Cú lừa tỷ đô mang tên xe tải điện Nikola

Trong tuần này, Trevor Milton, nhà sáng lập hãng xe tải điện Nikola sẽ phải hầu tòa với tội danh gian lận chứng khoán, theo Wall Street Journal. Ông Milton bị tố đã dùng những lời hứa hẹn viển vông về một cuộc cách mạng trong ngành xe hơi, nhằm che giấu vở kịch dối trá "xe tải điện" - thứ đã qua mặt được nhiều nhà lãnh đạo ngành công nghiệp ô tô lẫn nhà đầu tư.

Trước đó, năm 2021, các công tố viên liên bang ở Manhattan đã đưa ra cáo buộc rằng ông Milton đang điều hành một kế hoạch làm giàu cho bản thân, đồng thời xây dựng hình ảnh như nhà lãnh đạo tài ba bằng cách thổi phồng về triển vọng của Nikola, lừa gạt các nhà đầu tư không chuyên nghiệp -những người mới làm quen với thị trường chứng khoán.

Nhà sáng lập Nikola bị cáo buộc với hai tội danh gian lận chuyển tiền và hai tội danh gian lận chứng khoán. 

“Để thúc đẩy nhu cầu của nhà đầu tư đối với cổ phiếu Nikola, Milton đã nói dối về gần như mọi khía cạnh của doanh nghiệp", luật sư Audrey Strauss cho biết khi công bố các cáo buộc. Tuy vậy, ông Trevor Milton phủ nhận hoàn toàn mọi cáo buộc.

Năm 2020, Trevor Milton từ chức CEO Nikola, chỉ vài ngày sau khi công ty Hindenburg Research phát hành một báo cáo cáo buộc hàng chục thông tin xuyên tạc mà ông Milton đã đưa ra về doanh nghiệp. Trong đó có việc ông Milton dùng một chiếc xe tải không thể hoạt động lăn xuống một ngọn đồi, tận dụng trọng lực sao cho nó có vẻ đang hoạt động trong một video quảng bá. 

Trong phiên điều trần trước khi xét xử vào tuần trước, các luật sư của ông Milton cho biết họ sẽ lập luận rằng thân chủ của mình đã hành động một cách thiện chí và không có ý định lừa đảo bất kỳ ai.

Cụ thể, phía ông Milton -  luật sư biện hộ Marc Mukasey nói rằng thân chủ của mình có thể đã sử dụng một số thuật ngữ như “nguyên mẫu”, “chức năng” và “xe trưng bày”,... điều này khác với cách hiểu của một số nhà đầu tư. Ông Mukasey nói: “Có một khía cạnh ngôn ngữ học cho vấn đề này. Cáo buộc cao nhất chống lại ông Milton có mức án tối đa là 25 năm, mặc dù theo hướng dẫn kết án liên bang, ông ấy có thể sẽ phải đối mặt với án tù ngắn hơn nhiều dù có bị kết án về mọi tội danh".

Ông Milton luôn tự dương bản thân chưa học hết trung học hoặc đại học nhưng lại có tốt chất của một doanh nhân, ông thường nói về những doanh nghiệp mình từng lãnh đạo trước khi thành lập Nikola. Tuy nhiên, theo các nhân viên, khách hàng, nhà đầu tư và các tài liệu trước đây, những dự án này thường dẫn đến tranh chấp, kiện tụng và khiến các nhà đầu tư thất vọng.

Nikola được thành lập vào năm 2015 sau khi bán phần lớn cổ phần trong một công ty khác của mình với giá 12 triệu USD, tập trung vào xe tải hydro và các trạm tiếp nhiên liệu để hỗ trợ họ. Ông Milton tiến hành IPO với Nikola vào giữa năm 2020 với mức định giá 3,3 tỷ USD, dù công ty vẫn chưa bán được một chiếc xe tải nào.

Trong những ngày đầu giao dịch của công ty, định giá thị trường của công ty đã tăng vọt lên 30 tỷ USD, nhanh chóng vượt qua một số công ty hàng đầu trong ngành ô tô như Ford Motor. Tính đến cuối tuần trước, định giá thị trường của Nikola là 2,4 tỷ USD.

Các công tố viên cáo buộc những lời nói dối của ông Milton đã giúp thúc đẩy giá cổ phiếu tăng vọt của Nikola. Họ cho rằng cựu CEO Nikola đã phóng đại về khả năng sản xuất hydro của công ty - thứ cung cấp năng lượng cho các phương tiện của công ty.

Theo WSJ, phiên tòa sẽ có thể xoay quanh những gì ông Milton nói trong các cuộc phỏng vấn trên truyền hình và podcast cũng như trên phương tiện truyền thông xã hội. Trên một podcast vào năm 2020, ông Milton tuyên bố Nikola đang sản xuất hydro ở mức dưới 4 USD/kg và cho đến khi Nikola mang nó ra thị trường, giá hydro giao dịch ở mức 16 USD/kg. Tuy nhiên, công tố viên nói rằng Nikola chưa bao giờ sản xuất hydro.

Ngoài ra, cựu CEO Nikola cũng từng nói trong các cuộc phỏng vấn rằng xe Badger là một "phương tiện được trang bị đầy đủ từ trong lẫn ngoài". Song, các công tố viên cho biết Nikola chỉ có bản vẽ các phương tiện và bản phác thảo ý tưởng mặc dù ông Milton từng tuyên bố trên Twitter rằng công ty đã có sản phẩm.

Thậm chí, trong một tweet, ông Milton đã viết rằng Badger sẽ có một đài phun nước uống bằng cách sử dụng nước được tạo ra bởi pin nhiên liệu hydro của xe tải.

Cổ phiếu của Nikola tăng nhanh chóng và giúp nhà sáng lập Nikola trở thành tỷ phú đô la, dựa trên số tài sản ròng mà ông nắm giữ. Trước khi rời Nikola, ông Milton đã mua một trang trại trị giá 32,5 triệu USD, ngôi nhà đắt nhất ở Utah vào thời điểm đó và một chiếc phi cơ riêng từ hãng Gulfstream. 

Theo WSJ, với những động thái gần đây với Nikola, các nhà quan sát pháp lý tin rằng sắp xuất hiện một đợt "truy quét" các thương vụ sáp nhập dưới dạng SPAC nhằm mục đích IPO bất thường gần đây.

Martin Bell, cựu công tố viên liên bang, hiện là đối tác của Simpson Thacher & Bartlett LLP, cho biết đa phần những trường hợp như vậy đều không thực hiện được.

SPAC đã trở nên phổ biến vào năm 2020 như một phương tiện để các công ty bao gồm Nikola, nhiều công ty có ít hoặc không có doanh thu, thực hiện IPO. Nhiều công ty niêm yết cổ phiếu qua SPAC đã gặp khó khăn kể từ đó. Ông Milton đã nhận được 94 triệu USD với thỏa thuận SPAC của công ty và đã bán hơn 300 triệu USD cổ phiếu Nikola kể từ khi ông từ chức, theo hồ sơ của công ty.