Hiểm hoạ khi AI xâm nhập Facebook, thao túng cả suy nghĩ người dùng

Một buổi chiều cuối năm, tại trụ sở FPT, không gian tràn ngập tiếng cười và những câu hỏi đầy hào hứng của sinh viên ngành công nghệ. Nhưng giữa những niềm vui đó là một thông điệp nghiêm túc, đầy cảnh báo từ Giáo sư Yoshua Bengio – nhà tiên phong trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo (AI). 

Buổi tọa đàm giữa ông, Chủ tịch FPT Trương Gia Bình, và ông Nguyễn Xuân Phong, Giám đốc Trung tâm AI FPT Software, đã khắc họa một bức tranh rõ nét về sức mạnh và những rủi ro tiềm ẩn của AI.

Khi cuộc thảo luận xoay quanh tiềm năng và sức mạnh của các hệ thống AI hiện đại, Giáo sư Bengio đưa ra một nhận định gây chấn động: “GPT-4, khi có quyền truy cập vào trang Facebook của bạn, có thể thuyết phục bạn thay đổi suy nghĩ về một chủ đề tốt hơn cả con người”.

Đó không còn là câu chuyện khoa học viễn tưởng. AI hiện đại như GPT-4 đã tiến xa hơn khả năng trả lời câu hỏi đơn giản hay viết nội dung tự động. Chúng đã trở thành những chuyên gia về tâm lý học con người, có thể hiểu và khai thác những điểm yếu trong suy nghĩ để tạo ra các lập luận sắc bén, đầy sức thuyết phục. 

Thậm chí, theo Bengio, chúng còn vượt xa con người trong việc thay đổi quan điểm của một cá nhân, nhờ khả năng phân tích dữ liệu cá nhân với tốc độ chóng mặt và độ chính xác cao.

Chỉ cần GPT-4 được cấp quyền truy cập vào mạng xã hội, mọi hoạt động, bài đăng, sở thích, và thậm chí cảm xúc của bạn đều có thể trở thành nguồn dữ liệu quý giá để nó sử dụng. AI không chỉ phân tích bạn, mà còn tìm ra cách để tác động đến bạn. Bạn yêu thích một chủ đề? Nó sẽ sử dụng điều đó. Bạn có một nỗi lo lắng? Nó sẽ khai thác điểm yếu đó.

“Vấn đề không chỉ là AI có thể làm được, mà là ai kiểm soát nó', ông Trương Gia Bình nhấn mạnh. Trong tay một tổ chức hoặc cá nhân có ý đồ xấu, AI như GPT-4 có thể được sử dụng để thao túng hàng triệu người, định hướng dư luận, và thậm chí thúc đẩy những hành động nguy hiểm. Điều này dẫn đến một câu hỏi đau đáu: Chúng ta có thể kiểm soát sức mạnh của AI không, hay nó sẽ kiểm soát chúng ta?

Cùng với sức mạnh thuyết phục, AI còn mang lại một mối đe dọa khác mà Giáo sư Bengio gọi là deepfake – công nghệ tạo ra các video và âm thanh giả mạo với độ chân thực đến mức không thể phân biệt bằng mắt thường.

Bengio chia sẻ rằng deepfake không còn là điều mới lạ, nhưng nó ngày càng tinh vi hơn. “Bạn có thể khiến một chính trị gia nói điều họ không bao giờ nói, và đây chỉ là khởi đầu”, ông cảnh báo.

Một video giả mạo một lãnh đạo quốc gia đưa ra tuyên bố chiến tranh, hoặc một đoạn ghi âm sai lệch về một sự kiện quan trọng, có thể làm lung lay toàn bộ hệ thống chính trị. “Mọi người có thể không tin vào những gì họ đọc trên mạng, và tình hình sẽ tồi tệ hơn”, Bengio nhận định.

Tình trạng này không chỉ dừng lại ở sự mất niềm tin vào thông tin, mà còn có thể làm tan rã nền tảng của hệ thống dân chủ. Mạng xã hội, vốn được coi là nơi trao đổi thông tin và thúc đẩy tiếng nói tự do, có nguy cơ trở thành vũ khí lợi hại cho những kẻ muốn kiểm soát dư luận. 

“AI sẽ không tự mình phá vỡ hệ thống dân chủ, nhưng những người sử dụng nó theo cách sai trái chắc chắn sẽ làm điều đó”, Bengio nhấn mạnh.

Cuộc đối thoại trở nên căng thẳng hơn khi ông Nguyễn Xuân Phong đặt câu hỏi: “Liệu điều này có làm mọi thứ tốt hơn hay AI có nguy cơ phá vỡ hệ thống của chúng ta?” Câu hỏi mở ra một cuộc thảo luận sôi nổi nhưng đầy trăn trở.

Bengio chỉ ra rằng, trong lịch sử, sự phát triển của thông tin luôn đi kèm với những thay đổi xã hội lớn. Việc in ấn từng khiến vấn đề săn phù thủy trở nên tồi tệ hơn, và giờ đây, với sự xuất hiện của AI tạo sinh, thông tin giả có thể lan truyền nhanh hơn và nguy hiểm hơn. “Chất lượng nội dung do AI tạo ra sẽ ngày càng tốt hơn và ai cũng có thể sử dụng chúng”, ông nói.

Tuy nhiên, ông Trương Gia Bình đưa ra một góc nhìn khác: “AI là một siêu năng lực, và nó nên được sử dụng để mang lại sự cân bằng, giúp con người tìm thấy sự cân bằng trong cuộc sống”.

Theo ông, thay vì để AI trở thành kẻ phá hoại, chúng ta cần xây dựng những biện pháp kiểm soát và sử dụng nó như một công cụ hỗ trợ sự phát triển của xã hội. 

Ông Bình cũng nhấn mạnh rằng việc giáo dục về AI, từ người trẻ đến các nhà lãnh đạo, là chìa khóa để tránh những viễn cảnh tồi tệ.

Một phần quan trọng trong buổi tọa đàm là câu hỏi về trách nhiệm của con người trong việc phát triển và sử dụng AI. 

“Chúng ta cần đặt ra các biện pháp bảo vệ cần thiết để đảm bảo rằng AI không được sử dụng cho mục đích xấu', Bengio nói. Tuy nhiên, ông cũng thừa nhận rằng đây là một nhiệm vụ không hề dễ dàng, đặc biệt khi AI hiện đang được phát triển và kiểm soát bởi các công ty lớn với nguồn lực khổng lồ.

Những công ty này có thể đưa ra lời hứa về việc sử dụng AI an toàn, nhưng như Bengio cảnh báo: “Một khi các hệ thống AI trở nên mạnh hơn con người, câu hỏi lớn là liệu chúng ta có thể giữ được quyền kiểm soát không?” 

Ông nhắc lại trường hợp của deepfake, nơi mà việc kiểm soát nội dung giả mạo đã trở thành một cuộc chạy đua không cân sức giữa những kẻ tạo ra nó và các cơ quan quản lý.

Dù vậy, Bengio bày tỏ niềm tin vào thế hệ trẻ, những người ông coi là chìa khóa để giải quyết các vấn đề này. Ông kêu gọi các sinh viên không chỉ học hỏi về công nghệ mà còn hiểu sâu sắc về đạo đức và trách nhiệm.