Năm 2017, dự báo xuất khẩu gạo đạt trên 5 triệu tấn

Bốc xếp gạo xuất khẩu của Tổng công ty Lương thực miền Nam tại cảng Sài Gòn. Ảnh: Vũ Sinh/TTXVN

Thông tin này được đưa ra tại Hội nghị Tổng kết hoạt động năm 2016 và phương hướng năm 2017 của VFA, tổ chức ngày 23/1, tại TP Hồ Chí Minh.

Theo ông Huỳnh Minh Huệ, Tổng Thư ký VFA, sản lượng gạo toàn cầu niên vụ 2016 - 2017 được giới phân tích dự báo sẽ đạt mức kỷ lục khoảng 480 triệu tấn gạo xay xát, cao hơn niên vụ trước khoảng 1,6%. Kéo theo đó là tồn kho gạo toàn cầu được dự báo lên ở mức cao nhất từ năm 2001 đến nay. Đáng chú ý, tồn kho ở các nước xuất khẩu chính lại giảm đáng kể, trong khi tăng ở các nước nhập khẩu và xuất khẩu nhỏ. Điều này sẽ dẫn đến tình trạng giảm nhập khẩu và hạn chế các hợp đồng thương mại gạo.

Trong khi đó, những năm trước đây, các nước trong khu vực ASEAN như Philippines, Malaysia, Indonesia… nhập khẩu gạo Việt Nam lên đến 2-3 triệu tấn gạo theo các hợp đồng tập trung, nhưng đến năm 2016, lượng gạo xuất khẩu sang cả ba thị trường này chỉ còn khoảng 10%. Nguyên nhân chủ yếu là do Chính phủ các nước này có những chính sách quyết đoán về an ninh lương thực và đã đạt được những kết quả nhất định ban đầu; từng bước tự cân đối lương thực trong nước, giảm phụ thuộc vào gạo nhập khẩu. Đồng thời, xu hướng tự do hóa trong thương mại gạo ngày càng phổ biến ở các nước này khiến các hợp đồng tập trung tiếp tục suy giảm. Đó là chưa kể đến sự cạnh tranh gay gắt với các nước xuất khẩu trong khu vực ở các thị trường chính.

Với bối cảnh trên, ông Huỳnh Thế Năng, Chủ tịch VFA kiêm Tổng Giám đốc Tổng Công ty Lương thực miền Nam cho rằng, xuất khẩu gạo của Việt Nam trong năm 2017 tiếp tục gặp nhiều khó khăn. Ngay cả thị trường Trung Quốc – thị trường nhập khẩu gạo lớn nhất của Việt Nam cũng khó đạt được sản lượng xuất khẩu như mong muốn. Bởi hiện tại, chỉ có 22 doanh nghiệp được phép xuất khẩu qua thị trường này và kèm theo nhiều yêu cầu khắt khe về vấn đề an toàn thực phẩm, truy xuất nguồn gốc.

Mặt khác, theo thông tin từ VFA, hiện sản lượng tồn kho của các doanh nghiệp từ năm 2016 chuyển sang là 443.000 tấn, chưa kể vụ Đông Xuân sắp sửa vào đợt thu hoạch. Với nhu cầu yếu, sản lượng lại dồi dào, nhiều khả năng giá lúa gạo sẽ sụt giảm và tiêu thụ gặp nhiều khó khăn. Sản lượng gạo xuất khẩu trong năm 2017 dự kiến chỉ đạt hơn 5 triệu tấn, chưa bao gồm lượng gạo xuất khẩu qua biên giới.

Trước tình hình đó, VFA đề nghị Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đánh giá tình hình thực tế và kiến nghị Chính phủ quyết định mua tạm trữ lúa gạo vụ Đông Xuân 2016 - 2017, để ổn định giá thị trường theo định hướng, bảo đảm mức lãi tối thiểu cho nông dân. Bên cạnh đó, để tháo gỡ những khó khăn cho ngành lúa gạo, đại diện VFA kiến nghị Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn xúc tiến nhanh kế hoạch thực hiện lộ trình tháo gỡ các điểm nghẽn khi xuất khẩu gạo sang các thị trường chất lượng cao, giá cao. Đồng thời, có định hướng phát triển sản xuất dựa trên cơ sở nâng cao chất lượng và hiệu quả…

Trong năm 2016, xuất khẩu gạo đạt gần 4,9 triệu tấn với giá trị 2,1 tỷ USD, giảm mạnh lên đến 25,5% về số lượng và 20,5% về giá trị so với năm 2015. Điểm sáng duy nhất của xuất khẩu gạo trong năm 2016 là giá lúa gạo nội địa hầu hết đều tăng so với năm trước đó, đảm bảo thu nhập ổn định cho người dân. Đây cũng là năm duy nhất trong nhiều năm gần đây không phải thực hiện chính sách thu mua tạm trữ để bình ổn thị trường trong nước.