn đầu cuộc đua tên lửa tái sử dụng khi đạt nhiều cột mốc ấn tượng. Ngày 16/11, SpaceX đạt cột mốc phóng tên lửa tái sử dụng lần thứ 500, chứng minh hiệu quả của loại phương tiện này. Ngày 8/12, Booster 1067 - tầng thứ nhất của tên lửa Falcon 9 - phóng lên không gian rồi trở về Trái Đất, lập kỷ lục tái sử dụng lần thứ 32. Ngoài Falcon 9, SpaceX còn tên lửa tái sử dụng hạng siêu nặng Starship, được phát triển để giúp con người định cư trên Sao Hỏa. Nguyên mẫu Starship đã thực hiện 5 chuyến bay thử trong năm nay, thất bại ở ba lần đầu nhưng thành công ở hai lần sau.

Một công ty Mỹ khác cũng đang gặt hái thành công. Ngày 13/11, tầng thứ nhất của tên lửa New Glenn lần đầu hạ cánh thẳng đứng xuống tàu Jacklyn trên Đại Tây Dương, đưa Blue Origin trở thành công ty thứ hai trong lịch sử thu hồi tên lửa trong một chuyến bay thực sự.

Một số công ty châu Á cũng phóng thử nghiệm tên lửa tái sử dụng trong năm nay. Tháng 6, nguyên mẫu tên lửa tái sử dụng của công ty Nhật Bản Honda cất cánh, đạt độ cao 271,4 m và hạ cánh suôn sẻ. Ngày 3/12, tên lửa hai tầng Zhuque-3 của công ty Trung Quốc LandSpace phóng lên quỹ đạo thành công. Việc tách tầng diễn ra thuận lợi, nhưng khi tầng thứ nhất trở về Trái Đất, nó bốc cháy và đâm xuống rìa bệ đáp.

Cuộc đua phát triển tên lửa tái sử dụng đang diễn ra sôi động trên toàn cầu. Chi phí thấp và khả năng phóng thường xuyên hơn sẽ cho phép triển khai nhiều hệ thống vệ tinh khổng lồ như Starlink trên quỹ đạo. Tuy nhiên, hệ quả của xu hướng này rất phức tạp. Dù tạo ra hạ tầng thông tin liên lạc mới hữu ích, quá nhiều vệ tinh sẽ gây khó khăn cho quan sát thiên văn, làm tăng rác vũ trụ và nguy cơ xảy ra va chạm trên không gian.

Những chuyến giải cứu phi hành gia

Năm 2025 đánh dấu những chuyến giải cứu phi hành gia trên quỹ đạo đầu tiên trong lịch sử du hành không gian, diễn ra với cả hai trạm vũ trụ đang hoạt động của nhân loại.

Tháng 3, hai phi hành gia NASA Butch Wilmore và Suni Williams rời Trạm Vũ trụ Quốc tế (ISS) để trở về Trái Đất bằng tàu Crew Dragon của SpaceX cùng hai đồng nghiệp khác. Wilmore và Williams đã lên trạm ISS từ tháng 6/2024 trong nhiệm vụ chở người đầu tiên của tàu Starliner do Boeing sản xuất. Tuy nhiên, Starliner rò rỉ heli và gặp sự cố với động cơ đẩy, khiến NASA quyết định cho con tàu bay về mà không chở người. Wilmore và Williams "mắc kẹt" 9 tháng trong khi ban đầu chỉ dự định ở lại trạm ISS khoảng 10 ngày.

Tháng trước, một sự cố khác xảy ra trên quỹ đạo, lần này ở trạm Thiên Cung của Trung Quốc. Phi hành đoàn Thần Châu 20, làm việc trên trạm từ ngày 24/4 và dự kiến trở về Trái Đất ngày 5/11, phải lùi lịch bay khi phát hiện vết nứt nhỏ ở cửa sổ của khoang tàu do va chạm với rác vũ trụ. Họ phải đợi thêm 9 ngày, sau đó "hồi hương" an toàn bằng phương tiện khác - tàu Thần Châu 21, cập bến trạm Thiên Cung ngày 31/10.

Điều này khiến phi hành đoàn Thần Châu 21 rơi vào tình cảnh bấp bênh vì không còn tàu nào để bay về nếu sự cố xảy ra trên trạm. May mắn là họ không phải đợi lâu. Ngày 25/11, Trung Quốc phóng thành công tàu Thần Châu 22 không người lái lên Thiên Cung, lần đầu tiên chứng minh năng lực phóng tàu khẩn cấp của Trung Quốc.

Dù các phi hành gia đều được giải cứu an toàn, nhiều chuyên gia hàng không vũ trụ nhận định, những sự cố như trên là lời cảnh tỉnh về nhu cầu thiết lập dịch vụ cứu hộ không gian quốc tế.