Hậu quả ban đầu của Nghị định 116

Tình hình khan hàng dịp cận Tết, giá xe không thể giảm sâu, các hãng xe e ngại phải hủy đơn hàng nhập khẩu có phải đều do một nguyên nhân là… Nghị định 116?

Thống kê của Hiệp hội các nhà sản xuất ô tô Việt Nam (VAMA) cho thấy một bất ngờ là trong số các mẫu xe bán chạy, hàng hot Toyota Fortuner chỉ bán được 398 xe trong tháng 11-2017, Ford Explorer cũng gặp tình trạng tương tự. Nguyên nhân không phải ế khách mà do hết hàng.

Đây được cho là hậu quả ban đầu của Nghị định 116.

Ảnh hưởng trực tiếp từ nghị định 116

Trái ngược với kỳ vọng của người tiêu dùng, tình hình nhập khẩu các dòng xe từ ASEAN lẫn các thị trường khác như EU, Mỹ đều khan hàng khiến mặt bằng giá xe không có nhiều thay đổi so với tháng trước. Thậm chí nhiều dòng xe còn tăng nhẹ.

Giá xe 2018 của một số hãng công bố sớm cũng đã không giảm như kỳ vọng bởi không chịu được áp lực cạnh tranh. Nhiều nhà nhập khẩu đã buộc phải bỏ các đơn hàng nhập xe về từ ASEAN sau năm 2018.

Ông Phạm Anh Tuấn – Trưởng tiểu ban chính sách, hiệp hội các nhà sản xuất ô tô Việt Nam cho biết: “Nhu cầu của người tiêu dùng ở thời điểm này khá cao tuy nhiên nguồn cung lại khan hiếm, do ảnh hưởng từ nghị định 116.”

Nhiều hãng trong đó có Toyota đã phải hủy đơn đặt hàng từ đầu năm 2018 vì lo ngại là không chuẩn bị kịp giấy tờ để đáp ứng được yêu cầu của nghị định 116. Hãng xe Ford cũng đã có văn bản nội bộ gửi các đại lý thông báo sẽ tạm thời ngưng nhận đơn đặt hàng xe Ranger và Explorer vào tháng 1 năm 2018.

Sự ra đời của nghị định 116 đã và đang chiết chặt hoạt động nhập khẩu ô tô. Hiện chỉ còn khoảng 2 tuần nữa là đến thời điểm thuế ô tô nhập khẩu từ ASEAN về VN là 0%, nhưng với tình hình hiện nay, thì kỳ vọng giá xe giảm sâu theo giảm thuế sẽ rất khó trở thành hiện thực.

Điều đáng nói, dù chính phủ có xem xét sửa đổi nghị định thì ít nhất cũng phải đến giữa năm sau với có thể áp dụng. Như vậy, người tiêu dùng nước ta đang đứng trước tình cảnh “oái om” vì không những không thể mua xe giá rẻ như kỳ vọng mà còn “eo ót” trong sự lựa chọn xe dịp cuối năm.

VAMA khẩn thiết đợi tin từ Chính phủ

Bàn về những bất cập trong nghị định 116, Hiệp hội các nhà sản xuất ô tô (VAMA) đã có bản kiến nghị khẩn cấp đến Chính phủ, đề xuất phương án điều chỉnh một số quy định trong nghị định này. Cụ thể, về quy định phải có hai loại giấy tờ gồm giấy chứng nhận chất lượng kiểu loại xe và đánh giá điều kiện đảm bảo chất lượng xe tại nhà máy sản xuất.

Ông Toru Kinoshita cho biết: “Thực ra trên thế giới, không có chính phủ hay cơ quan có thẩm quyền nước ngoài nào lại đặt ra yêu cầu về giấy chứng nhận chất lượng như ở Việt Nam. Loại giấy tờ này không tồn tại. Vì thế, chúng tôi mong muốn chính phủ xem xét lại hoặc làm rõ hơn nữa trong thông tư hướng dẫn của Bộ GTVT.”

Bên cạnh đó, về quy định mỗi lô xe nhập khẩu đều phải được kiểm tra, thử nghiệm về khí thải và chất lượng an toàn. VAMA nhận định, cục đăng kiểm Việt Nam sẽ quá tải năng lực kiểm tra chỉ với lượng xe nhập khẩu trong vòng một tháng.

Đại diện Ford Việt Nam cũng cho rằng: “Nếu kiểm tra từng lô hàng một theo quy trình thì ít nhiều sẽ gây ra sự lãng phí về cả thời gian (lên tới 2 tháng) và làm tăng chi phí (khoảng 10 nghìn USD) cho việc thử nghiệm."

Quy định về chiều dài đường thử 800m cũng được VAMA kiến nghị sửa đổi vì lý do không thể điều chỉnh mặt bằng sản xuất đã ổn định hàng chục năm qua, còn nếu làm mới đường thử ở nơi khác sẽ khiến chi phí tăng lên rất nhiều. Cùng quan điểm với VAMA về các đề xuất trên, các doanh nghiệp nhập khẩu và kinh doanh nhỏ cũng nhận định không thể thực hiện được những quy định trên.

Giải đáp vấn đề trên, trong chiều ngày 13/12, tại Văn phòng Chính phủ, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ Mai Tiến Dũng đã có buổi đối thoại trực tiếp, giải đáp hàng loạt thắc mắc của Hiệp hội các doanh nghiệp Nhật Bản, ông cho hay: "Khi nhà sản xuất mở thị trường ở các nước thì việc cung cấp giấy tờ sẽ rất thuận lợi để chứng minh chất lượng hàng hoá, chứng tỏ lô xe này xuất xứ từ đâu, chất lượng ra sao, đồng thời cũng ràng buộc trách nhiệm thu hồi, bảo vệ người tiêu dùng nếu lô xe không đủ chất lượng".

Sau đó ông cũng giải thích mục đích của Nghị định 116 là bảo vệ cả cho nhà sản xuất chứ không riêng người tiêu dùng. Ông Dũng dẫn thực tế vừa qua Việt Nam nhập hai lô xe thuộc dòng xe hạng sang từ Đức, một lô 700 chiếc, lô còn lại 400 chiếc, nhưng đây là xe cũ được tân trang, nâng cấp.

Bên cạnh đó, ông cũng tỏ ra không hài lòng và yêu cầu đại diện 3 bộ là Bộ Tư pháp, Bộ Công thương, Bộ Giao thông Vận tải phải nhanh chóng rà soát và báo cáo trình Thủ tướng xem xét lại vấn đề Giấy chứng nhận chất lượng theo yêu cầu của Nghị định 116 này ngay lập tức.