Doanh nghiệp Trung Quốc gặp cảnh trớ trêu: Trà sữa Heytea xuất hiện ở Singapore với tên Heetea, Luckin Coffee bị nhái logo ở Thái Lan

Mặt trái của thành công

Trước đây, doanh nghiệp phương Tây từng nhiều lần phàn nàn rằng họ bị các công ty Trung Quốc bắt chước. Giờ đến lượt các doanh nghiệp Trung Quốc phải đau đầu giải quyết vấn đề này.

Luckin Coffee - kình địch của Starbucks tại Trung Quốc - phải đấu tranh pháp lý dai dẳng với một doanh nghiệp rất giống họ ở Thái Lan. Heytea, chuỗi đồ uống nổi tiếng gần đây đã mở cửa hàng ở New York - cũng đối đầu với thương hiệu Heetea ở Singapore.

Nhà máy xử lý lithium đầu tiên của Nigeria vừa có buổi lễ khánh thành hoành tráng hồi tháng 10 năm ngoái. Doanh nghiệp này có tên là Ganfeng Lithium Industry, rất giống với Ganfeng Lithium - nhà cung cấp có trụ sở tại Trung Quốc của Tesla.

Ngày càng nhiều doanh nghiệp Trung Quốc tiến ra thị trường nước ngoài và trở thành các thương hiệu giá trị. Nhưng đồng thời họ cũng phải đối mặt với rủi ro khi thành công trên thị trường quốc tế, đó là những kẻ đạo nhái.

Bà Catherine Lee, luật sư đại diện cho Heytea của Trung Quốc, bình luận: “Khi doanh nghiệp trở nên thành công và nổi tiếng, thực chất họ lại gặp nhiều rủi ro hơn”.

Các luật sư quốc tế do Wall Street Journal (WSJ) phỏng vấn cho biết số lượt yêu cầu từ các công ty Trung Quốc muốn bảo vệ tài sản trí tuệ của họ đã gia tăng trong những năm gần đây.

Theo dữ liệu từ Cục Sở hữu Trí tuệ Quốc gia Trung Quốc, năm 2022 có gần 6,2 triệu lượt đăng ký nhãn hiệu ở nước này, gấp ba lần so với 5 năm trước đó.

Trung Quốc đã củng cố việc thi hành luật sở hữu trí tuệ ở nước nhà, đặt ra hình phạt nặng hơn đối với các hành vi vi phạm và rút ngắn thời gian xét xử của tòa án.

Trong năm 2022, Trung Quốc giải quyết khoảng 430.000 vụ việc về quyền sở hữu trí tuệ dân sự ở cấp sơ thẩm, cao hơn đáng kể mức 280.000 vụ vào năm 2018. 

Hồi năm 2005, Starbucks khởi kiện Shanghai Xingbake Cafe, một chuỗi cà phê Trung Quốc sử dụng các ký tự tiếng Trung của Starbucks, với cáo buộc vi phạm nhãn hiệu. Starbucks lập luận rằng Xingbake đạo nhái họ, gây nhầm lẫn cho khách hàng và làm giảm giá trị thương hiệu của họ ở Trung Quốc. Kết quả, Starbucks thắng kiện, Xingbake phải trả tiền bồi thường và đổi tên.

Rắc rối lớn

Giờ đây Luckin Cofffee, công ty đã xô đổ Starbucks khỏi vị trí số một ở thị trường cà phê Trung Quốc, phải chiến đấu với một công ty đối thủ ở nước ngoài.

Những bức hình xuất hiện trên mạng hai năm trước cho thấy một quán cà phê ở Thái Lan có tên “Luckin Coffee” và logo hình con nai màu xanh trên nền trắng nhìn sang trái.

Logo của Luckin Coffee có trụ sở tại Trung Quốc có hình một con nai trắng đang nhìn sang phải trên nền xanh. 

Luckin Trung Quốc đã ra một tuyên bố vào tháng 8/2022, gọi cửa hàng ở Thái Lan là “giả mạo” và thông báo sẽ có động thái pháp lý.

Song, vào tháng 12/2023, cửa hàng Luckin Thái Lan đã đăng bài trên mạng xã hội nói rằng Tòa án Thương mại Quốc tế và Sở hữu Trí tuệ Trung ương Thái Lan đã bác bỏ vụ kiện của Luckin Trung Quốc.

Đó là vì Thái Lan - cũng như Trung Quốc - tuân theo chế độ “nộp đơn đầu tiên” đối với sở hữu trí tuệ. Điều này có nghĩa là cơ quan quản lý sẽ cấp quyền sử dụng cho bất kỳ ai đăng ký nhãn hiệu trước tiên.

50R, công ty đứng sau cửa hàng Luckin Thái Lan, đã đăng ký gần 200 nhãn hiệu tại nước này, bao gồm TikTok, T-Mall và Pinduoduo. Tất cả đều là những nền tảng trực tuyến phổ biến của Trung Quốc. Công ty này cũng đăng ký thương hiệu cho các ký tự tiếng Trung của Chanel, Tesla và cái tên “Trump”.

50R đăng ký nhãn hiệu “Luckin” với chính quyền Thái Lan vào năm 2018, trước Luckin của Trung Quốc ba năm và sau đó tiến hành bán cà phê. 

Bà Lin Shanlin, luật sư thuộc hãng luật Mandarin Accounting Law Firm ở Bangkok, giải thích rằng danh tiếng của Luckin Trung Quốc trước năm 2018 không có ý nghĩa gì với tòa án Thái Lan vì giữa hai nước không có hiệp ước bảo vệ thương hiệu. 

Bài học muộn màng

Tại những nước có luật sở hữu trí tuệ chặt chẽ hơn, các doanh nghiệp Trung Quốc may mắn hơn.

Ở Singapore, một cửa hàng có tên Heetea bắt đầu hoạt động hơn 6 năm trước. Họ bán trà tươi phủ một lớp phô mai mặn phía trên. Logo của cửa hàng có hình một người đàn ông mặc đồ đen trắng đang uống nước, vẽ theo phong cách hoạt hình.

Trở ngại duy nhất trong kế hoạch của Heetea là Heytea. Heytea là chuỗi đồ uống Trung Quốc được thành lập vào năm 2012 và đã nổi tiếng đối với các khách hàng nói tiếng Trung vì giới thiệu trà phô mai đến nhiều đối tượng.  

Văn phòng sở hữu trí tuệ của Singapore đứng về phía công ty Trung Quốc, vô hiệu hóa nhãn hiệu của Heetea vào năm 2021.

Các luật sư khuyên doanh nghiệp Trung Quốc cần phải làm điều mà các công ty phương Tây đã học được từ lâu, đó là đăng ký nhãn hiệu sớm và giám sát việc sử dụng chúng ở nước ngoài.

Lời khuyên đó đã đến quá trễ với Luckin Coffee của Trung Quốc. Theo phán quyết của tòa án, công ty này sẽ không được phép mở các cửa hàng có tên “Luckin Coffee” ở Thái Lan.