Ngành cà phê Tây Nguyên lao đao vì dịch COVID-19

Niên vụ vừa qua, gia đình anh Lê Phước Ngà, ở thôn 9, xã Tân Sơn, thành phố Pleiku, tỉnh Gia Lai thu được 2,5 tấn cà phê nhân từ 1ha rẫy. 

Tết âm lịch, anh đã bán 1,5 tấn để chi tiêu, trả nợ. 1 tấn còn lại, anh tính đợi giá cà phê tăng thêm, nhưng càng chờ, giá càng xuống. Không thể chờ được nữa, anh Lê Phước Ngà buộc phải bán số cà phê còn lại với giá 30.000đ/kg để có tiền tái đầu tư cho vườn cà phê.

“Với giá cả như hiện nay, người trồng cà phê thiệt hại nhiều lắm. Phân bón, vật tư cao, nhân công cũng cao, mọi chi phí đều tăng nhưng giá cà phê lại giảm. Tình trạng này khiến người nông dân rất khổ”, anh Lê Phước Ngà nói.

Cùng với nông dân, các doanh nghiệp kinh doanh, xuất khẩu cà phê ở Gia Lai cũng đang lao đao vì ảnh hưởng của dịch Covid-19. 

Ông Nguyễn Minh Đường, Giám đốc Công ty Xuất khẩu nông sản Tây Nguyên (huyện Ia Grai, tỉnh Gia Lai) cho biết, giá cà phê đang sụt giảm nghiêm trọng, hiện chỉ khoảng 30.000đ/kg, thấp hơn so với giá thành là 32.000 - 33.000đ/kg. Giá thấp khiến nông dân hạn chế bán ra, doanh nghiệp thiếu nguồn cung cho xuất khẩu.

Giá cà phê liên tục sụt giảm những năm qua và thời điểm này đang ở mức thấp kỷ lục trong vòng 10 năm trở lại đây. Điều này khiến nông dân có xu hướng chặt bỏ cà phê để thay thế bằng loại cây khác. 

Các doanh nghiệp khẩu nói riêng, ngành cà phê nói chung sẽ bị ảnh hưởng rất lớn trong thời gian tới. Do đó, theo ông Nguyễn Minh Đường, để ổn định vùng nguyên liệu, doanh nghiệp phải chú trọng hỗ trợ nông dân để cùng vượt qua khó khăn.

“Giá cà phê xuống quá thấp, thời điểm hiện nay người trồng cà phê  không có lãi. Giai đoạn này, chính sách của chúng tôi là cho các hộ sản xuất cà phê ứng trước tiền để đủ điều kiện chăm bón vườn cây và đảm bảo cuộc sống gia đình, cho ứng 70% giá trị hàng hóa của khách hàng. Khi nào giá phục hồi, đảm bảo có lãi thì  khách hàng bán”, ông Nguyễn Minh Đường cho hay.

Với doanh nghiệp xuất khẩu cà phê lớn nhất nhì cả nước, ông Lê Tiến Hùng, Tổng giám đốc Công ty Xuất nhập khẩu cà phê 2/9 Đắk Lắk (Semexco), cho biết, dịch Covid-19 diễn ra phức tạp ở châu Âu đã khiến cho thị trường xuất khẩu chính của công ty bị đình trệ. 

Trong quý 1 năm nay, doanh nghiệp đã ký các hợp đồng xuất khẩu với khối lượng 30.000 tấn, nhưng dịch diễn biến phức tạp khiến các đối tác ngừng nhập hàng. Trong khi giá cà phê giảm sâu, các hợp đồng mới tại Châu Âu không ký được, công ty tìm đến các thị trường khác nhưng tình hình cũng không khả quan hơn.

Theo ông Lê Tiến Hùng, Nhà nước cần sớm có chính sách giúp người trồng cà phê và doanh nghiệp vượt qua khó khăn: “Dịch bệnh kéo dài, mà Châu Âu là thị trường mua nhiều nhất nhưng họ đã dừng hoạt động hết, khiến giá cà phê sụt giảm. Không chỉ Đắk Lắk mà cả ngành cà phê vùng Tây Nguyên này đều bị thua lỗ. 

Chính phủ nếu hỗ trợ thì hỗ trợ cho nông dân vay một mức lãi ưu đãi tương đối để nông dân có vốn đầu tư. Đồng thời, phải quản lý tốt một số khâu đầu vào như phân bón, thuốc từ sâu,  vật tư phục vụ sản xuất, tránh đi vật tư giả, kém chất lượng làm thiệt hại đến năng suất của nông dân”.

Ông Nguyễn Hoài Dương, Giám đốc Sở NN&PTNT tỉnh Đăk Lăk cho biết, cà phê là một trong những loại nông sản của địa phương bị ảnh hưởng lớn nhất bởi dịch Covid-19 do phụ thuộc vào thị trường tiêu thụ nước ngoài như Châu Âu, Trung Quốc, Mỹ. Hiện, việc xuất khẩu của các doanh nghiệp Đắk Lắk gần như tê liệt.

Ông Nguyễn Hoài Dương cho rằng: “Dịch Covid-19 ảnh hưởng toàn diện đến kinh tế - xã hội nói chung, trong đó có tỉnh Đắk Lắk và đặc biệt là ngành cà phê. 

Chính phủ cần sớm hỗ trợ về lãi suất, tín dụng đối với các đơn vị đang triển khai những hợp đồng xuất khẩu gặp khó khăn, hoặc người sản xuất, chế biến đang gặp khó khăn. Đó là động lực để họ duy trì sản xuất ổn định”.

Niên vụ 2018-2019 vừa qua được đánh giá là cơn bĩ cực của ngành cà phê Tây Nguyên nói riêng, Việt Nam nói chung, do giá thấp, kim ngạch xuất khẩu giảm hơn 500 triệu USD. Nhiều chuyên gia, nhà xuất khẩu dự báo và hy vọng niên vụ này sẽ khởi sắc. 

Tuy nhiên, ngay từ đầu năm, tình hình đã vô cùng khó khăn khi giá cà phê tiếp tục giảm mạnh xuống mức thấp nhất trong 10 năm qua và được dự báo khủng hoảng giá sẽ còn kéo dài. Cả nông dân và doanh nghiệp sản xuất kinh doanh cà phê đang trông chờ những chính sách hỗ trợ thiết thực của Nhà nước để vượt qua giai đoạn khó khăn