EVFTA sắp thực thi, bàn giải pháp để DN nông nghiệp nâng cao năng lực cạnh tranh xuất khẩu

Hội thảo “Làm thế nào tận dụng cơ hội của EVFTA và nâng cao năng lực doanh nghiệp nông nghiệp tham gia chuỗi giá trị toàn cầu” do Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam chi nhánh tại TP HCM tổ chức đã diễn ra ngày 24/7.

Ông Lê Minh Duy, Chủ tịch Hiệp hội trang trại và Doanh nghiệp nông nghiệp Việt Nam cho biết, EU là một thị trường đầy tiềm năng với dân số hơn 500 triệu người và đang là thị trường xuất khẩu nông lâm thủy sản lớn thứ 3 của Việt Nam, chỉ sau Trung Quốc và Mỹ.

Năm 2019, EU chiếm 11,75% thị phần trong tổng giá trị xuất khẩu nông, lâm, thủy sản của Việt Nam. EVFTA có hiệu lực sẽ mở cánh cửa lớn cho nhiều mặt hàng xuất khẩu của Việt Nam; trong đó, nông, lâm, thủy sản có nhiều lợi thế khi được cắt giảm nhanh đối với hầu hết các dòng thuế. 

“EVFTA là một hiệp định thế hệ mới, có mức độ cam kết cao, tầm ảnh hưởng rộng, hứa hẹn mang lại nhiều cơ hội mới nhưng cũng không ít thách thức to lớn cho nền kinh tế nói chung và lĩnh vực nông nghiệp, nông thôn nói riêng”, Chủ tịch VFAEA nhấn mạnh.

Đồng quan điểm TS. Lê Thanh Tùng, Phó Cục trưởng  Cục Trồng trọt (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn) đánh giá, EVFTA là một Hiệp định toàn diện, chất lượng cao, cân băng về lợi ích cho Việt Nam và EU, đồng thời phù hợp với các qu định của Tổ chức Thương mại thế giới (WTO).

Ngoài việc giảm thuế đối với nông sản còn có cả vấn đề liên quan tới sở hữu trí tuệ và bản quyền, phát minh, sáng chế, chỉ dẫn địa lí, nhãn hiệu… đây là những yếu tố quan trọng trong việc nâng cao giá trị nông sản cho xuất khẩu vào châu Âu.

Tuy nhiên, Hiệp định EVFTA không đồng nghĩa với việc mọi hàng hóa của Việt Nam đều có thể xuất khẩu vào EU và được hưởng ưu đãi về thuế.

Để tận dụng tốt nhất các cơ hội về thương mại và đầu tư, các doanh nghiệp nông nghiệp, trang trại, hợp tác xã cần đáp ứng một loạt những yêu cầu khắt khe về nguồn gốc sản phẩm, tiêu chuẩn an toàn thực phẩm cũng như tiêu chuẩn bền vững về môi trường.  

Do đó, các doanh nghiệp cần chủ động nâng cao năng lực sản xuất, xây dựng thương hiệu cho sản phẩm nông nghiệp Việt Nam đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của thị trường xuất khẩu.

Ông Trần Thế Như Hiệp, đại diện công ty TNHH Công nghệ NHONHO thông tin, hiện nay đa phần doanh nghiệp nông nghiệp Việt Nam đều có qui mô nhỏ và vừa, nguồn lực tài chính hạn hẹp, khả năng tiếp cận nguồn vốn, đầu tư công nghệ sản xuất hạn chế nên việc nâng cao giá trị sản phẩm chưa hiệu quả.

Bên cạnh đó, dù EU là thị trường xuất khẩu quen thuộc của nhiều mặt hàng Việt Nam nhưng mức độ khai thác thị trường này chưa đồng đều. 

Trong số 27 thành viên EU, chỉ riêng 5 quốc gia Đức, Pháp, Anh, Hà Lan, Italy đã chiếm khoảng 68% tổng giá trị thương mại với các nước EU, trong khi kim ngạch xuất khẩu sang các thị trường còn lại rất thấp.

“Để nâng cao thị phần và giá trị xuất khẩu, ngoài việc củng cố quan hệ với các thị trường truyền thống, doanh nghiệp Việt Nam cần chủ động mở rộng xuất khẩu sang các thị trường còn lại của EU vì tiềm năng, dư địa tiêu thụ nông sản tại các nước này còn rất lớn”, ông Trần Thế Như Hiệp nhấn mạnh.

Các chuyên gia cũng phân tích, dù gặp thuận lợi về thuế quan nhưng để vào được EU, hàng hóa, đặc biệt là nông, lâm, thủy sản vẫn phải đối mặt với nhiều rào cản mang tính kĩ thuật. 

Những năm gần đây, các nước EU đã tăng cường kiểm tra, kiểm soát chất lượng và nguồn gốc sản phẩm xuất khẩu, nhất là mặt hàng nông sản đến từ các nước châu Á. 

Vì vậy, trước khi tiếp cận thị trường, doanh nghiệp phải đáp ứng được bộ tiêu chuẩn cho sản phẩm Việt Nam nhằm hạn chế rủi ro do bị điều tra hoặc bị áp dụng những hình thức phòng vệ thương mại.

TS Đinh Viết Tú, Cục Chế biến và Phát triển thị trường nông sản cho rằng, các doanh nghiệp, HTX nông nghiệp trong nước phải đối mặt sự gia tăng cạnh tranh với hàng nhập khẩu từ các nước châu Âu do hàng rào thuế dần được cắt giảm. 

Nếu muốn đẩy mạnh xuất khẩu, doanh nghiệp phải tuân thủ các qui định của các nước châu Âu không chỉ bảo đảm chất lượng vệ sinh an toàn thực phẩm mà còn bảo đảm các tiêu chuẩn về trách nhiệm xã hội, lao động,…

"Doanh nghiệp, HTX và các đơn vị liên quan cần xây dựng chuỗi phân phối ra nước ngoài, xây dựng thương hiệu, mở rộng thị trường và thúc đẩy xuất khẩu. 

Cùng với đó, phải tăng qui mô, nâng cao năng lực cạnh tranh đối với các sản phẩm nông nghiệp địa phương, cơ sở sản xuất và doanh nghiệp; sản xuất theo chuỗi giá trị, kiểm soát chặt an toàn thực phẩm và kiểm dịch động, thực vật trong sản xuất; quản lí theo chuỗi, nguồn gốc xuất xứ, mã vùng sản xuất, chỉ dẫn địa lí, chứng chỉ bền vững…" TS Đinh Viết Tú nhấn mạnh.