Nguy cơ chính phủ Mỹ đóng cửa lần thứ 4 trong nhiệm kỳ của ông Trump

Hôm 11/12, ông Trump đã ký dự luật ngân sách duy trì hoạt động của chính phủ thêm một tuần trong bối cảnh các nhà lập pháp gấp rút đi đến thỏa thuận cứu trợ COVID-19 và chi tiêu. Luật chi tiêu tạm thời sẽ giữ cho chính phủ hoạt động đến hết ngày 18/12. Các lãnh đạo Quốc hội hy vọng có thể thông qua được luật về ngân sách cho cả năm 2021 trước thời điểm này.

Các ủy ban phân bổ ngân sách Quốc hội Mỹ đã thống nhất với nhau rằng chính phủ Mỹ cần 1.400 tỷ USD để duy trì hoạt động cho đến 30/9/2021. Tuy nhiên, các nhà lập pháp bất đồng về cách phân chia số tiền này.

Tranh cãi xung quanh gói cứu trợ COVID-19 tiếp theo cũng là vấn đề ngăn cản dự luật ngân sách chính phủ được thông qua. Thượng nghị sĩ Bernie Sanders đe dọa sẽ phản đối tài trợ cho chính phủ nếu các bên không đạt được tiến triển trong các cuộc đàm phán về gói cứu trợ, CNBC cho biết. 

Dưới đây là những gì cần biết về việc đóng cửa chính phủ Mỹ.

Đóng cửa chính phủ là gì?

Nhiều cơ quan và chương trình của chính phủ liên bang phụ thuộc vào tiền tài trợ phân bổ hàng năm được Quốc hội Mỹ thông qua từ trước. Hàng năm, Quốc hội cần phê chuẩn và tổng thống Mỹ phải ký luật ngân sách cho năm tài khóa tiếp theo. 

Trong trường hợp chính phủ ngừng hoạt động, các cơ quan liên bang phải dừng mọi chức năng không cần thiết cho đến khi luật ngân sách mới được ký.

Những hoạt động nào bị ảnh hưởng khi chính phủ đóng cửa?

Các dịch vụ thiết yếu và chương trình chi tiêu bắt buộc vẫn tiếp tục hoạt động, phần lớn liên quan đến an ninh công cộng. Trong những lần trước, bảo vệ biên giới, chăm sóc y tế tại bệnh viện, kiểm soát không lưu, thực thi pháp luật và bảo trì lưới điện là những dịch vụ được xếp vào hàng thiết yếu. Một số chương trình chi tiêu như An ninh Xã hội và bảo hiểm sức khỏe Medicare cũng được duy trì.

Dù nhiều chương trình công được bảo vệ, người dân Mỹ vẫn cảm nhận tác động rất rõ rệt của việc đóng cửa chính phủ theo nhiều cách. Ví dụ, trong lần đóng cửa 2018-2019, việc đi lại bằng đường hàng không đã trở nên khó khăn do các nhân viên kiểm soát không lưu và Cục Quản lý An ninh Vận tải (TSA) phải làm việc không lương. Hành khách phải xếp hàng dài hơn do một số nhân viên TSA không làm việc và các trạm kiểm soát an ninh bị đóng cửa.

Chính phủ Mỹ có đang chuẩn bị viễn cảnh đóng cửa?

Cục quản lý Hành chính và Ngân sách Mỹ duy trì danh sách kế hoạch dự phòng mà các cơ quan liên bang sẽ tuân theo trong thời gian ngừng hoạt động. Phần lớn các kế hoạch đã được cập nhật trong hai năm qua, nhưng một số thì chưa được điều chỉnh từ cuối năm 2015, tổ chức phi đảng phái Ủy ban vì Ngân sách Liên bang có trách nhiệm cho biết.

Đợt chính phủ đóng cửa lâu nhất kéo dài bao lâu?

Tờ USA Today cho biết việc chính phủ đóng cửa không phải điều quá hiếm hoi trong thời gian gần đây. Kể từ khi ông Trump lên nắm quyền, chính phủ Mỹ đã đóng cửa ba lần. 

Lần lâu nhất kéo dài 35 ngày, bắt đầu từ tháng 12/2018 và kéo dài sang tháng 1/2019. Đây là đợt chính phủ ngừng hoạt động lâu nhất trong lịch sử hiện đại của Mỹ. Sự kiện này bắt nguồn từ xung đột giữa Quốc hội và Nhà Trắng về việc tài trợ cho bức tường biên giới phía nam nước Mỹ.

Đóng cửa có giúp chính phủ tiết kiệm tiền không?

Mặc dù các ước tính rất khác nhau, nhưng bằng chứng cho thấy việc chính phủ ngừng hoạt động có xu hướng gây tốn kém chứ không phải ngược lai. Thứ nhất, việc thực thi các kế hoạch dự phòng làm phát sinh chi phí. Ngoài ra, trong thời gian ngừng hoạt động thì chính phủ không thu được nhiều khoản phí.

Bên cạnh đó, mặc dù nhiều nhân viên liên bang bị buộc phải tạm nghỉ nhưng sau này lương của họ sẽ được hoàn lại.

Nền kinh tế bị ảnh hưởng thế nào?

Chính phủ đóng cửa gây tổn thất cho nền kinh tế. Văn phòng Ngân sách Quốc hội (CBO) ước tính đợt đóng cửa năm 2018-2019 khiến GDP Mỹ giảm 11 tỷ USD, bao gồm 3 tỷ USD sẽ không bao giờ thu hồi được.

Bên cạnh tác động này, Văn phòng Ngân sách Quốc hội lưu ý rằng việc chính phủ ngừng hoạt động lâu dài có ảnh hưởng tiêu cực đến đầu tư trong khu vực tư nhân do doanh nghiệp không thể xin giấy phép hay chứng nhận, cũng như không tiếp cận được các khoản vay liên bang.

Tổng thống và Quốc hội có được trả lương không?

Hiến pháp Mỹ cấm cắt giảm lương của tổng thống Mỹ khi đang tại vị, do vậy bất luận chính phủ đóng cửa lâu đến đâu chủ nhân Nhà Trắng vẫn được nhận lương. Lương của các thành viên Quốc hội cũng được thanh toán đầy đủ.

Nói cách khác, những người chịu trách nhiệm cho việc soạn thảo, đàm phán và thông qua luật ngân sách vẫn được trả 100% lương trong thời gian chính phủ đóng cửa.

Ngược lại, khoảng 12 triệu người dân Mỹ sẽ mất trợ cấp thất nghiệp kể từ tuần nghỉ lễ Giáng sinh và năm mới nếu chính phủ bị đóng cửa.