Hệ lụy từ phát triển hồ tiêu không theo quy hoạch

Hiện giá tiêu hạt trên địa bàn các tỉnh Tây Nguyên liên tục giảm sâu, chỉ còn 80.000 - 82.000 đồng/kg, giảm từ 1.000 - 3.000 đồng/kg so với ngày trước đó...

he luy tu phat trien ho tieu khong theo quy hoach

Hệ lụy từ phát triển hồ tiêu không theo quy hoạch (Ảnh: Hưng Thịnh/TTXVN)

Gia đình bà Nguyễn Thị Đô, ở xã Nâm N’Jang, huyện Đắk Song (Đắk Nông) buồn rầu cho biết, mấy năm trước đây thấy nhiều gia đình trong xã chỉ qua vài vụ tiêu đã trở thành tỷ phú nên gia đình dồn hết vốn liếng, vay thêm ngân hàng 4 tỷ đồng để đầu tư trồng mới 10 ha tiêu (1 ha đầu tư trồng mới từ 350 đến 500 triệu đồng).

Theo tính toán ban đầu, với giá hồ tiêu từ 150.000 - 200.000 đồng/kg, chỉ cần sau 3 vụ, diện tích hồ tiêu hiện có cho thu hoạch thì không những trả hết nợ vay ngân hàng mà còn có lãi mỗi năm hàng tỷ đồng.

"Thế nhưng, trong vài năm trở lại đây, giá tiêu hạt liên tục lao dốc, gia đình bà như ngồi trên “đống lửa”, không biết bao giờ mới thu hồi lại vốn, nhất là phải lo trả cho ngân hàng. Nếu giá hồ tiêu không tăng thì có khả năng gia đình đành bán bớt đất để trả cho ngân hàng", bà Đô ngậm ngùi nói.

Gia đình anh Nguyễn Văn Long ở xã vùng sâu Ea Lai, huyện M’Đắk (Đắk Lắk) cũng do chạy theo phong trào, vay vốn đầu tư trồng mới gần 3 ha tiêu trên đất không thích hợp nên chỉ mới 3 năm vườn tiêu đã bị nhiễm bệnh chết gần hết, nợ chồng lên nợ…

Theo Thường trực Ban Chỉ đạo Tây Nguyên, giá tiêu hạt liên tục tăng cao trong nhiều năm, có lúc tăng lên 230.000 đồng/kg và lợi nhuận cao gấp 3, gấp 4 lần so với trồng cà phê, điều… Do đó, các nông hộ ở vùng Tây Nguyên bất chấp khuyến cáo của địa phương, ngành chức năng… ồ ạt mở rộng diện tích cây hồ tiêu không theo quy hoạch, kế hoạch làm cho nguồn cung dư thừa góp phần làm cho hồ tiêu "rớt giá”.

Thậm chí, do chạy theo phong trào, nhiều nông hộ vùng Tây Nguyên còn đưa cây hồ tiêu vào trồng trên những chân đất không thích hợp và đất trũng nên dễ bị ngập úng, chua phèn, nghèo dinh dưỡng. Các nông hộ còn phá bỏ diện tích cà phê già cỗi chuyển sang trồng tiêu mà không xử lý mầm bệnh cũng như cải tạo đất nên chỉ trong thời gian ngắn cây hồ tiêu nhiễm bệnh chết hàng loạt…

Theo quy hoạch đến năm 2020, các tỉnh Đắk Lắk, Gia Lai, Đắk Nông mỗi tỉnh mở rộng diện tích cây hồ tiêu tăng lên 6.000 ha. Thế nhưng, hiện các tỉnh này đều vượt xa so với kế hoạch. Cụ thể, Đắk Lắk đã có diện tích cây hồ tiêu gần 28.000 ha, Đắk Nông có gần 25.000 ha và tỉnh Gia Lai có 15.697 ha…

Mặt khác, nông hộ trồng tiêu ở các tỉnh Tây Nguyên còn sử dụng phân hóa học, chất kích thích không đúng liều lượng. Điều này làm cho cây hồ tiêu mất cân bằng dinh dưỡng, mất khả năng đề kháng tự nhiên dẫn đến dễ bị nấm bệnh tấn công gây hại.

Nghiêm trọng hơn, có hộ còn sử dụng các giống tiêu không rõ nguồn gốc, không chọn lọc, đã bị nhiễm bệnh đưa vào trồng đại trà gây nên tình trạng tiêu bị dịch bệnh chết hàng loạt hoặc năng suất thấp gây thiệt hại lớn…

Ban Chỉ đạo Tây Nguyên đã đề nghị các tỉnh khu vực này sớm rà soát lại quy hoạch và quản lý thực hiện sản xuất hồ tiêu theo đúng kế hoạch của từng địa phương, từng vùng. Các tỉnh vùng Tây Nguyên cũng cần công khai hướng dẫn từng vùng sinh thái thuận lợi để các nông hộ đầu tư phát triển cây hồ tiêu. Đồng thời, tổ chức tập huấn, hướng dẫn quy trình trình kỹ thuật thâm canh đồng bộ cây hồ tiêu từ khâu chọn đất, giống, kỹ thuật trồng, chăm sóc, thu hoạch, phơi sấy…

Đặc biệt, cần xây dựng thương hiệu hồ tiêu Tây Nguyên hoặc hồ tiêu từng vùng. Từng địa phương nên nhân rộng các mô hình liên kết giữa các nông hộ trồng tiêu với các doanh nghiệp, nhà khoa học…nhằm góp phần phát triển bền vững ngành hồ tiêu Tây Nguyên.

Hiện các tỉnh Tây Nguyên có trên 71.000 ha hồ tiêu với sản lượng mỗi hàng năm đạt từ 120.877 tấn tiêu hạt trở lên; trong đó, tỉnh Đắk Lắk là địa phương có diện tích nhiều nhất.