Không tăng thuế mà vẫn có tiền đầu tư hạ tầng: Lời giải của thế kỷ 21

Rất nhiều con đường, cầu và hệ thống nước của Mỹ đã vượt quá tuổi thọ dự kiến. Hiệp hội Kỹ sư Xây dựng Mỹ (ASCE) ước tính có hơn 45.000 cây cầu trong nước có kết cấu không đáp ứng tiêu chuẩn. Cứ mỗi hai phút thì một đường ống chính trong hệ thống cấp nước ngầm bị vỡ. Đây mới chỉ là hai trong số rất nhiều dịch vụ cơ sở hạ tầng của Mỹ cần được nhanh chóng sửa chữa. 

Kế hoạch cơ cở hạ tầng của Tổng thống Biden đang vấp phải trở ngại lớn vì nguồn tài trợ. Để đáp ứng nhu cầu cơ sở hạ tầng của quốc gia vào năm 2029, ASCE ước tính khoảng cách tài chính giữa nhu cầu và nguồn vốn sẵn có là 2.680 tỷ USD. Mỹ sẽ cần các mô hình tài trợ mới để khắc phục những thách thức hiện nay. 

Thông thường, các chính phủ kết hợp giữa công cụ tài chính công và tư để chi trả cho các dự án cơ sở hạ tầng lớn. Công cụ tài chính công chủ yếu là trái phiếu địa phương được tài trợ bởi người nộp thuế, doanh thu từ dự án hoặc các khoản nợ xoay vòng. Phần còn lại đến từ khu vực tư nhân thông qua hình thức đối tác công-tư như các trạm thu phí đường bộ.

Các cách tiếp cận trên đều không thể huy động đủ tiền để khắc phục toàn bộ vấn đề về cơ sở hạ tầng của Mỹ. Chi phí vay quá cao và các chính trị gia cũng không thể thu đủ thuế của người dân để thanh toán cho chúng vì sợ bị chỉ trích dữ dội. Phí thu được từ các hình thức đối tác công tư cũng không phải là giải pháp.

Bloomberg chỉ ra cách thức hoàn toàn khác biệt để tài trợ cho các dự án cơ sở hạ tầng mà không cần thu thêm thuế: dựa vào dữ liệu.

Tài trợ bằng dữ liệu

Ngày càng nhiều đường xá, hệ thống nước, cảng và các toà nhà của Mỹ được trang bị cảm biến và các hệ thống thu thập dữ liệu khác. Mạng lưới Internet vạn vật phiên bản đô thị đang mọc lên và dữ liệu của nó có tiềm năng tạo ra lượng giá trị gia tăng khổng lồ.

Công nghệ có thể được sử dụng để cung cấp những thông tin giá trị giúp việc tài trợ trở nên hiệu quả hơn và tạo ra thế hệ mới của hình thức đối tác công-tư.

Các bộ cảm biến có thể thu thập dữ liệu về lưu lượng nước, tắc nghẽn giao thông, ô nhiễm không khí… Các chỉ số có thể được xử lý để tạo ra cách cung cấp dịch vụ hiệu quả và tiết kiệm chi phí hơn. Những dữ liệu này hấp dẫn các hãng bảo hiểm vì chúng giúp phòng ngừa rủi ro. Chúng cũng có sức hút đối với nhà đầu tư vì có thể tạo ra các dòng doanh thu mới hoặc tạo nên giá trị lớn hơn nhiều bản thân cơ sở hạ tầng.

Ví dụ, cảm biến trên đường và cầu có thể theo dõi tình trạng xuống cấp cũng như tác động của xe cộ. Các hãng logistics có thể sử dụng hiểu biết này để tính cấu trúc phí sát với thời gian sử dụng hoặc yêu cầu bảo trì.

Đức và Hà Lan đang thử nghiệm mô hình tài trợ cơ sở hạ tầng bằng dữ liệu như trên. Thay vì thu phí cầu đường, chính phủ hai nước đang xem xét giao hồ sơ về cầu cho các công ty thu thập dữ liệu về lưu lượng giao thông, trọng lượng xe tải và tình trạng cơ sở hạ tầng.

Về phần mình, các công ty có thể bán dữ liệu trên cho các nhà cung cấp vật liệu, công ty bảo hiểm, công ty marketing và quỹ đầu cơ và kiếm lời. 

"Cổ phiếu" của cơ sở hạ tầng

Dữ liệu từ các ứng dụng smartphone tạo ra giá trị. Tương tự, dữ liệu từ cơ sở hạ tầng sẽ tạo ra một thị trường mới, trong đó cơ sở hạ tầng công sẽ hấp dẫn vốn tư nhân nhiều hơn hẳn so với bây giờ. Các hợp đồng dữ liệu có thể được biến thành một loại chứng khoán và bán lại tại hàng loạt thị trường dữ liệu giữa các doanh nghiệp.

Dữ liệu không chỉ có khả năng tạo thêm dòng doanh thu mới mà còn cải thiện thanh khoản của các khoản đầu tư.  

Hầu hết các khoản đầu tư vào cơ sở hạ tầng có dạng trái phiếu hoặc cổ phiếu và không thể dễ dàng chuyển đổi thành tiền mặt. Dữ liệu cung cấp thông tin chi tiết gần thời gian thực về hiệu suất, tình trạng của cầu, đường…, giống như giá cổ phiếu được cập nhật khi người mua và người bán biết thông tin mới.

Do đó, dữ liệu thể hiện "cổ phiếu" thông tin của cơ sở hạ tầng, cho phép xác định giá trị của cơ sở hạ tầng tốt hơn và cải thiện thanh khoản của các khoản đầu tư.

Thay vì chăm chăm phát hành trái phiếu và tăng thuế, chính phủ Mỹ cần nhìn vào dữ liệu mà cơ sở hạ tầng có thể tạo ra. Dữ liệu có thể được coi như một khoản thừa kế hay vận may bất ngờ có khả năng nâng cấp hệ thống nền tảng của quốc gia.