Lo thiếu, 'nát' quỹ đất đô thị dành xây NƠXH, Bộ Xây dựng yêu cầu báo cáo

Trong khi đó, quỹ đất đô thị dành cho xây NƠXH theo quy định phải dành 20% quỹ đất trên tổng quỹ đất dành cho các dự án phát triển nhà ở thương mại và đô thị trên 10ha làm NƠXH đang bị biến tướng, thậm chí "phá nát" với đủ kiểu.

Bộ Xây dựng vừa có công văn gửi UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương về việc báo cáo tình hình sử dụng quỹ đất đô thị dành để phát triển nhà ở xã hội (NƠXH).

Được biết, ngày 1/4/2019, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Chỉ thị số 09/CT-TTg về các giải pháp tập trung tháo gỡ cho sản xuất kinh doanh, bảo đảm mục tiêu tăng trưởng 6 tháng và cả năm 2019 và Chỉ thị số 11/CT-TTg ngày 23/4/2019 về một số giải pháp thúc đẩy thị trường bất động sản phát triển ổn định, lành mạnh.

Theo đó Bộ Xây dựng được giao kiểm soát chặt chẽ việc quy hoạch và khai thác, sử dụng hiệu quả quỹ đất đô thị dành để phát triển nhà ở xã hội, báo cáo Thủ tướng Chính phủ trong quý III/2019. Vì vậy, để chuẩn bị báo cáo Thủ tướng Chính phủ, Bộ Xây dựng đề nghị UBND các tỉnh, thành báo cáo việc dành quỹ đất cho phát triển NƠXHtrên địa bàn.

Bộ Xây dựng yêu cầu báo cáo quỹ đất đô thị dành cho xây nhà ở xã hội. Trên thực tế, hiện quỹ đất 20% xây nhà ở xã hội tại một số đô thị lớn "bốc hơi" một cách khó hiểu. Doanh nghiệp chỉ chăm chăm xây nhà ở thương mại để bán mà "bỏ quyên" xây nhà ở xã hội, thậm chí tìm mọi cách để chuyển đổi quỹ đất này.

Theo số liệu từ Bộ Xây dựng, nhu cầu về NƠXH trên cả nước trong giai đoạn từ năm 2011 - 2020 cần khoảng 440.000 căn hộ. Trong đó, TPHCM cần khoảng 134.000 căn, Hà Nội cần khoảng 110.000 căn, Bình Dương cần 41.250 căn, Đồng Nai 36.700 căn, Đà Nẵng 11.500 căn...

Riêng Hà Nội xây dựng mục tiêu phát triển nhà ở cho các đối tượng thu nhập thấp đến năm 2020 cần hơn 4.676.000 m2 sàn; nhà ở cho công nhân khoảng hơn 567,5 m2 sàn. TPHCM đang triển khai kế hoạch xây dựng 39 dự án nhà ở xã hội với tổng số 44.701 căn hộ. Đến năm 2020, thành phố có thể xây dựng hoàn thành 20.000 căn.

Lo "nát" quỹ đất 20% tại các đô thị dành xây NƠXH

Đối với vấn đề quỹ đất cho NƠXH tại các địa phương, Nguyên thứ trưởng Bộ Xây dựng, chủ tịch Hiệp hội Bất động sản Việt Nam Nguyễn Trần Nam cho biết, luật pháp quy định phải dành 20% quỹ đất trên tổng quỹ đất dành cho các dự án phát triển nhà ở thương mại và đô thị trên 10 ha làm NƠXH nếu thực hiện đúng sẽ không thiếu đất để làm NƠXH.

Tuy nhiên, một số địa phương lớn đang làm không đúng quy định của luật, Nghị định của Chính phủ theo 3 cách: Một là không phê duyệt quy hoạch dành 20% diện tích để xây NƠXH tại các dự án; 

Hai là có phê duyệt nhưng phê duyệt ở các góc khuất, khó đền bù giải phóng mặt bằng, bãi tha ma… tại đó các doanh nghiệp làm nhà ở thương mại trước, còn phần làm NƠXH thì lờ đi không làm; 

Ba là có quy hoạch, có giải phóng, có đất nhưng thành phố có biểu hiện “ngâm đất”, dấu, không phân cho chủ đầu tư nào rồi để lâu cho quên đi, sau đó thành phố chuyển đổi và cấp cho chủ đầu tư khác làm nhà ở thương mại…”.

Trên thực tế, mới đây Thanh tra Chính phủ đã có kết luận trong đó chỉ ra nhiều sai phạm, thất thoát trong việc quản lý, sử dụng sai mục đích quỹ đất 20% tại nhiều khu đô thị, dự án nhà ở trên địa bàn Hà Nội. 

"Những vi phạm đã dẫn đến chủ đầu tư được hưởng lợi vì không phải thực hiện nghĩa vụ nộp tiền sử dụng đất, tiền thuê đất do những điều chỉnh quy hoạch có lợi cho chủ đầu tư, gây thất thu ngân sách nhà nước”, kết luận Thanh tra Chính phủ chỉ rõ.

Theo quy định Quyết định số 123/2001/QĐ-UB ngày 6/12/2001 của UBND TP Hà Nội, chủ đầu tư các dự án khu nhà ở, khu đô thị phải nộp 20% quỹ đất ở hoặc 30% quỹ nhà ở để bổ sung vào quỹ nhà ở của thành phố (không hoàn trả tiền đầu tư hạ tầng). Nhưng thực tế, phần lớn dự án được thành phố cho phép cơ chế nộp tiền.

Có trường hợp thành phố còn bỏ tiền ra mua lại số căn hộ thuộc 30% quỹ nhà mà chủ đầu tư có nghĩa vụ trích nộp cho thành phố. Có dự án lại áp sai mức giá quy định trong bảng giá đất ban hành hàng năm do xác định không đúng vị trí với số tiền hơn 12,4 tỷ đồng.

Trong khi đó, ông Vũ Văn Phấn, Phó Cục trưởng Cục Quản lý nhà và thị trường BĐS cho rằng, mặc dù chính sách NƠXH có ý nghĩa rất lớn nhưng các doanh nghiệp chưa mặn mà, nguyên nhân chính là tính hiệu quả.

"Thời điểm khó khăn, thị trường trầm lắng, các dự án nhà ở thương mại không bán được nên Chính phủ cho phép ưu đãi đầu tư phát triển NƠXH và các chủ đầu tư này chủ động xin chuyển dự án nhà ở thương mại sang NƠXH (để phục vụ cho người thu nhập thấp, công nhân khu công nghiệp). 

Lúc đó doanh nghiệp rất hào hứng để làm NƠXH. Đặc biệt, khi được Chính phủ khuyến khích bằng gói vay ưu đãi lãi suất thấp lên tới 30.000 tỷ đồng. Còn tại thời điểm này, do thị trường đã phục hồi rất tốt, kinh doanh suôn sẻ nên các doanh nghiệp không còn “mặn mà” với NƠXH nữa”, ông Phấn lý giải.