Loạt công ty xi măng thuộc Vicem bị Kiểm toán Nhà nước nêu tên vì khai thác vượt giấy phép

Trong báo cáo kết quả kiểm toán chuyên đề quản lý nhà nước về tài nguyên khoáng sản giai đoạn 2017 - 2021, Kiểm toán Nhà nước đã có văn bản kết luận về các hành vi vi phạm của công ty thành viên thuộc Tổng công ty Xi măng Việt Nam (Vicem).

Kiểm toán Nhà nước cho biết 5 công ty công ty con thuộc Vicem đã khai thác vượt công suất được cấp phép khai thác, với mức vượt hàng chục nghìn, thậm chí hàng trăm nghìn tấn đá vôi mỗi năm để sản xuất xi măng, clinker, đó là Vicem Bỉm Sơn, Vicem Hoàng Mai, Vicem Hải Phòng, Vicem Tam Điệp và Vicem Bút Sơn.

Cụ thể, tại mỏ đá sét Cổ Đam, Vicem Bỉm Sơn năm 2019 đã khai thác vượt hơn 94% công suất được phép khai thác. Tại mỏ đá vôi Yên Duyên, năm 2021 công ty đã khai thác vượt gần 14%.

Tại mỏ đá vôi Hoàng Mai B (tỉnh Nghệ An) do Vicem Hoàng Mai khai thác để sản xuất xi măng và clinker, Kiểm toán Nhà nước phát hiện trong năm 2019, Vicem Hoàng Mai khai thác vượt công suất 12%, năm 2020 khai thác vượt gần 5% và năm 2021 khai thác vượt 8,5%, tương ứng vượt hơn 153.700 tấn.

Tương tự, ở mỏ đá Tràng Kênh (TP Hải Phòng), Vicem Hải Phòng đã khai thác vượt công suất cấp phép 84.572 tấn đá vôi để sản xuất xi măng, clinker trong năm 2021, vượt 6%.

Trong năm 2021, Vicem Tam Điệp cũng khai thác quá công suất mỏ đá vôi Hang Nước (tỉnh Ninh Bình) cho phép là 6,2%. Còn tại mỏ sét Ba Sao (tỉnh Hà Nam), trong quá trình khai thác sét phục vụ sản xuất xi măng, clinker, Vicem Bút Sơn đã hai năm liên tiếp khai thác vượt công suất mỏ lần lượt là 83% năm 20219 và vượt 17% tại năm 2020.

Ngoài ra, qua kiểm toán, Kiểm toán Nhà nước phát hiện một số đơn vị thực hiện xây dựng cơ bản mỏ chậm so với giấy phép, như Vicem Hải Phòng, Vicem Hà Tiên 1, Vicem Hoàng Thạch do thời gian đền bù giải phóng mặt bằng bị kéo dài dẫn đến chậm ký kết hợp đồng thuê đất.

Song song đó, báo cáo còn nêu ra việc các công ty con, công ty thành viên thuộc Vicem có vi phạm khác trong quá trình khai thác. Cụ thể, nhiều đơn vị chưa lắp đặt trạm cân tại vị trí đưa khoáng sản nguyên khai ra khỏi khu vực khai thác. Điều này vi phạm Nghị định 158 năm 2016 của Chính phủ về hướng dẫn thi hành một số điều của Luật khoáng sản. 

Sau kiểm toán tại Tổng công ty Xi măng Việt Nam, Kiểm toán Nhà nước đã kiến nghị Hội đồng thành viên chỉ đạo người đại diện phần vốn nhà nước của tổng công ty tại các đơn vị tổ chức đánh giá nguyên nhân, kiểm điểm, xác định trách nhiệm của tập thể, cá nhân liên quan đến những tồn tại được nêu trong báo cáo kiểm toán.

Trong đó, chú trọng xử lý việc khai khoáng sản vượt mức công suất cho phép (Vicem Hải Phòng, Vicem Bỉm Sơn, Vicem Hoàng Mai, Vicem Tam Điệp, Vicem Bút Sơn), việc Vicem Hoàng Mai tổ chức thăm dò khi chưa được Bộ Tài nguyên và môi trường cấp phép, việc Vicem Bỉm Sơn sử dụng đất nhưng chưa ký hợp đồng thuê đất với Nhà nước.