Hướng đi nào giải quyết khủng hoảng của ngành xây dựng?

Đại dịch COVID-19 cộng thêm đà tăng của giá vật liệu xây dựng là gọng kìm bóp chặt ngành xây dựng thời gian qua.

Chia sẻ tại Talkshow "Trỗi dậy sau khủng hoảng" của Tri Thức Trẻ, ông Lê Viết Hải, Chủ tịch Chủ tịch HĐQT của CTCP Tập đoàn Xây dựng Hoà Bình nhận định khó khăn nhất của ngành vẫn chưa qua.

Không chỉ đại dịch cũng như giá vật liệu xây dựng tăng, ngành xây dựng còn chịu một áp lực rất lớn về tiềm năng tăng trưởng. "Trước năm 2015, ngành xây dựng Việt Nam tăng trưởng với một tốc độ cao hơn nhiều. Từ khi có những khó khăn về pháp lý của dự án, ngành xây dựng đã có sự chững lại nhưng không phải chỉ do ít dự án bất động sản được cấp phép", ông Hải chia sẻ.

Vị Chủ tịch Xây dựng Hoà Bình cho biết thực tế ghi nhận doanh nghiệp tư nhân đã phát triển rất mạnh, riêng Hoà Bình tăng trưởng bình quân 38%/năm trong 30 năm qua.

Sự tăng trưởng mạnh mẽ của các đơn vị tư nhân đã làm nên một cuộc cách mạng đó là nhà thầu Việt Nam đã thay thế nhà thầu ngoại tại các dự án có quy mô lớn, yêu cầu tính mỹ thuật cao.

Tuy nhiên, khi các nhà thầu ngoại không còn nhiều bóng dáng trên các đô thị Việt Nam, thì cũng là lúc ngành xây dựng khủng hoảng. Bởi vì, chúng ta không có dư địa để công ty xây dựng tư nhân tăng trưởng mạnh hơn nữa, mà chỉ tăng trưởng ở mức độ bình thường theo sự tăng trưởng của thị trường bất động sản. Mà thị trường này theo ông Hải thì mỗi năm chỉ tăng trưởng không quá 15%, vì sức mua cũng có giới hạn.

Từ thời điểm đó tới nay, không có nhiều dự án bất động sản (BĐS) mới lại không có dư địa để các công ty xây dựng tư nhân ở Việt Nam tăng trưởng như trước đó.

Khó khăn là khi tất cả các công ty sẵn sàng để tăng trưởng với tốc độ cao cũng như huy động mọi nguồn lực để đảm bảo được đà tăng trưởng đó, thì giờ đây họ phải tìm cho được việc đã, phải kiếm cho ra công trình. Điều này dẫn đến giá đấu thầu xây dựng cạnh tranh rất khốc liệt.

Do đó, mức lợi nhuận của các nhà thầu trong nước từ giai đoạn 2018 - 2020 chỉ đạt được mức rất thấp và sang tới năm 2020, 2021 gặp phải đại dịch COVID-19.

Ông Hải đánh giá đại dịch vẫn còn tác động tuy có giảm đi nhiều. Nhưng vấn đề quan trọng nhất theo ông vẫn là quy mô thị trường mà các nhà thầu tư nhân hiện nay đang giành giật. Dù sắp tới có quy mô có tăng thì theo Chủ tịch Xây dựng Hoà Bình vẫn rất hạn chế.

Cần một thị trường mới để khôi phục tiềm năng tăng trưởng của ngành

Ngành xây dựng là ngành có liên quan mật thiết tới thị trường bất động sản, ông Hải nhận định sau khi có chủ trương của Chính phủ mà trước tiên là quy hoạch lại các khu đất có thể xây dựng được nhà ở xã hội, nhà ở cho công nhân, nhà ở cho người có thu nhập thấp… có thể sẽ tác động lên thị trường BĐS ở các phân khúc này. Tuy nhiên, có làm nhanh thì ông cho biết cũng sẽ mất một vài năm.

Ở phân khúc nhà ở trung bình, trung bình cao và cao cấp, ông Hải đánh giá năm tới cũng sẽ được khôi phục, do Chính phủ cũng đang nỗ lực giải quyết những vướng mắc về pháp lý dự án. Đây cũng nằm trong mục tiêu khôi phục kinh tế sau đại dịch, và theo ông Hải đây là quyết định rất đúng đắn.

Vị Chủ tịch Xây dựng Hoà Bình cho rằng thị trường bất động sản nói chung cũng như ngành xây dựng nói riêng có thể khởi sắc hơn. Tuy nhiên với tiềm năng của các công ty xây dựng tư nhân trong lĩnh vực bất động sản vẫn chưa đáp ứng được tiềm năng, nhu cầu phát triển với một tốc độ cao đã đạt được trước đây.

Ông Hải ví von giống như một chiếc xe đang chạy rất nhanh trên xa lộ đi vào đường hẻm, không còn giữ được tốc độ cao nữa.

Theo ông Hải muốn khôi phục được trọn vẹn năng lực của các công ty xây dựng tư nhân thì cần phải mở một thị trường mới.

"Thị trường trong nước quy mô rất nhỏ so với thị trường toàn cầu. Chúng ta làm ra mỗi năm khoảng 50 - 60 tỷ USD tổng sản phẩm xây dựng, trong khi thị trường toàn cầu lên đến 12.000 tỷ USD, tức gấp hơn 200 lần thị trường trong nước.

Hoà Bình, Coteccons, Delta, Ecoba, An Phong những năm trước đây đều đạt được mức tăng trưởng rất cao, mỗi năm không dưới 25%, và cũng có công ty trên 30% - 35%/năm. Trong đó, Hoà Bình đạt được 38%, xấp xỉ 40%/năm.

Với tốc độ đó, theo ông Hải nếu không có thị trường nước ngoài, thì các nhà thầu tư nhân trong nước sẽ bị kìm hãm do thị trường hiện quá nhỏ mà nhu cầu phát triển thì quá lớn. Nếu các nhà thầu cạnh tranh giảm giá thì không có tích luỹ. Tiềm năng quá lớn mà không tìm ra thị trường để giải phóng sức sản xuất đó thì sẽ giết chết cái năng lực này.