Kinh tế toàn cầu có thể thoát khỏi suy thoái nhờ tin tích cực từ vắc xin COVID-19?

Mất nhiều tháng, thậm chí nhiều năm để phân phối vắc xin cho cư dân toàn cầu 

Diễn biến phức tạp của dịch COVID-19 với số ca nhiễm liên tục gia tăng làm dấy lên lo ngại về một cuộc suy thoái mới đối với nền kinh tế thế giới.

Thế giới đang hi vọng về khả năng sẽ có vắc xin COVID-19 ngay sau tháng 12. Song việc phân phối vắc xin sẽ mất nhiều tháng, hơn nữa số ca nhiễm đang có dấu hiệu gia tăng nhanh ở nhiều nền kinh tế lớn. Nhà chức trách các nước đang áp đặt nhiều lệnh hạn chế để kiểm soát dịch bệnh. Điều này đồng nghĩa với việc hoạt động kinh tế sẽ bị đình trệ.

Các chuyên gia kinh tế Phố Wall dự báo trong quí cuối năm, nền kinh tế Mỹ, khu vực đồng Euro và Nhật Bản một lần nữa giảm tốc trong quí IV/2020 hoặc quí I/2021, chỉ vài tháng sau khi tạm thoát khỏi lần suy thoái vào giữa năm. Các dữ liệu Bloomberg thu thập được cho thấy nhiều nền kinh tế trên thế giới đối mặt suy thoái kép.

Những tín hiệu như vậy đang gây sức ép lên quyết sách của các nhà hoạch định chính sách thế giới, khiến các ngân hàng trung ương bắt đầu lo lắng về sự biến động trên thị trường tài chính. Các chính trị gia từ Mỹ đến châu Âu cũng đang tìm kiếm một chính sách tài khóa lỏng lẻo hơn để hỗ trợ cho nền kinh tế.

Bộ trưởng Thương mại và Công nghiệp Singapore Chan Chun Sing nói với các phóng viên hôm 23/11: "Mặc dù có tin tốt về tiến độ phát triển vắc xin COVID-19, nhưng đó không phải là giải pháp để nền kinh tế hồi phục nhanh chóng như nhiều người kì vọng. Việc sản xuất đủ liều lượng, sau đó phân phối và tiêm ngừa cho một lượng lớn dân số trên thế giới sẽ mất nhiều tháng, nếu không muốn nói là nhiều năm".

Chính sách tiền tệ chưa đủ để hồi sinh nền kinh tế  

Trong bối cảnh đó, Ngân hàng Trung ương châu Âu sẽ nới lỏng chính sách tiền tệ một lần nữa vào tháng 12, trong khi Cục Dự trữ Liên bang Fed có thể sẽ đẩy mạnh chương trình mua trái phiếu để đưa lãi suất xuống thấp hơn nữa.

Nhưng có những lo ngại rằng ngân hàng trung ương đã hết dư địa để nới lỏng chính sách tiền tệ, hỗ trợ nền kinh tế. Một số chuyên gia cho rằng việc nới lỏng thêm cũng không giúp tạo động lực cho kinh tế hồi phục. Quĩ Tiền tệ Quốc tế IMF cũng cảnh báo rằng các biện pháp hỗ trợ chưa từng có của chính phủ có thể gây ra mối đe dọa đến sự ổn định của hệ thống tài chính.

Cựu Chủ tịch Fed Janet Yellen, người vừa được Tổng thống đắc cử Joe Biden đề cử làm Bộ trưởng Tài chính, nói với Bloomberg: "Chúng ta phải có chính sách tài khóa phù hợp thay vì chỉ dựa vào chính sách tiền tệ lỏng lẻo của các ngân hàng trung ương để đạt được tăng trưởng bền vững".

Vấn đề ở đây là chính sách tài khóa ở cả Mỹ và châu Âu đang mắc kẹt. Chính quyền của Tổng thống Mỹ đương nhiệm Donald Trump hiện chưa thể thông qua gói kích thích tài khóa tiếp theo. Nhiều khả năng phải chờ tới khi Tổng thống đắc cử Biden nhậm chức, gói kích thích này mới được khai thông. Còn tại châu Âu, gói viện trợ 2 nghìn tỉ USD vẫn đang nằm trên giấy do những bất đồng từ các quốc gia trong khối.

Gilles Moec, nhà kinh tế trưởng tại AXA SA nhận định: "Trong khi các ngân hàng trung ương toàn cầu đang nhấn mạnh vai trò trọng tâm của chính sách tài khóa trong việc đối phó với tác động kinh tế gây ra bởi đại dịch, các chính phủ lại đang gặp khó khăn trong việc đưa ra gói kích thích tiếp theo".

Nhiều nền kinh tế trên thế giới đối mặt suy thoái kép

Báo cáo gần đây nhất của chuyên gia kinh tế của Bloomberg dự báo kinh tế thế giới năm 2020 tăng trưởng âm 4,1% và tăng trưởng trở lại lên 4,9% vào năm 2021.

Tại châu Âu, ngày càng có nhiều bằng chứng cho thấy một cuộc suy thoái kép sắp diễn ra, khi các khảo sát gần đây cho thấy chỉ số PMI giảm mạnh.

Nền kinh tế lớn thứ ba thế giới là Nhật Bản cũng chứng kiến PMI sản xuất và dịch vụ suy yếu trong tháng 11, làm gia tăng quan ngại về tốc độ phục hồi kinh tế.

Với nền kinh tế Mỹ, các ca nhiễm mới tăng vọt trong vài tuần qua đã khiến các nhà phân tích JPMorgan Chase buộc phải đưa ra dự báo suy giảm kinh tế trong quí tới, do một số bang đã áp đặt các hạn chế nhằm kiểm soát dịch.

Trung Quốc là nền kinh tế lớn duy nhất trên thế giới được dự báo tăng trưởng dương vào năm 2020.

Chủ tịch Fed chi nhánh Dallas Robert Kaplan cũng đồng quan điểm khi cho rằng: "Chúng ta có thể trở lại mức tăng trưởng âm nếu làn sóng dịch bệnh trở nên tồi tệ hơn".

Trong cuộc họp vào cuối tuần trước, cả IMF và nhóm G20 cảnh báo quá trình phục hồi kinh tế có thể bị trật bánh, rủi ro vẫn rất cao bất chấp tin tích cực về vắc xin COVID-19.

Đồng quan điểm, Chủ tịch Fed Jerome Powell và Chủ tịch Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) Christine Lagarde cảnh báo không nên quá hào hứng trước tin tức về thử nghiệm vắc xin thành công.

Ông Powell cũng lưu ý rằng ngay từ đầu, ECB đã nói rằng nền kinh tế sẽ không phục hồi hoàn toàn cho đến khi mọi người dân tin rằng tình hình đã đủ an toàn để nối lại các hoạt động có đông người tham gia.

Nhà kinh tế trưởng Philip Lane của ECB cho biết trong một cuộc phỏng vấn với Les Echos: "Vắc-xin COVID-19 giúp dự báo rõ hơn về những gì sẽ xảy ra trong năm 2021 tới và năm 2022, nhưng không phải trong 6 tháng tới. Tình hình sẽ khó có thể cải thiện vào những tuần cuối năm 2020".