Đề xuất dùng vốn đầu tư công chưa giải ngân để Nhà nước mua lại trái phiếu doanh nghiệp sắp đáo hạn

Tham luận tại Diễn đàn Kinh tế Việt Nam lần thứ năm với chủ đề: "Kinh tế Việt Nam 2023: Ổn định kinh tế vĩ mô, bảo đảm các cân đối lớn, vững vàng vượt qua thách thức" diễn ra mới đây, ông Lê Hoàng Châu, Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản TP HCM (HoREA) đã đề xuất nhiều giải pháp gỡ khó cho thị trường bất động sản.

Trong đó, có đề nghị khẩn trương xử lý một số khó khăn, vướng mắc của thị trường trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ.

Theo ông Châu, khối lượng trái phiếu doanh nghiệp bất động sản đáo hạn đến 31/12/2022 vào khoảng 21.650 tỷ đồng; năm 2023 vào khoảng 119.000 tỷ đồng và năm 2024 vào khoảng 112.000 tỷ đồng.

Bên cạnh đó, Bộ Tài chính cho biết nguồn vốn đầu tư công bằng ngân sách nhà nước năm 2022 mà Chính phủ đã phân bổ cho các Bộ, ngành và các địa phương nhưng tính đến ngày 30/11/2022 vẫn chưa giải ngân khoảng 212.000 tỷ đồng chiếm khoảng 38,5% tổng vốn đầu tư công năm 2022 mà Chính phủ đã phân bổ.

Do đó, Hiệp hội đề nghị các doanh nghiệp bất động sản tiếp tục cố gắng tối đa để thực hiện mua lại trái phiếu trước thời hạn (trong 11 tháng đầu năm 2022, các doanh nghiệp đã mua lại 160.653 tỷ đồng), hoặc thỏa thuận hoán đổi trái phiếu lấy nhà ở của dự án với mức chiết khấu lên đến 40-50% giá bán hoặc đàm phán gia hạn kỳ hạn của trái phiếu hoặc chuyển đổi trái phiếu sang cổ phiếu. 

HoREA đề nghị Bộ Tài chính xem xét trình Chính phủ và cơ quan có thẩm quyền xem xét giải pháp có thể sử dụng một phần nguồn vốn đầu tư công đã được Chính phủ phân bổ nhưng các Bộ, ngành, địa phương chưa giải ngân (đang gửi tại Kho Bạc Nhà nước hoặc ngân hàng thương mại với lãi suất thấp) để Nhà nước mua lại khối lượng trái phiếu doanh nghiệp đáo hạn của tháng 12/2022 và 6 tháng đầu năm 2023 (có lãi suất cao hơn rất nhiều).

Ông Châu cho rằng, điều này vừa hỗ trợ ổn định thị trường trái phiếu, vừa hỗ trợ doanh nghiệp có thời gian điều chỉnh kinh doanh và kế hoạch tài chính, vừa nâng đỡ niềm tin thị trường và từng quý thì có đánh giá kết quả thực hiện để điều chỉnh phù hợp.

Hiệp hội này đề nghị tiêu chí trái phiếu doanh nghiệp mà Nhà nước mua lại là trái phiếu phát hành lần đầu, trái phiếu có tài sản đảm bảo định giá chuẩn vì không doanh nghiệp nào lại dám bội tín với Nhà nước và tiền mà người dân bán lại trái phiếu doanh nghiệp lại được đưa vào lưu thông, đàng nào cũng có lợi cho nền kinh tế, góp phần tăng niềm tin cho các nhà đầu tư nước ngoài và tiếp tục thu hút dòng vốn ngoại đầu tư trở lại vào nước ta.

Hiệp hội đề nghị Bộ Tài chính trình Chính phủ xem xét sửa đổi, bổ sung Nghị định 65/2022/NĐ-CP theo hướng tạm hoãn đến hết năm 2023 chưa áp dụng quy định “nhà đầu tư mua trái phiếu doanh nghiệp phát hành riêng lẻ là nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp, phải đảm bảo danh mục chứng khoán niêm yết, đăng ký giao dịch do nhà đầu tư nắm giữ tối thiểu 2 tỷ đồng...”. Đồng thời, nhà đầu tư mua trái phiếu là cá nhân phải có văn bản cam kết đã hiểu rõ và tự chịu trách nhiệm về đầu tư trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ theo quy định tại khoản 6 Điều 1 Nghị định 65/2022/NĐ-CP.

Ngoài ra, HoREA đề nghị Bộ Tài chính trình Chính phủ cho phép gia hạn kỳ hạn của trái phiếu thêm một năm để giảm áp lực trái phiếu đáo hạn và tăng niềm tin cho thị trường trái phiếu doanh nghiệp. Hiệp hội cũng đề nghị Bộ Tài chính trình Chính phủ xem xét cho phép VAMC và ngân hàng thương mại mua lại trái phiếu doanh nghiệp và chỉ cần Chính phủ có ý kiến cho phép các tổ chức này mua lại trái phiếu doanh nghiệp thì sẽ làm tăng niềm tin cho thị trường và các nhà đầu tư.

Trong một diễn biến liên quan, Bộ Tài Chính vừa qua đã có văn bản gửi các hiệp hội, chuyên gia lấy ý kiến đối với dự thảo nghị định sửa đổi, bổ sung một số điều trong Nghị định 65 ban hành ngày 16/9/2022 về phát hành trái phiếu doanh nghiệp (TPDN) riêng lẻ. 

Theo dự thảo, Bộ Tài chính đề xuất giãn thời gian thực hiện trong vòng một năm đối với quy định về xác định nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp tại Nghị định 65, từ ngày 1/1/2023 sang ngày 1/1/2024. 

Đồng thời, Bộ Tài chính cũng kiến nghị cho phép giãn thời gian thực hiện một năm đối với quy định yêu cầu xếp hạng tín nhiệm bắt buộc tại Nghị định 65.  

Bộ Tài Chính cũng có ý kiến về việc hoãn thực hiện quy định về giảm thời gian phân phối trái phiếu tại Nghị định 65 trong vòng một năm. Theo đó việc phân phối trái phiếu theo từng đợt là 90 ngày. Kể từ 1/1/2024, doanh nghiệp sẽ tiếp tục thực hiện theo quy định tại Nghị định 65, giảm thời gian phân phối từng đợt xuống còn 30 ngày

Bên cạnh đó, theo Bộ Tài chính, trong bối cảnh thị trường tài chính, tiền tệ gặp khó khăn về thanh khoản, doanh nghiệp khó phát hành trái phiếu mới trong khi lại có áp lực trả nợ đối với trái phiếu đáo hạn năm 2023-2024. Nên Bộ Tài Chính đề xuất cho phép các trái phiếu đã phát hành trước đây còn dư nợ thì được gia hạn, thời gian gia hạn tối đa hai năm.

Quy định này sẽ hỗ trợ doanh nghiệp giảm lượng trái phiếu đáo hạn đạt đỉnh vào hai năm tới, trường hợp khó khăn có thể thoả thuận với nhà đầu tư để gia hạn sang 2025-2026 để qua giai đoạn đỉnh nợ.

Bộ Tài chính cũng đề xuất cho phép doanh nghiệp phát hành và nhà đầu tư nắm giữ trái phiếu thỏa thuận về việc chuyển đổi trái phiếu thành khoản vay hoặc tài sản khác để thanh toán gốc, lãi trái phiếu theo quy định của pháp luật.