Giới tỷ phú Nga âm thầm sang tên tài sản, nhượng quyền sở hữu,... nhằm né lệnh trừng phạt từ Mỹ, Anh và EU

Đêm 4/3, các lực lượng cảnh sát Italy đã bao vây một du thuyền dài khoảng 65m của ông trùm ngành thép người Nga Alexey Mordashov, người cũng là tỷ phú giàu thứ 4 xứ sở bạch dương, sau khi EU đưa tên ông này vào danh sách các lệnh trừng phạt. Khối tài sản khủng của ông tại châu Âu, bao gồm siêu du thuyền Lady M bị cảnh sát Italy bao vây, dường như đã bị chính quyền các nước đóng băng, theo Bloomberg.

Tuy nhiên, trước khi bị đóng băng tài sản, tỷ phú người Nga này đã có những động thái lạ với các tài sản thuộc sở hữu của chính mình. Theo đó, cùng thời điểm lệnh trừng phạt từ EU được công bố, tức ngày 28/2, tỷ phú giàu thứ 4 nước Nga đã chuyển khối lượng cổ phần kiểm soát trị giá khoảng 1,1 tỷ USD tại công ty khai thác Nordgold có trụ sở tại London, Anh cho vợ là bà Marina Mordashova.

Ngoài ra, vị tỷ phú này cũng đã chuyển một phần tài sản trong lượng cổ phần giá trị 1,7 tỷ USD tại công ty kinh doanh du lịch TUI AG sang một công ty khác được thành lập tại quần đảo Virgin.

Khi chính quyền Mỹ và các nước phương Tây gây áp lực lên giới tài phiệt Nga như một cách để gây sức ép với chính quyền ông Vladimir Putin, họ thường nhắm tới những tài sản như du thuyền, bất động sản, máy bay tư nhân, thậm chí cả những câu lạc bộ thể thao do những tỷ phú này nắm giữ.

Dù vậy, có những thứ còn kinh khủng hơn. Theo tiết lộ từ các hồ sơ bí mật của những công ty có thể được công khai trong những ngày tới, giới tỷ phú Nga đang âm thầm chuyển đổi quyền sở hữu, từ bỏ vai trò lãnh đạo cấp cao và quyền kiểm soát tại các công ty. Đây được coi là những động thái nhằm né tránh các lệnh trừng phạt từ phía Mỹ, Anh và các nước phương Tây, cũng như tái cơ cấu lại khối tài sản của bản thân khi còn có thể.

Một ví dụ tiêu biểu có thể kể đến Mikhail Fridman, nhà tài phiệt từng là người giàu thứ 7 tại Nga vào năm 2017. Ông là một trong những tỷ phú Nga có tên trong danh sách áp lệnh trừng phạt từ chính phủ các nước.

Tuy nhiên, chỉ hai ngày sau khi EU đưa ra lệnh trừng phạt, tỷ phú này đã nhượng quyền kiểm soát tại ít nhất ba công ty ở Anh, nơi ông không bị trừng phạt. Bên cạnh đó, ông cũng chuyển cổ phần tại công ty đầu tư LetterOne cho một cựu nhân viên.

Ngoài tỷ phú Fridman, rất nhiều cái tên trong giới tài phiệt Nga cũng làm điều tương tự. Danh sách những người tái cơ cấu tài sản vẫn tiếp tục tăng và được dự báo sẽ còn nhiều hơn trong thời gian tới.

Tỷ phú Vadim Moshkovich đã cắt giảm cổ phần tại tập đoàn nông nghiệp Ros Argo Plc xuống dưới 50% trước khi lệnh trừng phạt từ EU có hiệu lực.

Một cái tên khác là ông trùm ngành than Andrey Melnichenko cũng từ bỏ tư cách là người hưởng lợi từ khoản cổ phần trị giá 17 tỷ USD tại doanh nghiệp sản xuất phân bón EuroChem và nhà cung cấp than Suek từ ngày 9/3, thời điểm lệnh trừng phạt với ông chưa có hiệu lực. Dù vậy, chiếc siêu du thuyền của ông đang neo đậu tại cảng Trieste vẫn bị cảnh sát Italy "luộc".

Đây không phải lần đầu giới tài phiệt Nga dùng cách này để trốn tránh các lệnh trừng phạt. Trước đó, ông trùm dầu mỏ Gennady Timchenko đã bán gần 50% cổ phần tại một nhà phân phối xăng dầu Phần Lan chỉ vài ngày trước khi bị trừng phạt vào năm 2014, thời điểm diễn ra sự kiện sáp nhập Crimea vào Nga.

Năm 2018, doanh nhân Oleg Deripaska cũng bị phía Mỹ áp lệnh trừng phạt. Nhằm mục đích giúp công ty nhôm En + Group International PJSC's bị loại khỏi danh sách cấm vận OFAC, tỷ phú này đã thoái cổ phần từ 70% xuống 45% thông qua nhiều giao dịch phức tạp.

Số lượng giao dịch tương tự đã tăng nhiều lần trong những ngày gần đây khi giới tỷ phú Nga bị chính phủ các nước gây áp lực. Dù vậy, không phải ai cũng may mắn chuyển nhượng được tài sản, tiêu biểu trong số này là tỷ phú Roman Abramovich, người đã bị chính quyền Anh đóng băng tài sản, bao gồm CLB Chelsea.

Điều này khiến tỷ phú Nga không thể bán đội bóng thành London như dự định, và cũng không thể tiếp tục đầu tư vào câu lạc bộ này. Ngoài ra, một loạt hệ lụy xấu khác đã xảy đến với Chelsea, gây ra một làn sóng tranh cãi suốt tuần qua.

Giờ đây, nhằm cứu lấy đội bóng đã đồng hành trong gần 20 năm, nhiều nguồn tin cho rằng ông Abramovich đã bật đèn xanh để giao lại Chelsea cho chính phủ và chấp nhận mất trắng đội bóng này. Như vậy, tỷ phú người Nga có thể mất trắng hàng tỷ bảng vì lệnh trừng phạt này. Ngoài Chelsea, tỷ phú Abramovich còn sở hữu loạt tài sản giá trị tại Anh và tất cả đều đang bị đóng băng.

Với tỷ phú Mordashov, một trong những cổ đông lớn của doanh nghiệp sản xuất thép lớn nhất tại Nga, cuộc xung đột Nga – Ukraine mất nhiều hơn được. Ông thậm chí còn không hiểu bản thân đã làm gì để bị phía Mỹ, Anh và EU áp lệnh trừng phạt. Giá trị khối tài sản ròng của giới tỷ phú Nga đã "bốc hơi" hơn 90 tỷ USD kể từ khi xung đột Nga – Ukraine nổ ra, theo Bloomberg