Nhờ bước nghiên cứu khả thi, tổng vốn đầu tư Cao tốc Bắc Nam phía Đông giảm hơn 13,5 nghìn tỷ

Ủy ban Kinh tế Quốc hội vừa có báo cáo nêu một số ý kiến về tình hình thực hiện Nghị quyết của Quốc hội về chủ trương đầu tư Dự án xây dựng một số đoạn đường bộ cao tốc Bắc - Nam phía Đông giai đoạn 2017 – 2020.

Khó hoàn thành dự án đúng hẹn

Theo Ủy ban Kinh tế, 8 dự án thành phần của Cao tốc Bắc - Nam đầu tư theo hình thức đối tác công tư (PPP) đã hoàn thành công tác lập Báo cáo nghiên cứu khả thi, phê duyệt Báo cáo đánh giá tác động môi trường, phê duyệt khung chính sách bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, đã thỏa thuận với các bộ, ngành và địa phương, hoàn thành thẩm định Báo cáo nghiên cứu khả thi.

Nhờ bước nghiên cứu khả thi, tổng vốn đầu tư Cao tốc Bắc Nam phía Đông giảm hơn 13,5 nghìn tỷ. Ảnh minh họa.

Đối với 3 dự án thành phần đầu tư công đã phê duyệt Báo cáo nghiên cứu khả thi 2 đoạn Cao Bồ - Mai Sơn và Cam Lộ - La Sơn. Đối với dự án cầu Mỹ Thuận 2 và đường dẫn hai đầu cầu dự kiến sẽ phê duyệt Báo cáo nghiên cứu khả thi trong tháng 10/2018.

Tuy nhiên, đến nay tiến độ thực hiện các dự án thành phần vẫn chỉ xác định là cơ bản hoàn thành năm 2021, đối với cầu Mỹ thuận 2 và đường dẫn hai đầu cầu dự kiến hoàn thành năm 2023.

Từ thực tế tiến độ thực hiện dự án trên, Ủy ban Kinh tế nhận định, khả năng hoàn thành Dự án cao tốc trên tuyến Bắc - Nam phía Đông theo Nghị quyết của Quốc hội là khá khó khăn. Ủy ban Kinh tế đề nghị Chính phủ chỉ đạo Bộ Giao thông vận tải, các bộ, ngành và Ủy ban nhân dân các tỉnh có liên quan khẩn trương đẩy nhanh tiến độ theo nhiệm vụ được giao.

Vì sao chiều dài toàn tuyến tăng thêm 3km?

Trước đó, báo chí thông tin, Bộ GTVT có báo cáo tới Quốc hội về tiến độ triển khai cao tốc Bắc – Nam phía Đông với nhiều dự kiến điều chỉnh so với trước đó. Theo đó, sau khi điều chỉnh, chiều dài toàn tuyến cao tốc Bắc - Nam tăng thêm 3 km, từ 654 lên 657 km.

Trong báo cáo của Ủy ban Kinh tế Quốc hội dù không nói cụ thể việc cao tốc Bắc - Nam sau điều chỉnh đã tăng thêm 3km, nhưng có giải thích nguyên nhân của việc này.

Theo đó, cơ quan này cho biết, phạm vi của Dự án theo báo cáo của Chính phủ do các dự án đã triển khai từ giai đoạn 2010-2012 nhưng chưa được đầu tư và cắm mốc giải phóng mặt bằng nên một số địa phương trong quá trình thực hiện đã cấp đất xây dựng công trình hoặc điều chỉnh quy hoạch của địa phương chồng lấn với quỹ đất dự kiến dành cho đường cao tốc… nên phải điều chỉnh cục bộ hướng tuyến, dẫn đến chiều dài toàn tuyến tăng lên.

Do vậy, Ủy ban Kinh tế đề nghị làm rõ việc phải điều chỉnh hướng tuyến và chiều dài toàn tuyến ảnh hưởng như thế nào đến Dự án và đánh giá bổ sung tác động đến tình hình kinh tế - xã hội khi hướng tuyến và chiều dài toàn tuyến có sự thay đổi.

Tổng vốn đầu tư Cao tốc Bắc Nam phía Đông giảm hơn 13,5 nghìn tỷ, cần cân nhắc kỹ việc tính lãi vay theo thị trường

Liên quan tới vấn đề vốn của dự án, Ủy ban Kinh tế dẫn lại báo cáo của Chính phủ cho biết, thực hiện bước Nghiên cứu khả thi nhờ chuẩn xác lại các thông số nên tổng mức đầu tư của dự án đã giảm được 13.524 tỷ đồng. Trong đó, vốn nhà nước tham gia đầu tư giảm được 3.896 tỷ đồng (tỷ lệ vốn tham gia đầu tư tăng so với bước Nghiên cứu tiền khả thi), vốn nhà đầu tư giảm được 9.538 tỷ đồng so với bước Nghiên cứu tiền khả thi.

Tuy nhiên, Ủy ban Kinh tế cho hay, theo quy định tại Thông tư số 75/2017/TT-BTC, mức lãi suất vốn vay “không vượt quá 1,5 lần mức bình quân đơn giản của lãi suất trúng thầu trái phiếu Chính phủ có kỳ hạn tương ứng với thời gian thực hiện của hợp đồng dự án PPP trong 10 phiên đấu thầu phát hành thành công” thì mức lãi suất vốn vay đạt khoảng 7,2%/năm được sử dụng làm cơ sở xây dựng hồ sơ mời thầu. Mặt khác, mức lãi suất vay dài hạn thực tế của thị trường hiện nay khoảng 10,5-11%, nên sẽ khó khăn trong việc tiếp cận nguồn vốn tín dụng. Trường hợp thực hiện theo lãi suất thị trường thì vốn nhà nước sẽ tăng lên (sử dụng toàn bộ vốn nhà nước khoảng 55.000 tỷ đồng đã được Quốc hội thông qua tại Nghị quyết số 52/2017/QH14) với thời gian hoàn vốn cho 8 dự án theo hình thức PPP khoảng 24 năm.

Do vậy, Ủy ban Kinh tế đề nghị cân nhắc kỹ lưỡng đối với việc lấy lãi suất theo thị trường khi vốn nhà nước tham gia đầu tư dự án đã rất lớn (chiếm khoảng 50% tổng mức đầu tư của dự án) và làm rõ việc tăng tỷ lệ vốn nhà nước ở bước Nghiên cứu tiền khả thi so với bước Nghiên cứu khả thi. Ngoài ra, các dự án đầu tư theo hình thức PPP với thời gian hoàn vốn dài sẽ ảnh hưởng đến hiệu quả của dự án khi theo tính toán các dự án PPP đạt hiệu quả tốt nhất trong khoảng thời gian hoàn vốn từ 10-15 năm.

Trước đó, tại hội thảo về Cao tốc Bắc - Nam do Bộ GTVT và Ngân hàng Thế giới tổ chức hồi gần cuối tháng 4/2018, ông Nguyễn Danh Huy, Vụ trưởng Vụ Đối tác công tư (Bộ GTVT) cho biết, bài toán lớn nhất trong việc xây dự án này là các quy định liên quan đến việc thực hiện dự án theo hình thức hợp tác công - tư (PPP) còn quy định chồng chéo, không phù hợp với thực tiễn, cơ chế chia sẻ rủi ro còn hạn chế.

Cụ thể, theo ông Huy, trong nước khan hiếm nguồn vốn tín dụng dài hạn, trong khi vốn vay nước ngoài vướng do cơ chế chia sẻ rủi ro chưa thỏa đáng. Đặc biệt là vướng mắc về vấn đề lãi vay huy động vốn khiến các nhà đầu tư e dè, chưa dám tham gia. Mức lãi suất vay vốn trong báo cáo tài chính của doanh nghiệp theo quy định hiện hành của Bộ Tài chính là khoảng 7,72%/năm, trong khi lãi suất cho vay dài hạn tại các ngân hàng thương mại đối với những dự án tương tự là khoảng 10,83%. Đối với các dự án PPP, việc phải bù lỗ lãi suất liên tục trong nhiều năm suốt vòng đời dự án sẽ là một gánh nặng lớn đối với nhà đầu tư.

Xem thêm Bộ trưởng GTVT: Đường bộ cao tốc Bắc Nam phía Đông đến 2021 phải cơ bản hoàn thành, không được phép lùi tiến độ Bộ trưởng GTVT: Đường bộ cao tốc Bắc Nam phía Đông đến 2021 phải cơ bản hoàn thành, không được phép lùi tiến độ Đầu tư 13.788 tỷ đồng xây 63 km cao tốc Ninh Bình - Thanh Hóa Đầu tư 13.788 tỷ đồng xây 63 km cao tốc Ninh Bình - Thanh Hóa Thu hút BOT đầu tư cao tốc Bắc - Nam bằng cách nào? Thu hút BOT đầu tư cao tốc Bắc - Nam bằng cách nào? Cần hơn 130.000 tỷ đồng xây dựng cao tốc Bắc Nam phía Đông Cần hơn 130.000 tỷ đồng xây dựng cao tốc Bắc Nam phía Đông