Khối nợ ẩn 2.300 tỷ USD đe dọa hệ thống tài chính Trung Quốc

Năm 2020, chính quyền địa phương Trung Quốc chịu sức ép đẩy mạnh đầu tư cơ sở hạ tầng và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế trong đại dịch. Việc này dẫn đến các khoản vay ngoài ngân sách tăng 6% so với con số 13.900 tỷ nhân tệ (2.127 tỷ USD) hồi quý III/2019. Số liệu trên được cung cấp bởi ông Liu Le, nhà nghiên cứu cấp cao tại Viện Tài chính và Phát triển Quốc gia Trung Quốc.

Khối nợ ẩn khổng lồ bao gồm các khoản tiền do những tổ chức liên quan đến chính phủ huy động cho cơ sở hạ tầng và nhiều dự án công khác. Các khoản vay có đi kèm với đảm bảo hoàn trả.

Trái phiếu được phát hành bởi phương tiện tài trợ của chính quyền địa phương (LGFV) là một trong những cách để chính quyền cấp tỉnh huy động tiền. Qua đó, chính quyền có thể tăng chi tiêu mà không phải ghi nhận nợ vào bảng cân đối kế toán chính thức.

Trung Quốc cam kết trong năm nay sẽ ổn định tỷ lệ đòn bẩy vĩ mô và giảm tỷ lệ nợ chính phủ để kiểm soát rủi ro. Nhà nghiên cứu Liu nhận định lời hứa trên khó có thể thành hiện thực do chi tiêu ngân sách không thể đáp ứng số tiền đầu tư cần thiết để thúc đẩy mục tiêu tăng trưởng kinh tế đã đặt ra cho 5 năm tiếp theo. 

Ông Liu nói trong cuộc phỏng vấn: "Chính quyền địa phương sẽ tìm cách để tăng nợ ẩn vì họ chịu áp lực mở rộng đầu tư. Trong dài hạn, kinh tế Trung Quốc vẫn phải đối mặt với nhiều trở ngại, bao gồm môi trường bên ngoài không chắc chắn và dân số già đi".

Vay nợ bất hợp pháp

Trung Quốc không có số liệu chính thức về nợ ẩn của chính quyền địa phương. Nguyên nhân là về mặt kỹ thuật, hành động vay nợ như vậy là phạm pháp. Ước tính của các tổ chức tài chính khác nhau có sự chênh lệch đáng kể. 

Một bài viết của S&P Global Ratings năm 2019 ước lượng quy mô nợ ẩn là 20.000 tỷ nhân dân tệ (3.060 tỷ USD). Còn theo Rhodium Group, con số thực tế dao động trong khoảng 41.200 đến 51.700 tỷ nhân dân tệ (6.300 - 7.900 tỷ USD).

Tính toán của ông Liu bao gồm trái phiếu được phát hành bởi LGFV và nợ vay của quỹ tín thác, công ty bảo hiểm và các tổ chức đầu tư khác có liên kết với chính phủ. Con số 2.300 tỷ USD ông Liu đưa ra không tính đến các khoản vay ngân hàng cấp cho LGFV do chúng có thể được sử dụng cho dự án thương mại thay vì phục vụ mục đích công.

Theo tính toán của Bloomberg, chính quyền địa phương Trung Quốc sẽ phải hoàn trả 2.140 tỷ nhân dân tệ trái phiếu đáo hạn trong năm nay, một con số cao kỷ lục.

Ông Liu cho biết nợ ẩn có thể khiến chính quyền địa phương tốn thêm 700 tỷ nhân dân tệ mỗi năm dưới dạng các khoản thanh toán lãi, do chi phí vay nợ của chúng cao hơn lãi suất trái phiếu chính phủ.

Nợ ẩn cũng tạo ra rủi ro đối với sự ổn định của hệ thống tài chính Trung Quốc, vì nó được mua vào bởi tất cả các loại tổ chức tài chính, bao gồm ngân hàng, công ty chứng khoán và quỹ tín thác.

Tình trạng nợ ẩn gia tăng vào năm ngoái sau khi sụt giảm từ mức đỉnh 16.600 tỷ nhân dân tệ năm 2016. Vào thời điểm đó, giới chức trách đã chuyển bớt một số khoản vay sang trái phiếu chính phủ và ghi nhận vào bảng cân đối kế toán chính thức.