Donald Trump tập hợp nhiều đại gia vào đội ngũ

Ngày 30/11, Donald Trump chọn tỷ phú Wilbur Ross, nổi tiếng về hoạt động đầu tư vào tái cơ cấu những ngành công nghiệp làm ăn thất bát, làm Bộ trưởng Thương mại, và Todd Ricketts, thuộc gia đình tỷ phủ sở hữu câu lạc bộ bóng chày Chicago Cubs, làm Thứ trưởng Thương mại.

Một tỷ phú khác là Betsy DeVos được chọn làm Bộ trưởng Giáo dục. Nếu so sánh thì tổng tài sản của triệu phú Steven Mnuchin, cựu nhân viên ngân hàng được cân nhắc vào vị trí Bộ trưởng Tài chính, và Mitt Romney, ứng viên hàng đầu cho chiếc ghế Ngoại trưởng, gần như không là gì.

Khác với Trump, khi là tổng thống sẽ được miễn trừ hầu hết xung đột trong các luật về lợi ích, những vị trí khác phải liệt kê ra các vấn đề tài chính trước khi nhậm chức. Luật liên bang Mỹ yêu cầu họ phải từ bỏ những tài sản có vấn đề hoặc tự thoát khỏi những rắc rối nhất định.

Ross trả lời CNN Money rằng ông sẽ làm mọi bước theo yêu cầu.

“Bất cứ thứ gì đội ngũ cố vấn Nhà Trắng nghĩ tôi nên loại bỏ, tôi sẽ loại bỏ”, ông nói. “Những thứ khác sẽ được chuyển vào một ‘blind trust’”. Đây là dạng quỹ ủy thác mà tài sản được quản lý bởi một người độc lập.

Ross, Bộ trưởng Thương mại tương lai, là chủ tịch công ty đầu tư cổ phần tư nhân WL Ross & Co. Ông còn là phó chủ tịch Ngân hàng Cyprus và giữ một vị trí trong hội đồng tại một công ty thép, một công ty khoan dầu và khí đốt tự nhiên cùng một công ty mẹ của một ngân hàng. Ross cho biết ông sẽ rút khỏi mọi hội đồng để tránh xung đột. Khi được hỏi ông định giữ lại khoản đầu tư nào, Ross trả lời “điều đó phụ thuộc vào ‘blind trust’”.

Hiện chưa rõ cách những tỷ phú còn lại giải quyết xung đột cá nhân. Đội ngũ chuyển giao quyền lực của Trump không trả lời đề nghị bình luận. Văn phòng Đạo đức Chính phủ, cơ quan làm việc với các ứng viên trong quá trình bổ nhiệm, dự kiến xem xét vấn đề tài chính của họ.

Nguyên tắc là các quan chức chính phủ cấp cao phải hành động cho người dân, không phải chính họ.

“Mọi thứ, các khoản đầu tư hoặc đang nắm giữ có xung đột với điều trên, đều tạo ra rắc rối nghiêm trọng”, Larry Noble, cố vấn trưởng Trung tâm Pháp lý Chiến dịch, một tổ chức chính phủ phi đảng, phi lợi nhuận, cho biết.

Ví dụ, Mnuchin là cựu đối tác tại Goldman Sachs sau đó trở thành nhà sản xuất ở Hollywood và vẫn có quan hệ sâu sắc với Wall Street. Hiện chưa rõ toàn bộ tài sản tài chính Mnuchin nắm giữ. Ông cần phải ít nhất từ chức tại hội đồng của CIT Group, công ty tài chính trị giá hàng tỷ USD.

Cả Mnuchin và Ross đều có quan hệ với các ngành công nghiệp mà họ sẽ phải làm việc chặt chẽ hoặc điều hành trong vai trò mới.

Steven Mnuchin, người được Trump lựa chọn cho chiếc ghế Bộ trưởng Tài chính.

Công việc điều hành rơi vào tay những người có các mối quan hệ riêng tư không phải là điều bất thường, Kenneth Gross, đối tác tại công ty luật Skadden, Arps, Slate, Meagher & Flom, người từng hỗ trợ pháp lý cho nhiều chiến dịch tranh cử tổng thống, nhận định.

“Không ai làm một việc tốt hơn người từng làm việc đó”, theo Gross. “Nếu bổ nhiệm một người không có kinh nghiệm quản lý, dù là năng lượng, dịch vụ tài chính, khả năng cao người đó sẽ không làm tốt công việc của họ”.

Nhóm chuyển giao quyền lực của Trump nêu ra các quy tắc riêng cho những người mới. Ai được chọn vào vị trí cấp cao phải chứng minh rằng họ đã không còn là một nhà vận động hành lang và chấp nhận không tham gia vận động hành lang trong 5 năm sau khi rời chính phủ.

Họ còn phải đồng ý không bao giờ đại diện cho một chính phủ nước ngoài, Jason Miller, giám đốc phụ truyền thông của Trump, nói với CNN hồi đầu tháng 11.

DeVos kết hôn với một người thừa kế khối tài sản của Amway và công chúng ít biết về những gì bà đang sở hữu. Bà không trả lời đề nghị cung cấp thông tin về chúng.

Bà cần phải từ bỏ những thứ có thể tạo ra xung đột khi nhận vị trí Bộ trưởng Giáo dục, ví dụ như cổ phần tại công ty điều hành các trường học tư nhân hoặc cung cấp dịch vụ nhà ăn, Norman Eisen, Viện Brookings, người dẫn đầu các sáng kiến về đạo đức trong nhiệm kỳ đầu của Tổng thống Barack Obama, nói.

Từ bỏ để tránh xung đột có thể có giá trị rất lớn. Năm 2006, CEO Goldman Sachs Henry Paulson bị buộc từ bỏ số cổ phiếu Goldman trị giá 500 triệu USD khi được tổng thống George W. Bush khi đó chọn làm Bộ trưởng Tài chính.

Luật thuế liên bang cung cấp một số ưu đãi. Paulson được phép miễn đóng thuế với số tiền thu được từ bán cổ phiếu miễn là ông chuyển nó vào một quỹ đầu tư đa dạng được chính phủ chấp thuận.

Nếu ứng viên không muốn từ bỏ thì vẫn còn một lựa chọn khác. Nội các có thể giúp họ tránh có quyết định làm dấy lên nghi ngờ về đạo đức. Carla Hills, từng là đại diện thương mại Mỹ dưới thời George H.W. Bush, cam kết không can thiệp vào các vụ việc mà Bộ Thương mại xử lý do bà có quan hệ với công ty luật cũ của mình.

Penny Pritzker, tỷ phú kế thừa khối tài sản của Hyatt Hotels, đang là Bộ trưởng Thương mại dưới thời Obama, cam kết từ chức khỏi công ty và tránh xa khỏi những vấn đề có thể gây xung đột với công việc quản lý của cô dù vẫn giữ cổ phiếu Hyatt.

“Cơ quan chính phủ quyết định tôi không cần phải từ bỏ lợi ích tại các công ty đó bởi tôi cam kết không tham gia những vấn đề có thể tạo ra xung đột lợi ích, giúp hạn chế ảnh hưởng đến công việc của một bộ trưởng”, Pritzker cho biết trong bức thư dài 18 trang gửi đến Phòng Thương mại Mỹ.

Tuy nhiên, đây không luôn là một lựa chọn thực tế.

“Một ngoại trưởng khó có thể nói rằng ‘tôi sẽ không can thiệp những vấn đề có liên quan đến Trung Đông bỏi tôi có đầu tư vào một công ty an ninh ở Trung Đông’”, Noble nói.

Những mối quan hệ với nước ngoài càng gây phức tạp cho ứng viên như Rudy Giuliani, cựu thị trưởng New York, cố vấn hàng đầu của Trump, một trong số 4 ứng viên cho vị trí Ngoại trưởng. Giuliani đã tham vấn cho nhiều chính phủ nước ngoài, trong đó có Qatar và Serbia. Ông gọi đây là hoạt động “hoàn toàn hợp pháp”.

Ngoài ra, không phải ai cạnh tranh một vị trí hàng đầu trong chính phủ cũng tuân theo quy trình trên. Eric Schmidt, chủ tịch Alphabet, công ty mẹ của Google, được cho là từng nằm trong danh sách ứng viên Bộ trưởng Thương mại dưới thời Obama. Nếu nhận công việc này, Schmidt buộc phải bán số cổ phiếu Google trị giá hàng tỷ USD khi đó. Cuối cùng, ông từ chối vị trí bộ trưởng, nói ông không có hứng thú làm việc cho chính quyền liên bang.

“Đó là một sự hy sinh để làm việc cho chính phủ, đặc biệt là một vị trí cấp cao”, Noble nói. “Và bạn phải lựa chọn có chấp nhận hy sinh không”.